Ο Ρόμπερτ Χουκ και ο νόμος της ελαστικότητας

Ο Ρόμπερτ, όπως πολλά παιδιά της εποχής του, είχε κακή υγεία και δεν αναμενόταν να φτάσει στην ενηλικίωση. Ο πατέρας του προερχόταν από οικογένεια όπου όλα τα αγόρια ακολουθούσαν τον ιερατικό κλάδο. Προς τα εκεί θα πήγαινε και ο Ρόμπερτ, αλλά οι συχνοί πονοκέφαλοι, ανάγκασαν τον πατέρα του που είχε την επιμέλεια της διδασκαλίας του, να σταματήσει ν’ ασχολείται με επιμονή. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στον Ρόμπερτ να αναπτύξει δεξιότητες στην παρατήρηση, στην κατασκευή μηχανικών παιχνιδιών και στο σχέδιο.

Βιτρό αφιερωμένο στον Ρόμπερτ Χουκ, στο ναό της Αγ. Ελένης (Bishopgate), στο Λονδίνο.

Μετά το θάνατο του πατέρα του το 1648, η οικογένεια αποφάσισε να στείλει τον Ρόμπερτ στο Λονδίνο να σπουδάσει σχέδιο δίπλα στον ζωγράφο πορτρέτων Peter Lely, δίνοντάς του τις 40 λίρες που του είχε αφήσει ο πατέρας του.

Παρά το γεγονός ότι ο Lely ήταν ήδη διάσημος πορτρετίστας, ο Ρόμπερτ σύντομα σκέφτηκε ότι θα ήταν άσκοπο να χαλάσει τις λίρες του δίπλα στον Lely και αποφάσισε να γραφτεί στη σχολή του Westminster (Γουεστμίνστερ). Ο Χουκ στάθηκε τυχερός, γιατί στη διάρκεια της φοίτησής του έμενε στο σπίτι του διευθυντή της σχολής Richard Busby. Ο Busby ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος που γρήγορα συνειδητοποίησε ότι είχε να κάνει μ’ έναν αξιόλογο μαθητή.

Στο Westminster ο Χουκ μελέτησε Λατινικά, Ελληνικά και Ευκλείδεια Γεωμετρία, που είχε την ευκαιρία να την εφαρμόσει στη μεγάλη αγάπη του, τη μηχανική, επινοώντας πιθανές ιπτάμενες μηχανές.

Το 1653, θεωρώντας αρκετή την εκπαίδευσή του στο Westminster, γράφτηκε στο Κολέγιο  Christ Church της Οξφόρδης. Εκεί εκπαιδεύτηκε στην αστρονομία από τον Seth Ward και εντυπωσίασε τον John Wilkins με τις γνώσεις του στη μηχανική. Αυτή την περίοδο ασχολήθηκε ακόμη σε πειράματα με τροχαλίες στο Κολέγιο Wadham της Οξφόρδης και για λίγο έγινε πειραματικός βοηθός του Thomas Willis.

Η αντλία που σχεδίασε ο Χουκ, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο του Robert Boyle “New Experiments, Physico-Mechanicall” (1660).

Στην πραγματικότητα ο Χουκ ποτέ δεν ασχολείτο μ’ ένα μόνο αντικείμενο εργασίας. Την ίδια εποχή που έφτιαχνε την αντλία, ασχολείτο με την αστρονομία, κατασκεύαζε ρολόγια, ενώ παράλληλα βελτιώνοντας τον μηχανισμό του εκκρεμούς, βρήκε μία νέα μέθοδο για τον υπολογισμό του γεωγραφικού μήκους.
Το 1660, σε ηλικία μόλις 25 ετών, διατύπωσε τον νόμο για την ελαστικότητα, έναν από τους πρώτους πειραματικούς νόμους της νεογέννητης Φυσικής, ο οποίος άνοιγε τον δρόμο για τη μέτρηση των δυνάμεων.

Στις 3 Ιουνίου 1663 έγινε κανονικό μέλος της Royal Society κι επειδή συνέχιζε να μη πληρώνεται, του δόθηκε το δικαίωμα να μη πληρώνει την ετήσια συνδρομή στην Εταιρία.

Αναμνηστική πλάκα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που αναφέρεται στη συνεργασία του Robert Boyle και του Robert Hooke.

