Θεοδώρα Σιάρκου “Ένα φωτεινό παράθυρο στην Τέχνη” / Συνέντευξη στον Άρη Ορφανίδη

12/05/2023, 12:01

Με τη Θεοδώρα Σιάρκου συνεργαστήκαμε στη σειρά ηχογραφημένων διηγημάτων σπουδαίων Ελλήνων συγγραφέων που προσέφερε στο κοινό ο Όμιλος Φίλων Θεάτρου & Τεχνών Βέροιας ως ένα φωτεινό παράθυρο στην καταχνιά του εγκλεισμού εν μέσω πανδημίας τον χειμώνα του 2021.

Έτσι θα χαρακτήριζα και τη Θεοδώρα: ένα φωτεινό παράθυρο, καθότι μια γυναίκα “έξω καρδιά”, μια ηθοποιός με ταλέντο και επιμονή, μια γυναίκα στα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού κάλλους, που το 2006 ως πρωθιέρεια άναψε τη φλόγα του ολυμπιακού ιδεώδους για τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες του Τορίνο. Αυτό που με κέρδισε σε αυτήν; Η ευγένεια, η συνέπεια και ο ζήλος που τη διακατέχει σε οτιδήποτε καταπιάνεται.

Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με την υποκριτική; Τι θυμάστε απ’ την πρώτη επαγγελματική εμφάνισή σας;

Το έναυσμα ήταν μια παράσταση που είχα δει μικρή στην Επίδαυρο. Με θάμπωσε όλη αυτή η μυσταγωγία και η ενέργεια του χώρου, οι μικρές και μεγάλες κινήσεις των ηθοποιών, η τοποθέτηση των φωνών τους, η ακουστική αυτού του μαγικού μέρους.

Φανταστείτε ότι η πρώτη μου επαγγελματική εμφάνιση έγινε στην Επίδαυρο, αμέσως μόλις τελείωσα τη σχολή, ως μέλος του Χορού. Φυσικά θυμάμαι τα πάντα! Έκλεισε έτσι ο πρώτος κύκλος της επιθυμίας που ξεκίνησε από την Επίδαυρο και κατέληξε εκεί.Έκτοτε έχει ανοίξει ο επόμενος, της ίδιας επιθυμίας, καθώς το μεγαλύτερο όνειρό μου είναι να ξαναπαίξω κάποτε εκεί…

Ποιος απ΄ τους χαρακτήρες που έχετε υποδυθεί ταυτίζεται περισσότερο με τη Θεοδώρα Σιάρκου, όπως είναι στη ζωή;

Πιστεύω πως κανένας ρόλος δεν ταυτίζεται με το πώς είμαστε στη ζωή, ούτε πρέπει να ταυτίζεται ενδεχομένως. Οι ρόλοι είναι στιγμιότυπα ανθρώπων, ενώ οι άνθρωποι είμαστε ένα τεράστιο άθροισμα εμπειριών, συναισθημάτων και αξιών. Υπό αυτή την έννοια κάθε ρόλος είναι ένα υποσύνολό μας και απλώς δανείζεται όσα στοιχεία μας τυγχάνει να ταιριάζουν.

Ποιους ηθοποιούς θαυμάζετε και γιατί;

Θαυμάζω όλους όσοι έχουν καταφέρει να ανέβουν το πρώτο σκαλοπάτι. Με την έννοια ότι έχουν αφήσει κάτι πίσω τους που ξεφεύγει από το κανονικό. Είναι σπουδαίο το πρώτο σκαλοπάτι, είναι αρκετό για την υστεροφημία και αυτοί που το έχουν περπατήσει θα μείνουν στην ιστορία για πάντα. Είναι πολλοί ευτυχώς οι Έλληνες ηθοποιοί που το έχουν κατακτήσει, δεν θέλω να αναφέρω κανέναν για να μην αδικήσω κανέναν.

Ποιες ανάγκες σας καλύπτει η ενασχόληση με την υποκριτική;

Είμαι ένας άνθρωπος που ισορροπεί ανάμεσα στην εσωστρέφεια και την εξωστρέφεια, ανάμεσα στην ανάγκη για έκφραση και την αυτολογοκρισία. Είμαι ισχυρά άνθρωπος του καθήκοντος, αλλά ταυτόχρονα και της ελευθερίας στη σκέψη και στην πράξη. Ποια μεγαλύτερη ευλογία για μένα από το να είμαι ηθοποιός και να μπορώ να εναλλάσσω αυτές τις διαφορετικές μου υποστάσεις μέσα από το επάγγελμά μου και μέσα από αυτή την εναλλαγή να εξελίσσομαι; Κατά μία έννοια είναι η υποκριτική ταυτόχρονα η ψυχοθεραπεία μου αλλά και ο κινητήριος μοχλός μου.

