Το βίντεο με το οποίο ο επικεφαλής της Wagner βρίζει το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας και προαναγγέλλει (;) την αποχώρηση των δυνάμεών του από το Μπαχμούτ στις 10 Μαΐου είναι αρκετά ακραίο, ακόμα και για τις ιδιαίτερες καταστάσεις των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στο πλαίσιο της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης».
Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα των ρωσικών δυνάμεων στο πεδίο εντοπίζεται στο σύστημα διοίκησης και λογιστικής υποστήριξης. Από τις πρώτες ημέρες της επιχείρησης ήταν εξαιρετικώς ασαφές ποιος διέθετε στο ρωσικό επιτελείο τη γενική έποψη των επιχειρήσεων. Τα πράγματα γίνονταν ακόμα πιο περίπλοκα με δεδομένο ότι η ρωσική ηγεσία ενεπλάκη σε μια ολοκληρωτική σύγκρουση, με την απόφαση όμως να μη χρησιμοποιήσει ολοκληρωτικά μέσα (εκτεταμένη επιστράτευση, πολεμική οικονομία), προκειμένου να μη διαταράξει την οικονομική δραστηριότητα και την κοινωνική ζωή στο εσωτερικό της χώρας. Ως εκ τούτου, είδαμε τις επίσημες ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, πλην ορισμένων εξειδικευμένων και επίλεκτων μονάδων, να περιορίζονται σε μάλλον υποστηρικτικό ρόλο ως προς τους Τσετσένους μαχητές στη Μαριούπολη, τη Wagner στο Μπαχμούτ και δυνάμεις των δύο (πρώην) «Λαϊκών Δημοκρατιών» στα λοιπά όρια του Ντονμπάς και του Λουγκάνσκ.
Με άλλα λόγια, είχαμε ένα νεοφιλελεύθερο σύστημα διοίκησης, υπό την έννοια της ανάθεσης της πολεμικής προσπάθειας σε υπεργολάβους, το οποίο επίδρασε και επιδρά ακόμα αρνητικώς στις γραφειοκρατικές αστοχίες, οι οποίες σε κάθε στρατό ανεξαιρέτως μαστίζουν εκείνους που έχουν αναλάβει ακόμα και λιγότερο εκτεταμένες στρατιωτικές προσπάθειες. Δεν υπάρχει στην πραγματικότητα κανένας στρατός ο οποίος δεν αντιμετώπισε προβλήματα με το σύστημα προμηθειών πυρομαχικών ή καυσίμων εν μέσω πολέμου. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις αυτά αποδείχτηκαν καταλυτικά. Συνήθως δε, αυτά τα προβλήματα διαπλέκονται με πολιτικές αντιπαραθέσεις και διαγκωνισμούς εντός του συστήματος εξουσίας που διευθύνει την πολεμική προσπάθεια.
Χωρίς να αναιρείται η πραγματικότητα στο πεδίο, ούτε να είναι άνευ σημασίας τα χαρακτηριστικά της κάθε προσωπικότητας, από την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», ένα γαϊτανάκι προσώπων και δηλώσεών τους εξελίσσεται γύρω από τον Βλαντίμιρ Πούτιν με επίκεντρο την παρούσα αλλά και την μελλοντική κατάσταση στο Κρεμλίνο. Για παράδειγμα, ο φιλοδυτικός πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ έχει μεταμορφωθεί ίσως στην πλέον αντιδυτική πολιτική προσωπικότητα, με δηλώσεις η καυστικότητα των οποίων καταδεικνύει χαρακτηριστική αδιαφορία για τα διπλωματικά ειωθότα. Είναι μάλλον σαφές ότι πέρα από την όποια προσωπική πολιτική ωρίμανση, ο εν λόγω Ρώσος πολιτικός όχι μόνο δεν θα ήθελε να βρεθεί σε κόντρα με το ανερχόμενο αντιδυτικό ρεύμα της ρωσικής κοινωνίας και μέρους των ελίτ, αλλά και ότι επιπλέον διαγιγνώσκει νέες ευκαιρίες επανόδου του στο κατεξοχήν επίκεντρο της ρωσικής πολιτικής ζωής.
