Οι Βρετανοί ανέμεναν τον Κληρίδη να δεχθεί «δύο λαούς» / Οι παραχωρήσεις του από το 2002 – Σχέδιο Ανάν / γράφει η Φανούλα Αργυρού

Οι σημαντικές αναφορές είναι α) οι παραχωρήσεις Γλ. Κληρίδη από το 2002 για το προετοιμαζόμενο «Σχέδιο Ανάν» από τους Βρετανούς και β) η θέση της βρετανικής Εργατικής Κυβέρνησης το 2002 για τα γλυπτά του Παρθενώνα.

Ο Τούρκος Υπ. Εξωτερικών στο Λονδίνο, 24 Σεπτεμβρίου 2002

O Şükrü Sina Gürel έφυγε από το Λονδίνο με τη διαβεβαίωση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο προσδοκούσε σε ένα γενναιόδωρο πακέτο στην Κοπεγχάγη για την Τουρκία… Στη συζήτηση με τον Βρετανό Υπ. Εξωτερικών συμμετείχαν ο Βρετανός Πρέσβης στην Άγκυρα και ο λόρδος Hannay. Ο Υπ. Εξωτερικών Jack Straw είπε ότι ήδη εργαζόταν με όλους τους συνεταίρους των για να έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας… Για την Κύπρο, ο Jack Straw είπε ότι, αν η Κύπρος πληρούσε τα κριτήρια, τον Δεκέμβριο θα γινόταν δεκτή, επανενωμένη ή μη… «Δίχως διευθέτηση του Κυπριακού το Ηνωμένο Βασίλειο (ο καλύτερος φίλος της Τουρκίας στην Ευρώπη) θα είχε τρομερή δυσκολία για φιλόδοξο πακέτο για την Τουρκία στην Κοπεγχάγη, όχι απλώς δυσκολία…». Και πρόσθεσε πως ο Γλαύκος Κληρίδης ήταν έτοιμος να δεχθεί (τη λύση), και όχι με μικρό πολιτικό ρίσκο για τον ίδιο. Αυτό πίστευαν και τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι απαιτήσεις του Ντενκτάς ήταν καλά κατανοητές. Στον «νέο συνεταιρισμό» και πολιτική ισότητα, ο Κληρίδης πρόσφερε την εγκατάλειψη του Συντάγματος του 1960 και δεν χρησιμοποιούσε τη λέξη «μειονότητα» για τους Τουρκοκυπρίους. Η επιμονή του Ντενκτάς στην κυριαρχία ήταν πιο δύσκολη… Μια κυριαρχία με πολύ μεγάλη αυτονομία (στα ΗΕ και την ΕΕ) μπορούσε να συνδυαστεί με πολύ μεγάλη αυτονομία στο επίπεδο component states. Ήταν η καλύτερη ευκαιρία που είχαν για χρόνια. Αν η Τουρκία αμφέβαλλε για όσα πρόσφερε ο Κληρίδης, έπρεπε ο Ντενκτάς να τον δοκιμάσει ζητώντας από τα ΗΕ να βάλουν κάτω σε χαρτί τη μορφή της νέας Κύπρου*…

Και πρόσθεσε επιγραμματικά ο Jack Straw: «…Ο Γιώργος Παπανδρέου θα κάνει τη δική του προσπάθεια… Η τουρκική πλευρά πρέπει να σταματήσει να συγχύζει τι λένε οι Ελληνοκύπριοι ηγέτες στις εφημερίδες τους με τι είναι εφικτό με μια γνήσια διαπραγμάτευση. Π.χ. αναμέναμε πλήρως τον Κληρίδη να μπορεί να δεχθεί μια διευθέτηση μεταξύ ‘‘δύο λαών’’, όσο αμφιλεγόμενη και να είναι δημόσια η φράση. Ούτε επέμενε ο Κληρίδης στην επιστροφή μέχρι 100.000 Ελληνοκυπρίων στον βορρά (όπως ισχυριζόταν ο Gurel). Αντιθέτως, έδινε ξεκάθαρα σημεία ανταλλάγματος ως μέρος εδαφικών αναπροσαρμογών. Και έδειξε ελαστικότητα και στο θέμα ασφάλειας και εκ περιτροπής προεδρίας. Το κλειδί τώρα ήταν για την Τουρκία (και Ελλάδα) να βοηθήσουν και να κάνουν τη συμφωνία. Η απουσία κίνησης ήταν βαθιά ενοχλητική για το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έβαζε τον λαιμό του κάτω υποστηρίζοντας την υποψηφιότητα της Τουρκίας στην ΕΕ».

