Απόψεις Ιστορία

Γιάννης Μοσχόπουλος “Το Ρουμλούκι πριν, κατά και μετά την Ελληνική Επανάσταση / Η κατάκτηση” (1)

27/06/2021, 09:14

———-

Η Φαρέτρα ξεκινά να δημοσιεύει από σήμερα δύο φορές την εβδομάδα (Τετάρτη και Κυριακή) αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιάννη Μοσχόπουλου “2οο χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση – το Ρουμλούκι πριν, κατά και μετά την Επανάσταση” Εκδόσεις Εντευκτήριον.

Γνωστός ο Γιάννης Μοσχόπουλος και ως δικηγόρος αλλά και ως ανήσυχο και ερευνητικό πνεύμα. Ειδικά η συγκεκριμένη έκδοση του βιβλίου του λειτουργεί ως απόλυτη επιβεβαίωση του παραπάνω χαρακτηρισμού.

Και βέβαια, ανήσυχος μπορείς να είσαι αναζητώντας ποικίλους δρόμους έκφρασης μέσα από τα Γράμματα και τις Τέχνες. Το να ασχοληθείς όμως με τον τομέα της Ιστορίας είναι εξαιρετικά δύσκολο, γιατί πέρα από την προσεκτική και υπεύθυνη συλλογή στοιχείων, ο τρόπος που αυτά θα περάσουν στον αναγνώστη αποτελεί ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς ο συγγραφέας πρέπει να ισορροπήσει τη γραφή του έτσι, ώστε να κερδίσει και τον ενημερωμένο αλλά και τον όχι,συνδυάζοντας τον αυστηρό επιστημονικό λόγο με τη γλαφυρότητα της έκφρασης.

Εδώ έγκειται και η επιτυχία του βιβλίου του Γιάννη Μοσχόπουλου. Πέρα από την συστηματική συλλογή στοιχείων, ο λόγος του είναι απλός και διαυγής, απευθύνεται σε όλους και προσφέρει ιδιαίτερα στον τόπο του, στο Ρουμλούκι, μια καταγραφή της Ιστορίας του, που τιμά πραγματικά τον συγγραφέα και για την πρωτοβουλία του αλλά και για την επίπονη προσπάθεια της πραγμάτωσής της.

Τιμή, λοιπόν, και χαρά για τη Φαρέτρα η συνεργασία με έναν άνθρωπο που ξέρει να αγαπά και να τιμά τον τόπο του και μ’ αυτόν τον τρόπο, μέσα από την αναζήτηση και την κατάθεση της ιστορικής του πορείας.

far

1821 – 2021 / 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

1. Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ

Γιάννης Μοσχόπουλος

Περί το 1372 είχαν φθάσει στο Γενιτζέ (σημερινά Γιαννιτσά) οι γαζήδες καταδρομείς και προπομποί των τακτικών στρατευμάτων των Oθωμανών σουλτάνων. Αρχηγός αυτών των «μαχητών της πίστης» ήταν ο περίφημος γαζή Εβρενός μπέης, ένας δραστήριος στρατηγός του σουλτάνου Μουράτ Α΄. Τακτικά επιχειρούσε στις χώρες των «απίστων», με σκοπό τη λαφυραγωγία και τη σύλληψη αιχμαλώτων.

Πιθανώς τότε οι Οθωμανοί κατακτητές έδωσαν στην πεδιάδα της Καμπανίας την ονομασία Rumlik «Ρουμλούκ», τουρκική λέξη που παράγεται από το Ρουμ (Ρωμιός) και τον επιθετικό προσδιορισμό –lik (-λούκ), ώστε να σημαίνει τον τόπο που έχει Ρωμιούς – Bυζαντινούς, δηλαδή τον «Ρωμιότοπο».

Τον Απρίλιο του 1387 παραδόθηκε με συμφωνία η Θεσσαλονίκη στον Χαϊρεντίν πασά. Οι ελληνικές πηγές αναφέρουν για πρώτη φορά την κατάληψη της Βέροιας από τους Τούρκους στις 8 Μαίου 1387, από το σουλτάνο Αχουμάτη, εννοώντας προφανώς τον Μουράτ Α΄.

