“Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας”, ένα μουσείο πρότυπο – Μεταφέροντας μια πατρίδα και τις μνήμες της
Μια ανάσα από την Αδριανούπολη, η Ορεστιάδα του Έβρου, η Νέα Ορεστιάδα, όπως ονομάστηκε, όταν πρωτοϊδρύθηκε το 1923, η πιο καινούργια πόλη της Ελλάδας, νιώθει ακόμα την καρδιά των προγόνων της να χτυπά δίπλα, στα σοκάκια του Κάραγατς, και στα παλιά ξύλινα σπίτια της τούρκικης Αδριανούπολης.
Οι άνθρωποι και οι εποχές αλλάζουν. Εκείνο όμως που δίνει σε όλα συνέχεια και μια θέση μέσα στο χρόνο είναι η μνήμη, νήμα που δένει με το παρελθόν, φως που φωτίζει το μέλλον.
Κι αυτό φαίνεται πως το αισθάνονται βαθιά οι κάτοικοι της Ορεστιάδας, αφού κατάφεραν να το κάνουν πράξη, οικοδομώντας ένα λαογραφικό και ιστορικό μουσείο, που αποτελεί πρότυπο μουσείο Τοπικής Ιστορίας.
Ο ταξιδιώτης του Έβρου αλλά κι εκείνος που μέσα από τον Έβρο θα περάσει στη γειτονική Τουρκία αξίζει να επισκεφτεί αυτό το μουσείο, που μια ομάδα εκπαιδευτικών, δασκάλων και καθηγητών, με την επωνυμία «Μορφωτικός Σύλλογος – Μουσείο Λαογραφίας και Ιστορίας Τέχνης Ορεστιάδας και Περιφέρειας», το έστησε με προσωπική δουλειά, φαντασία, υψηλή αισθητική, επιστημονική γνώση και σεβασμό στην Ιστορία και την Παράδοση.
Μπαίνοντας στο Μουσείο εντυπωσιάζεσαι από την πρώτη στιγμή, καθώς σε υποδέχεται ένα κάρο της προσφυγιάς, φορτωμένο όχι μόνο με τα απαραίτητα αλλά και με μνήμες, πόνο και νοσταλγία, δεμένα μ’ ένα αναπάντητο «γιατί», αφού οι Έλληνες κάτοικοι της Παλιάς Ορεστιάδας, του σημερινού Κάραγατς εξαναγκάζονται σε ξεριζωμό εγκαταλείποντας τα σπίτια τους το ’23, μετά από ειδική συμφωνία για παραχώρηση της περιοχής ως πολεμικής αποζημίωσης στην Τουρκία, παρά το ότι ήταν δυτικά του Ποταμού Έβρου, ο οποίος είχε οριστεί ως το φυσικό σύνορο των δύο κρατών από τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Τα ιστορικά γεγονότα και τα πρόσωπα δεσπόζουν εδώ, μαζί με τα «άγια» χώματα των μικρών χωριών της πατρίδας που εγκαταλείφθηκε, κλεισμένα σε μικρές γυάλινες προθήκες, σηματοδοτώντας τη μνήμη.
Στη διπλανή αίθουσα σε περιμένουν μέσα μεταφοράς της εποχής –πέρα από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Κάραγατς από τον οποίο περνούσε το περίφημο Orient Express- μια «νταλίκα» κι ένα λαντόνι -μικρές άμαξες που αναδεικνύουν όμως τις ταξικές διαφορές- και εργαλεία της καθημερινής δουλειάς από την αγροτική και κτηνοτροφική ζωή.
Σύνεργα του σιδερά, του καφετζή, του κουρέα, του τσαγκάρη, του ζαχαροπλάστη, αλλά και της γυναίκας της εποχής, αργαλειός, ρόκες, ανέμη…
Κειμήλια της θρησκευτικής ζωής στον πάνω όροφο. Ο αρχιερατικός θρόνος του Πολύκαρπου, του τελευταίου Μητροπολίτη της Αδριανούπολης, ξυλόγλυπτος με φύλλα χρυσού, αναλόγια με φίλντισι, ευαγγέλια σε δύο γλώσσες στην ελληνική και στην τουρκική αλλά με ελληνικούς χαρακτήρες –απαγορεύονταν στους χριστιανούς να τελούν τη λειτουργία στην ελληνική γλώσσα- μια παλιά κολυμπήθρα, που σ’ αυτήν βαφτίστηκε το πρώτο παιδί, όταν εγκαταστάθηκαν στην νέα πατρίδα και το οποίο ονομάστηκε Ορέστης, φορεσιές αντρικές και γυναικείες, της αστικής τάξης και του απλού λαού, δωμάτιο υποδοχής και υπνοδωμάτιο της εποχής, όλα μ’ ένα διάχυτο άρωμα από το παρελθόν και μ’ έναν συγκινητικό σεβασμό για τις ρίζες.
Ξεναγός μας ο εκπαιδευτικός Γιάννης Σιωπίδης, Αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου και παρών στη συνέχεια ο Πρόεδρος, ο Πασχάλης Μαυρίδης. Και οι δυο μιλούν με ενθουσιασμό και πάθος για το Μουσείο, που γι αυτούς αποτελεί ολοφάνερα έργο και στόχο ζωής, εκφράζοντας και όλους τους άλλους που δούλεψαν και δουλεύουν γι αυτό, κάνοντας το Σύλλογο και το Μουσείο κυψέλη πολιτισμού με πολλαπλές εκδηλώσεις, στα πλαίσια του πιο αγνού εθελοντισμού, όπως μας είπε ο δημοτικός σύμβουλος της Ορεστιάδας Σταμάτης Γκατζίδης, ο οποίος ήταν παρών στην ξενάγηση.
Η επίσκεψη μας στο Μουσείο δεν ήταν μια τυπική επίσκεψη. Ήταν ένα προσκύνημα στη μνήμη και μια ευκαιρία για τη σκέψη πως αν κάθε τόπος είχε ένα μουσείο Τοπικής Ιστορίας, και μάλιστα τόσο αξιόλογο όπως αυτό, σίγουρα και οι σημερινοί αλλά και οι αυριανοί πολίτες θα ένιωθαν πιο έντονα την ταυτότητά τους και πιο κοντά σε όλα αυτά τα τόσο σημαντικά και ταυτόχρονα τόσο γοητευτικά, που ο χρόνος μοιραία σβήνει στο πέρασμά του.
Φωτογραφίες: faretra.info
Για τη “Βιβλιοθήκη Ελληνικής Κοινότητας Αδριανούπολης” στην Ορεστιάδα μπορείτε να διαβάσετε εδώ