*Σημ. Φ.Α. Τα Ηνωμένα Έθνη/Βρετανοί «έβαλαν» σε χαρτί «τη μορφή της νέας Κύπρου» και το ονόμασαν «Σχέδιο Ανάν». Για το οποίο ο Γλ. Κληρίδης εκλιπαρούσε παράταση εκλογών για 16 μήνες ίσως και το κάνει αποδεκτό. Ο λαός το απέρριψε στο δημοψήφισμα 24.4.2004 με συντριπτική πλειοψηφία 76%. Γι’ αυτό οι Jack Straw και David Hannay άφριζαν από το κακό τους την επομένη.

Κώστας Σημίτης στο Λονδίνο

Στις 28 Οκτωβρίου 2002, ο Έλληνας τότε Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης είχε γεύμα εργασίας με τον Tony Blair στο Λονδίνο, εις προετοιμασία της ανάληψης της Προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα. Παρόντες από ελληνικής πλευράς οι Πλασκοβίτης, Κόρακας, Θεμελής, Σωτηρόπουλος και ο Έλληνας Πρέσβης και από βρετανικής οι Jonathan Powell, Stephen Wall, David Manning, David Madden (Βρετανός Πρέσβης στην Αθήνα) και ο συντάκτης των πρακτικών Matthew Rycroft.

Κύπρος

Ο Κώστας Σημίτης ξεκίνησε με μακροσκελή αναφορά για την Κύπρο. Υποστήριξε ότι για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ η Ελληνική Κυβέρνηση δεν θα δεχόταν στην Κοπεγχάγη η Κύπρος να τύχει διαφορετικής μεταχείρισης από τις άλλες 9 χώρες. Για την πρόταση των Ηνωμένων Εθνών για λύση, αυτή έπρεπε να είναι βιώσιμη και σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο (εννοώντας ότι η Κύπρος θα είχε το δικαίωμα να αποφασίζει στην ΕΕ σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ). Οποιεσδήποτε παρεκκλίσεις, αυτές έπρεπε να συμφωνηθούν πριν από την ένταξη και να είναι μέρος της συνθήκης ένταξης και δεν θα έπρεπε να ισχύουν για πάντα. Η φρασεολογία της πρότασης του ΟΗΕ έπρεπε να είναι προσεκτική, ώστε να βοηθά τη συνεργασία των δύο κοινοτήτων, αλλά δεν έπρεπε να υπάρξει συμβιβασμός με κάθε κόστος (η αναφορά στη πρόταση του ΟΗΕ εννοείται ότι γινόταν για το εκκολαπτόμενο «Σχέδιο Ανάν»).

Η βρετανική πλευρά είπε ότι η διευθέτηση (του Κυπριακού) δεν θα ήταν προϋπόθεση για την ένταξη, όμως προτιμούσε πρώτα διευθέτηση και σ’ αυτό στόχευε. Από τις επαφές του λόρδου Hannay πίστευαν ότι η ΕΕ θα ήταν ικανοποιημένη με την πρόταση που θα υπέβαλλε ο ΓΓ του ΟΗΕ. Ο Σημίτης απέρριψε το ενδεχόμενο αυτό, δεν έπρεπε να ήταν δεδομένο.

Ο Σημίτης ήλπιζε να υπήρχε κάτι θετικό για την Τουρκία στην Κοπεγχάγη, μια ημερομηνία ενταξιακής πορείας…

Προετοιμασία πυρήνα υποστήριξης «Σχεδίου Ανάν»

Σημ. Φ.Α. Η προπαγάνδα υποστήριξης του «Σχεδίου (τους) Ανάν» είχε ήδη ξεκινήσει μέσω του εντολοδόχου PRIO Νορβηγίας, πέντε μέρες πριν από τη συνάντηση Σημίτη, με «μυστικό» κάλεσμα στην Αθήνα επίλεκτων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με «οδηγίες» όπως συμβάλουν στη μη απόρριψή του!

