Μαύρες κουκκίδες
Διάττοντες στο χιόνι
Σήμα μικρό που χάνεται στη θέα
Να κάνει σκι πάνω σε μια νιφάδα
Το βρίσκει άλλη νιφάδα και το λιώνει
Λιώνει κι αυτή
Χιόνι στο χιόνι
Βέρμιο Φτερόλακκα ψηλά βουνά
Ο χρόνος-
Κι ο θάνατος το στρώνει
Γιάννης Βαρβέρης «Ο θάνατος το στρώνει»
Η απώλεια έγινε στατιστική. Ένα μέγεθος για να περιγράφει τις ημέρες. Ξυπνάς και κοιμάσαι με τους αριθμούς αυτών που φεύγουν. Και μαζί με τους αριθμούς αυτών που βρίσκονται στον προθάλαμο. Ερχόμαστε σε επαφή με το θάνατο ολόκληροι. Ως κοινωνία, ως μονάδες της κοινωνίας, ως προοπτικές. Είμαστε η πρώτη γενιά μετά τον εμφύλιο που βιώνουμε τον θάνατο ως καθημερινότητα, ως ένα κοντινό ενδεχόμενο, ως ύλη που συγκροτεί τις στιγμές μας.
Ο θάνατος διαρκεί. Και γίνεται γεωγραφία. Ορίζει τον χάρτη από την αρχή. Σημαίνει τις περιοχές με νέα σημασία. Νέα κέντρα και νέες περιφέρειες. Σκληρή γεωγραφία του θανάτου. Μοιράζει τη χώρα ανάλογα με την παρουσία του, με βάση την έξαρσή του. Μια πρωτεύουσα του θανάτου εκ περιτροπής. Όχι με βάση τον πληθυσμό των παρόντων αλλά με βάση το πλήθος των νεόκοπων απόντων.
Γιατί ο θάνατος έπαψε να μοιάζει με ατύχημα. Ξαφνικά απέκτησε μια σταθερή αιτία. Συνδέθηκε και ριζώθηκε ανάμεσά μας ως διαδικασία. Το παράλογο μας εγκαταλείπει. Όλα γίνονται εξηγήσιμα. Αποτελέσματα μιας αρχικής αιτίας. Ενταγμένα σε μια διαδικασία με στάδια γνωστά.
Γιατί και η ίδια η καθημερινότητά μας μουλιάζει από τον θάνατο. Κάθε αλλαγή, κάθε προφύλαξη, κάθε περιορισμός έχει έναν ορίζοντα θανάτου. Να προσέχεις τους γύρω σου. Να φοράς μάσκα για να μην τους κολλήσεις. Ακόμα και αν δεν είσαι άρρωστος. Να αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου σαν δυνάμει λόγο θανάτου. Και να μάθεις να συμβιβάζεσαι με αυτό το φορτίο. Να περπατάς σαν ενοχή. Για όσα μπορείς να προκαλέσεις άθελά σου. Ακόμα και αν δεν το ξέρεις. Άρα και κατ επέκταση να αισθάνεσαι ένοχος για ότι συμβαίνει. Τα μέτρα που παίρνεις, ο περιορισμός που επιβάλεις στον εαυτό σου δεν είναι μόνο υγειονομικό μέτρο. Είναι και ένας τρόπος να συνδέεσαι με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω σου. Και να συνδέεσαι οργανικά. Ως διαμορφωτής και ως δυνάμει καταλύτης. Ως κομμάτι μιας σκληρής εξίσωσης που δεν επέλεξες αλλά μας επέλεξε με τον πιο σκληρό τρόπο.
Όλες οι συνήθειες που αφήσαμε πίσω είναι μικροί θάνατοι της καθημερινότητάς μας. Μικρές άρσεις του καθιερωμένου. Όλα όσα εγκαταλείψαμε τα αντικαταστήσαμε με την απουσία μας. Την καρέκλα στο αγαπημένο μας μαγαζί, την περαστική κουβέντα στο βιβλιοπωλείο, την μικρή ουρά έξω από το θέατρο. Η απουσία μας είναι ακόμα εκεί. Πράττει τις ρουτίνες μας στη θέση μας. Μιμείται τις κινήσεις μας σχεδόν σαν να μας κοροϊδεύει. Στέκει για εμάς. Γελάει για εμάς. Μας διορθώνει.
Ολόκληρος ο πλανήτης έχει γίνει ένας ατελείωτος βήχας. Ένας βήχας που ταξιδεύει στο άπειρο. Και ο θάνατος είναι η τροχιά του. Και όμως ακόμα και σε αυτή την πολιορκία συνηθίζεις. Μαθαίνεις να ηρεμείς, να ξεκουράζεσαι να συνεχίζεις. Μαθαίνεις να συντηρείς τις φιλίες σου, να μεγαλώνεις τα παιδιά σου, να συγκινείσαι και να εξοργίζεσαι. Μαθαίνεις πως ζωή σημαίνει να αλλάζεις, να προσαρμόζεσαι. Ακόμα και μέσα στη θανατοπολιτική, ακόμα και αν όλα πάνε λάθος, ακόμα και αν φαινομενικά δεν αντέχεις. Θα συνεχίσουμε και μέσα σε αυτό. Με όποιους όρους. Γιατί η δουλειά μας είναι να συνεχίζουμε.