Κατά τον θρύλο ο σουλτάνος έδωσε στον Γαζή Εβρενός όλη την περιοχή που θα διέτρεχε έφιππος από τη μια αυγή στην άλλη. Αυτός ξεκίνησε από τα Γιαννιτσά, διέγραψε κύκλο σε όλη την πεδιάδα γύρω από τη λίμνη και σταμάτησε στην Κουλακιά, όπου άκουσε το λάλημα ενός πετεινού, που ανήγγειλε την αυγή. Αυτή η περιοχή αποτέλεσε το μετέπειτα βακούφι του.

Στις 26 Μαρτίου 1430 ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ βάδισε με τα στρατεύματά του από τα Γιαννιτσά κι έφτασε μπροστά στα τείχη της Θεσσαλονίκης ζητώντας την παράδοσή της. Οι Θεσσαλονικείς επιθυμούσαν να παραδοθούν ειρηνικά, αλλά εμποδίστηκαν από τη βενετική διοίκηση. Έτσι ο σουλτάνος διέταξε γενική έφοδο, στις 29 Μαρτίου 1430 η πόλη κυριεύθηκε και επί τρεις μέρες έγινε «γιάγμα» (λεηλασία). «Πήραν την Πόλιν πήραν την, πήραν την Σαλονίκη».

Η Βέροια καταλήφθηκε οριστικά λίγο πριν την Θεσσαλονίκη. Από τότε λοιπόν καταλήφθηκε οριστικά και το Ρουμλούκι κι αρχίζει τυπικά η περίοδος της Οθωμανοκρατίας. Όμως στο χάραγμα που βρέθηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου του Μικρού στη Βέροια, αναφέρεται, ότι στις 9 Απριλίου του έτους 1433 «… επήραν την Βέροιαν».

Η λαϊκή παράδοση διέσωσε ως τις μέρες μας το μύθο για τη «βασίλισσα Βεργίνα», η οποία προτίμησε να αυτοκτονήσει πέφτοντας από τον πύργο της στον Τριπόταμο (Μπαρμπούτα) της Βέροιας, για να μη συλληφθεί και ατιμασθεί από τους Τούρκους. Κατά το μύθο από το παλάτι της άρχιζαν υπόγεια λαγούμια, που περνούσαν κάτω από την πόλη και κατέληγαν στο θερινό παλάτι της στα Παλατίτσια.

Το Οκτώβριο του 1430 τα οθωμανικά στρατεύματα έφθασαν στα Ιωάννινα. Ζήτησαν από τους κατοίκους να παραδώσουν ειρηνικά την πόλη τους και σε αντάλλαγμα τους υποσχέθηκαν διάφορα προνόμια. Οι Γιαννιώτες για να γλιτώσουν από την αναπόφευκτη καταστροφή και τον εξανδραποδισμό άνοιξαν τις πύλες.

Σύμφωνα με μια ρουμλουκιώτικη παράδοση η αντιπροσωπεία των Ιωαννιτών που ερχόταν να παραδώσει επίσημα το κλειδί της πόλης των Ιωαννίνων στον Μουράτ Β΄ τον συνάντησε σ’ ένα χωριό της Καμπανίας, που βρισκόταν δίπλα στην πέτρινη (υστερορωμαϊκή) γέφυρα των εκβολών του Αλιάκμονα. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, το χωριό αυτό έλαβε από τότε το όνομα «Κλειδί».

Τέλος οι Οθωμανοί ξεκίνησαν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Ανάμεσα στα στρατεύματα που χρησιμοποίησε ο Μωάμεθ Β΄ (1451-1481) για να καταλάβει την Πόλη, ήταν και «ένα φουσάτο από τη Βέροια». Έτσι το 1453 εξέλιπε πλέον κάθε ελπίδα αναβίωσης του βυζαντινού κράτους των Ρωμαίων. Η ρουμλουκιώτικη μούσα θρήνησε για την άλωση της Πόλης και την καταστροφή των βυζαντινών κάστρων με ένα τραγούδι από το Γκριζάλι (Αγκαθιά):

«Χαμομηλιά, χαμοροϊδιά χαμήλωσ’ τα κλωνάρια σου,
ν’ ανέβω στην κορφίτσα σου, να ιδώ την Πόλη πως χαλνάει,
τα κάστρα πως γκρεμίζονται και ζιρβουκαλαμίζονται».-