Οι «υπογράφοντες» και επιστολή που τους «επέβαλε» ο Βρετανός Project Leader του PRIO, Dan Smith: Χρίστος Στυλιανίδης, Καίτη Κληρίδου, Ανδρούλα Βασιλείου, Τάκης Χατζηδημητρίου, Μουσταφά Ακιντζί….

(Ολόκληρη η επιστολή στο βιβλίο Φανούλας Αργυρού «Top Secret», Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ, κεντρική διανομή «Εκδοτικός Οίκος ΔΙΑΣ»,2004).

Μάρμαρα Παρθενώνα

Ο Κώστας Σημίτης έδωσε αντίτυπο του βιβλίου της Benita Eisler για τον Βύρωνα (με σημαδεμένη μία του σελίδα για τον λόρδο Elgin) και κατέθεσε «Πρόταση για την επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα».

Η πρόταση Σημίτη πρότεινε δανεισμό

Η δισέλιδη πρόταση Σημίτη, ημερ. 21 Οκτωβρίου 2002, ξεκινούσε περιγράφοντας τα γλυπτά που μετέφερε στην Αγγλία ο λόρδος Elgin και στη συνέχεια αναφέρθηκε στο νέο, Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ 1987, Μουσείο στην Ακρόπολη, που μπορεί να στεγάζει τα γλυπτά.

Εξήγησε ότι η θέση της Ελλάδας βασίζεται στην επιθυμία της να επανενώσει τα κομμάτια αυτού του μοναδικού μνημείου. Με αυτό υπόψη ήταν που η κυβέρνηση ανέλαβε να κτίσει το ειδικό αυτό Μουσείο έναντι 100 δις ευρώ στα πόδια της Ακρόπολης….

«Η πρότασή μας για την επιστροφή (τους) συνιστά μια πρόταση για κοινή καινοτομία στη πολιτιστική πολιτική… η αποκατάσταση των Μαρμάρων να γίνει υπό μορφή μακροχρόνιου δανείου από το Βρετανικό Μουσείο στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, προσπερνώντας το θέμα ιδιοκτησίας των Μαρμάρων… Η δημοσκόπηση Mori το Σεπτέμβριο 2002 παρουσίαζε ευρεία υποστήριξη και ελάχιστη αντίδραση για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα, 56% υπέρ, 7% εναντίον και 37% αναποφάσιστους».

Η πρόταση εισηγήθηκε έναρξη συζητήσεων μεταξύ των δύο πλευρών για υλοποίηση του κοινού project.

Jack Straw 2002: Το μέλλον των γλυπτών του Παρθενώνα αφορά το Βρετανικό Μουσείο

Στις 17 Δεκεμβρίου 2002 ο Υπουργός Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, Jack Straw, σε επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό Blair με τίτλο «Τα γλυπτά του Παρθενώνα», έγραψε ότι συμφωνούσε με την επιστολή/εισηγήσεις της Υπουργού Πολιτισμού Tessa Jowell (πέθανε 12/5/2018) προς τον Πρωθυπουργό ως προς το πώς να απαντούσαν στον Έλληνα Πρωθυπουργό και πως «το μέλλον των γλυπτών είναι ένα θέμα που αφορά το Βρετανικό Μουσείο».

Όμως, στη συνέχεια τόνισε τη σημασία να χειρίζονταν το θέμα αποφασιστικά και προσεκτικά γιατί ήταν ένα θέμα που θα επανερχόταν… είχαν δυνατές σχέσεις με την Ελλάδα και μέσω αυτής (της σχέσης) έπρεπε να αντιμετωπίσουν την ελληνική απογοήτευση…

Οι δηλώσεις Jack Straw για τις παραχωρήσεις Κληρίδη

Αποσπάσματα από την πρώτη σελίδα της ελληνικής πρότασης

Πρακτικά συνάντησης Σημίτη 28.10.2002

Η επιβεβαίωση με ονόματα προετοιμασίας πυρήνα υποστήριξης Αθήνα 23.10.2002

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

 simerini.sigmalive.com