Ποιες οι διαφορές στην προσέγγιση και αντιμετώπιση των ρόλων στο θέατρο στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο;

Υπάρχουν, στην επεξεργασία κάθε ρόλου δύο βασικές παράμετροι. Η πρώτη είναι η προσέγγιση του ρόλου τεχνικά και σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του εκάστοτε σκηνοθέτη και υπάρχει αυτή του μέσου. Η τεχνική επεξεργασία, η συναισθηματική προσέγγιση και η ψηλάφιση του χαρακτήρα είναι περίπου κοινές για όλα τα μέσα. Στην παρουσίαση όμως υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Στο θέατρο, που δεν συγχωρεί τίποτα, πρέπει όλα να έχουν μεγαλύτερο βάθος και αλήθεια. Στη μικρή οθόνη, με την πολυτέλεια της επανάληψης αλλά και της γωνίας λήψης, είναι σημαντικότερο το βλέμμα, η παύση, η ατάκα. Το ίδιο και για τον κινηματογράφο, απλά με περισσότερη … μαγεία!

Το λίκνο του ηθοποιού λέγεται πως είναι το θέατρο. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη και γιατί;

Ξεκάθαρα ναι. Μόνο όποιος έχει ερμηνεύσει πάνω στο σανίδι, εκτεθειμένος απόλυτα σωματικά και ψυχικά, πλοηγούμενος ανάμεσα σε έναν σωρό από ρίσκα, δυσκολίες και ενδεχόμενες αναποδιές, μόνο αυτός μπορεί να καταλάβει πόσο σπουδαίο κατόρθωμα είναι η ολοκλήρωση μίας και μόνο παράστασης. Όπως είπα και πριν, η αλήθεια πρέπει να διαποτίζει όλη την ερμηνεία, και, κατά μία έννοια, αυτή η αλήθεια είναι η γέννηση ενός ηθοποιού.

Πώς διαχειρίζεστε επί σκηνής μια άσχημη προσωπική κατάσταση;(Τη μεταφέρετε εκεί κάνοντας την όμως γόνιμη για τον ρόλο; Την αφήνετε εκτός; Σας επηρεάζει;)

Με επηρεάζει φυσικά. Το εργαλείο του ηθοποιού είναι ο ίδιος του ο εαυτός, είναι λοιπόν επόμενο να περιέχεται όλη του η ψυχοσύνθεση κατά τη … χρήση του. Ισχύει όμως παράλληλα πως οι ηθοποιοί έχουμε εκπαιδευτεί να αφήνουμε πίσω την κατάστασή μας για να πετύχουμε τη μέθεξη που προσφέρει μια ερμηνεία. Τελικά κάνει πολύ πιο δύσκολη την ίδια την ενσάρκωση αλλά – ιδανικά – δεν επηρεάζει το παραγόμενο αποτέλεσμα.

Η σωρευτική ενσάρκωση ρόλων, τι αποτύπωμα έχει στην ψυχή σας;

Πλούτου. Να διευκρινίσω ότι το «και όχι μόνο» δεν αφορά βέβαια την ύλη αλλά σίγουρα το πνεύμα αλλά και το βλέμμα! Ως διασκεδαστές – ψυχαγωγοί είναι απαραίτητο να έχουμε ανοιχτή και την δική μας ψυχή σε οποιουδήποτε είδους αγωγή μπορεί να επιφέρει η ανάληψη ενός ρόλου, αλλιώς δεν καταφέρνουμε να μεταδώσουμε αυτόν τον πλούτο και άρα αποτυγχάνουμε να ψυχαγωγήσουμε.

Τι σας ικανοποιεί και τι σας θλίβει στον χώρο της υποκριτικής και στην κοινωνική πραγματικότητα;

Ο χώρος της υποκριτικής είναι ένα ζωντανό υποσύνολο της κοινωνίας επομένως ό,τι ταλανίζει τη μία είναι δεδομένο πως ταλανίζει και την άλλη. Είτε εντός χώρου είτε εκτός, πάντα με θλίβει το ψέμα και οι γρήγορες υποσχέσεις. Από την άλλη με χαροποιεί ιδιαίτερα το διαφορετικό βλέμμα και η δυνατότητα κάποιων ανθρώπων να αποτελούν για σένα πηγή έμπνευσης.

Σας έχει βοηθήσει κάποιος ρόλος ή κάποια συνεργασία να επαναπροσδιορίσετε αξίες ή την πορεία σας στη ζωή και τίνι τρόπω;

Οπωσδήποτε, η διαδικασία της συνεργασίας είναι αξιωματικά ένα διαρκές αλισβερίσι, πρέπει να δίνεις και να παίρνεις συνέχεια. Είναι αδύνατον όταν λαμβάνεις, να μην σταθούν κάποια στοιχεία καθοριστικά για τη στάση ζωής, την κοσμοθεωρία αλλά και την βαθύτερη ταυτότητα καθενός, όσων μετέχουν αυτής της συνδιαλλαγής. Σκεφτείτε ότι είμαι ηθοποιός από τα πρώτα μου ενήλικα χρόνια, θα ήταν αδύνατον να έχω διαμορφωθεί πλήρως πριν και έξω από τις εμπειρίες που μου έχουν προσφέρει οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζομαι όλα αυτά τα χρόνια.