Το 1665 έγινε καθηγητής Γεωμετρίας στο Κολέγιο Gresham του Λονδίνου. Ήταν μια θέση που του έδινε το δικαίωμα να μένει στο κολέγιο και να έχει οικονόμο, αλλά του απαγόρευε να είναι παντρεμένος. Παράλληλα τοποθετήθηκε ως τοπογράφος (City Surveyor) της πόλης του Λονδίνου.

Το εξώφυλλο του βιβλίου Micrographia. Έκδοση τον Ιανουάριο 1665 από την Royal Society του Λονδίνου.

Το 1666, ένα χρόνο μετά την έκδοση του βιβλίου του, η μεγάλη πυρκαγιά του Λονδίνου  τον έκανε να εργαστεί ως αρχιτέκτων, βοηθός στον Christopher Wren, που ήταν υπεύθυνος στην υπόθεση της ανοικοδόμησης της πόλης.

Σχέδιο ενός ψύλλου φτιαγμένο από τον Χουκ, στο βιβλίο του Micrographia.

Το 1672, όταν ο Νεύτων διατύπωσε τη θεωρία του για το φως και τα χρώματα, ο Χουκ κατηγόρησε τον Νεύτωνα ότι η θεωρία του είχε κλαπεί από δικές του ιδέες που είχε διατυπώσει το 1665. Αυτό αποτέλεσε την έναρξη μιας πολύχρονης διαμάχης που κορυφώθηκε τα επόμενα χρόνια όταν ο Νεύτων διατύπωσε και τον νόμο της παγκόσμιας έλξης.

Το 1678, μετά από επιστολή που ο Leeuwenhoek έστειλε στην Βασιλική Εταιρία με αναφορά στην ανακάλυψη “μικρών ζώων” (εννοούσε βακτήρια και πρωτόζωα), ζητήθηκε από τον Χουκ να επιβεβαιώσει τα ευρήματα του Leeuwenhoek.
Ο Χουκ έκανε την έρευνα και επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα βοηθώντας με αυτό τον τρόπο στην αποδοχή των ευρημάτων της έρευνας του Leeuwenhoek. Με αυτή την ευκαιρία ο Χουκ παρατήρησε ότι τα μικρά μικροσκόπια που είχε κατασκευάσει ο Leeuwenhoek έδιναν πιο καθαρές εικόνες από το δικό του σύνθετο μικροσκόπιο, αλλά τον δυσκόλευαν στη χρήση.

Πίνακας σε λάδι (2004) της Rita Greer με τον Christopher Wren (αρ.) και τον Ρόμπερτ Χουκ.

Καθώς ο Χουκ γερνούσε γινόταν περισσότερο οξύθυμος, κυνικός και απομονωνόταν από τον περίγυρό του. Οι εργασίες των τελευταίων χρόνων της ζωής του είναι γεμάτες με καυστικά σχόλια.
Προερχόμενος από φιλομοναρχική οικογένεια, συχνά ενεπλάκη σε διαμάχες που πήγαζαν, όχι μόνο από την αφοσίωση στις θεωρίες του, αλλά και από την θερμή προσήλωσή του στο βασιλικό καθεστώς.

Στη διάρκεια της ζωής του, το έργο του επισκιάστηκε λόγω της διαμάχης που είχε αναπτύξει με τον Νεύτωνα. Όμως, οι νεότερες έρευνες αποκατέστησαν την φήμη του και το μέγεθος της προσφοράς του.

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Ρόμπερτ Χουκ δημοσιεύθηκαν οι ομιλίες που είχε κάνει για τους σεισμούς (“Discourse of Earthquakes“). Από τις παρουσιαζόμενες εργασίες του φαίνεται ότι η έρευνά του είχε προχωρήσει πολύ.

Κύτταρα φελλού σε σχέδιο του Ρόμπερτ Χουκ.

Στην Αγγλία πλέον ο Ρόμπερτ Χουκ θεωρείται σαν ο δικός τους “Leonardo” (da Vinci).

Το όνομα Hooke έχει δοθεί σε κρατήρες στη Σελήνη και στον Άρη.

Δεν υπάρχει κάποια εικόνα όπου να φαίνεται πως ήταν ο Ρόμπερτ Χουκ. Υπάρχουν μόνο περιγραφές από τους φίλους του John Aubrey και Richard Waller, όπου περιγράφεται ως “στεγνός”, “ξερακιανός” και “απογοητευτικό άτομο”.