Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί

Τον τελευταίο καιρό, η διεθνής επιστημονική κοινότητα παρακολουθεί με έκπληξη και απογοήτευση την μετατροπή δύο από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του κόσμου σε τζαμιά.

Μετά την απαράδεκτη πράξη της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί που συνεπάγεται την άμεση κάλυψη όλου του λαμπερού ψηφιδωτού της διακόσμου με υφάσματα, έρχεται τώρα και το δεύτερο βυζαντινό μνημείο, προστατευόμενο από την UNESCO, που μέχρι πρότινος λειτουργούσε ως μουσείο, να μετατραπεί και αυτό σε τζαμί και να υποστεί και αυτό την αποκρουστική κάλυψη του διακόσμου του, προκειμένου να λειτουργήσει ως μουσουλμανικό τέμενος.

Πρόκειται για τοκορυφαίο μνημείο της Παλαιολόγειας Αναγέννησης στην Κωνσταντινούπολη, την Μονή της Χώρας, που διασώζει το μεγαλύτερο σύνολο ψηφιδωτού διακόσμου, σπάνιο δείγμα της υψηλής τέχνης και αισθητικής που αναπτύχθηκαν στην πρωτεύουσα του Βυζαντίου, κατά την τελευταία περίοδο της ιστορίας του.

Ο μοναδικός πλούτος των εικονογραφικών προγραμμάτων, τόσο των ψηφιδωτών συνθέσεων στο ναό, όσο και των τοιχογραφιών στο πλευρικό παρεκκλήσι, αποτελεί ζωντανό μάρτυρα της ιστορίας του Βυζαντίου, αποκαλύπτοντάς μας άγνωστες πτυχές της σκέψης και ιδεολογίας του ύστερου Μεσαίωνατ ης Χριστιανικής Ανατολής.

Ο διάκοσμος του μνημείου αυτού προαναγγέλλει την Αναγέννηση, η οποία λίγο αργότερα θα ανθίσει στην Δύση. Το 2020, όταν όλη η ανθρωπότητα έχει κάνει τεράστια βήματα σε σχέση με παλαιότερες εποχές αλληλοσεβασμού και κατανόησης ανάμεσα σε διαφορετικές θρησκείες και πολιτισμούς, κινήσεις σαν και αυτήν, αποτελούν ένδειξη όχι απλώς στασιμότητας αλλά πισωγυρίσματος.

Για τον λόγο αυτό εκφράζουμε την έντονη απογοήτευσή μας λόγω της έλλειψης του προσδοκώμενου από όλη τη διεθνή κοινότητα σεβασμού απέναντι και σε ένα ακόμη μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που συνθλίβεται, αποκρύπτοντας τον πλούσιο, λαμπερό και εντυπωσιακό διάκοσμό του, στον βωμό εθνικιστικών ενεργειών. Σε μια πόλη που περιλαμβάνει μουσουλμανικά τεμένη εξαιρετικής ισλαμικής τέχνης αναρωτιόμαστε ποια είναι η ανάγκη για την βάναυση αλλοίωση ενός ακόμα σπουδαίου βυζαντινού μνημείου