Στο θέατρο υπάρχει κάτι από ερωτική πράξη και θρησκευτική ιεροτελεστία. Πώς το εκλαμβάνετε αυτό και πώς το βιώνετε επί σκηνής;

Όπως είπα και νωρίτερα, αυτό που βιώνει κάποιος, όταν υποκρίνεται, είναι η λεγόμενη μέθεξη, διαδικασία πραγματική που ορίζεται ως επικοινωνία ανάμεσα στον αισθητό κόσμο και τον κόσμο των ιδεών. Δεν μπορώ να αποτιμήσω αν αυτό το βίωμα μοιάζει περισσότερο με μια ερωτική πράξη ή μια θρησκευτική ιεροτελεστία, ή και τα δύο, ταυτόχρονα και εναλλάξ, ξέρω όμως ότι χωρίς αυτό, το επάγγελμά μας θα ήταν καθαρά τεχνικό και πολύ λιγότερο σημαντικό και για μας αλλά και για τους θεατές.

«Βρες αυτό που αγαπάς κι άφησε το να σε σκοτώσει» λέει ο Μπουκόφσκι. Συμφωνείτε;

Συμφωνώ, είναι ένα στοίχημα. Ποντάρεις ότι αν σε αγαπά και αυτό, θα φροντίσει να μην σε σκοτώσει. Σε αντίθετη περίπτωση, καταλαβαίνεις ότι αγάπησες το λάθος πράγμα, απλά συνήθως είναι πολύ αργά.

Τι σημαίνει «ευθύνη» για σας;

Η ευθύνη είναι ο πυλώνας μιας καλής συνεργασίας, με ρεύμα την καλή κατανομή της στους κατάλληλους ανθρώπους. Έξω από το θέατρο είναι μια διαρκής ανησυχία, σε σχέση με την οικογένεια και τους φίλους μου, το αν ανταπεξέρχομαι στις «ευθύνες» μου. Θα μπορούσα να πω και για την κακή χρήση της στον όρο «ατομική ευθύνη» με τον οποίο μας βομβάρδισαν πρόσφατα και για τον ευτελισμό της αξίας που υπέστη ως έννοια, αλλά δεν θα το κάνω!

Ο σύγχρονος άνθρωπος κατατρύχεται από ψυχολογικά αδιέξοδα. Πώς απαντά το θέατρο σε αυτά;

Απλά τα καθρεφτίζει, τα επεξεργάζεται, συνδιαλέγεται μαζί τους καθώς, εφόσον αφορούν τον σύγχρονο άνθρωπο, αφορούν και το ίδιο το θέατρο, τους φορείς του, του «καταναλωτές» του, τους παραγωγούς του. Στην πραγματικότητα δεν απαντά στα αδιέξοδα, όμως έχει την ευθύνη – που λέγαμε πριν – αλλά και τη δυνατότητα να συζητά μαζί τους.

Ποιος ο κοινωνικός ρόλος του θεάτρου και του ηθοποιού;

Με λίγες λέξεις, το θέατρο αφουγκράζεται, παίρνει την πληροφορία, την επεξεργάζεται και την επιστρέφει στην κοινωνία μέσα από το βλέμμα των συντελεστών του. Ιδανικά, αυτό κινεί μια κυκλική και ανατροφοδοτούμενη διαδικασία μέσα από την οποία η κοινωνία επιστρέφει στο θέατρο την πρότασή του και το αναγκάζει να δίνει, διαρκώς, μια καινούρια οπτική.

Το θέατρο προ κορωνοϊού και μετά

Μαστίζεται από τα ίδια προβλήματα, πατά στις ίδιες βασικές αρχές, ταξιδεύει το ίδιο ταξίδι, δυστυχώς όχι με όλους τους οδοιπόρους που υπήρχαν πριν. Δεν θεωρώ ότι έχει αλλάξει κάτι σημαντικά, ούτε σε ποσότητα ούτε σε ποιότητα. Το μόνο θετικό που υπήρξε είναι ότι ο κόσμος πρόλαβε σε αυτό το διάστημα να «λαχταρήσει» το θέατρο, να του λείψει και να το αναζητήσει.

Το θέατρο προ κινήματος metoo και μετά

Πάλι μέσα από το πρίσμα της κοινωνίας θα σου απαντήσω πως όλα είναι καλύτερα μετά από αυτή την εξαιρετικά επώδυνη για κάποιους σειρά αποκαλύψεων. Το στοίχημα είναι να αλλάξει κάτι ριζικά και σταθερά και όχι πρόσκαιρα. Να βασιστεί η αλλαγή σε μια νέα νοοτροπία και όχι στον φόβο της έκθεσης ή της τιμωρίας.

Πώς μπορεί το θέατρο να είναι ηθοποι(ητικ)ό;

Είναι από τη φύση του. Δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, αρκεί να μην επιδιώκει να είναι στοχευμένα «διδακτικό» και να μην τηρεί νόρμες απαρχαιωμένες ή και σύγχρονες που επιτάσσουν τη λογοκρισία. Αν το θέατρο μπορεί να μιλάει ελεύθερα, πάντα θα είναι ηθοποιητικό.

Αν η ζωή ήταν ταινία ποιον τίτλο θα της δίνατε;

Η ζωή είναι ωραία του Μπενίνι.