Ο ηγέτης της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ είχε αποδυθεί στην επικοινωνιακή προώθηση της αποτελεσματικότητας των Τσετσένων μαχητών, επιπλέον των άλλων λόγων, αποπειρώμενος να εξέλθει από μια διακριτική απομόνωση στην οποία βρισκόταν σε ό,τι αφορούσε τον πυρήνα του ρωσικού συστήματος εξουσίας. Ο Πριγκόζιν της Wagner από σκιώδης προσωπικότητα, όχι ιδιαιτέρως γνωστή στο ευρύ κοινό έχει καταστεί μια δημόσια προσωπικότητα, η οποία απευθύνεται (και) μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ρωσική ηγεσία. Η δε δημόσια απειλή μιας μονάδας, περί εγκατάλειψης ενός τομέα του μετώπου μάλλον εμπίπτει σε εγκληματικές πράξεις εν καιρώ πολέμου. Περιττεύει δε, να αναρωτηθεί κανείς πώς θα αντιμετωπιζόταν τέτοιες συμπεριφορές στην ΕΣΣΔ.
Δεν μπορούμε φυσικά να γνωρίζουμε τα ενδότερα του Κρεμλίνου. Πολλά χρόνια μετά τη λήξη αυτού του πολέμου θα αρχίσουμε να μαθαίνουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια ποιος υπηρετούσε ποια συμφέροντα, όπως και το βαθμό διείσδυσης των δυτικών μυστικών υπηρεσιών, κυρίως δε εκείνων των ΗΠΑ. Καθίσταται ωστόσο σαφές ότι γύρω από τον πρόεδρο της Ρωσίας ο χορός των επίδοξων διαδόχων ή συνδιαμορφωτών της επόμενης ημέρας έχει ξεκινήσει. Το διακύβευμα άλλωστε είναι ασύγκριτα μεγάλο: δεν πρόκειται μόνο για την πορεία της Ρωσίας, συνθήκη η οποία από μόνη της είναι τεράστιας σημασίας. Πρόκειται επιπλέον για τη διαδοχή στον έναν εκ των δύο βασικών πρωτοπόρων στη συγκρότηση μιας εναλλακτικής διεθνούς τάξης πραγμάτων, εν μέσω ενός παγκοσμίου πολέμου.
Η ρήξη αυτή με τον αμερικανοκεντρικό κόσμο εσωτερικεύεται απολύτως από το ρωσικό κατεστημένο. Το σημείο αναφοράς στην πραγματικότητα έχει να κάνει με την ίδια τη διαδικασία πραξικοπηματικής διάλυσης της ΕΣΣΔ εξαιτίας των φιλοδυτικών (για να μην πούμε εντελώς διαβρωμένων) ελίτ της. Η Ρωσία εδώ και δεκαετίες ηγεμονεύονταν από μια απελπισμένη προσπάθεια να γίνει δεκτή από τη Δύση, ασπαζόμενη (σε ό,τι αφορά τα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα ιδίως) δυτικά πρότυπα ζωής και δεχόμενη ιδιαιτέρως μεγάλη επίδραση από δυτικά οικονομικά συμφέροντα. Από αυτή τη διαδικασία «ξύπνησε» και «ξυπνάει» ακόμα, απότομα αντιλαμβανόμενη ότι της επιφυλάσσονταν μια διαδικασία περαιτέρω διάλυσης. Η αναστροφή και η αναίρεση αυτής της επίδρασης δεν μπορεί να είναι ούτε ομαλή ούτε εύκολη. Είναι μοιραίο στην κορύφωση αυτής της προσπάθειας να δούμε ένα βίαιο ξεκαθάρισμα στο εσωτερικό του ρωσικού κατεστημένου, όπως γίνεται σχεδόν πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις. Είναι και στο πλαίσιο αυτής της πορείας, ίσως κατεξοχήν, που πρέπει να ερμηνεύσουμε μια σειρά από δηλώσεις και κινήσεις. Ο κόσμος αλλάζει και το ίδιο και η Ρωσία. Και αντιστρόφως.
