Θεσσαλονίκη: Κρατική βία (και) επί των… αρχαίων μνημείων
Με 13 ναι και 2 όχι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε να συνδέσει την ύπαρξή του με μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και να γνωμοδοτήσει υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων από το σταθμό Βενιζέλου στο Μετρό της Θεσσαλονίκης
Οι αποκαλυμμένες αρχαιότητες στο σταθμό Βενιζέλου στο Μετρό της Θεσσαλονίκης βαρύνονται από δύο μεγάλες ατυχίες. Η μία είναι ότι βρέθηκαν μπροστά στο δρόμο εργολάβων. Μέγιστο παράπτωμα από την πλευρά τους… Το άλλο είναι ότι αυτές οι συγκεκριμένες δεν συνδέονται με το κλέος του Μ. Αλεξάνδρου, άρα εγείρουν προγονικές και γονιδιακές ταυτίσεις. Υπάρχει, όμως, και μία ακόμη ατυχία. Η δεύτερη απόπειρα τεμαχισμού και απόσπασής της τους από το ιστορικό, πολιτισμικό και εδαφικό τους πλαίσιο συμπίπτει με την απροκάλυπτη προσπάθεια επιβολής νόμου, τάξης, πειθαρχίας και καταστολής που λαμβάνει χώρα τον τελευταίο καιρό και η οποία δε συνιστά κάποια έκτακτη κατάσταση, κάποιο είδος στρέβλωσης της αστικής φιλελεύθερης δημοκρατίας, αλλά μέρος της ταυτότητάς και εν τέλει της κανονικότητάς της. Αυτή η κανονικότητα είναι απαραίτητο να καταλάβει όλες τις πλευρές της κοινωνικής δράσης και να εμπεδωθεί πλήρως και απολύτως.
Με αυτή την έννοια όταν οι πολιτευτές της ΝΔ και ο πρωθυπουργός συνεγείρονται από την επίκληση στην επιστροφή της κανονικότητας ξέρουν πολύ καλά τι λένε, τι κάνουν και τι επιδιώκουν. Την επιστροφή στη βαθύτερη, την πυρηνική ουσία του αστικού φιλελευθερισμού, δηλαδή στην απροκάλυπτη κρατική καταστολή και στη βίαιη επιβολή της ρήσης «δίκιο είναι ό,τι ακολουθεί το δρόμο της οικονομικής ολιγαρχίας» μέσω της άσκησης εξουσίας.
Διότι, στο Μετρό της Θεσσαλονίκης κερδισμένος δεν είναι μόνο ο εργολάβος, αλλά και η, με εξουσιαστικές μεθόδους, καταστρατήγηση κάθε έννοια επιστημονικής δεοντολογίας, θεσμικής συμπεριφοράς, ακόμα και αστικής νομιμότητας. Ο τρόπος που ο Κ. Μητσοτάκης από βήματος ΔΕΘ ανακοίνωσε ότι οι αρχαιότητες θα φύγουν από τη θέση τους ήταν το πολιτικό «αποφασίζομεν και διατάζομεν» όχι μόνο προς όφελος του εργολάβου, αλλά προς γνώση και συμμόρφωση ολόκληρης της κοινωνίας, προς γνώση και συμμόρφωση φυσικά και των αρχαιολόγων. Η μαχητική και «ενοχλητική» επιμονή τους στην προστασία των αρχαιοτήτων εν τω μέσω των αναπτυξιακών και επενδυτικών επελάσεων πρέπει με κάθε τρόπο να καμφθεί, είτε δια της επιβολής είτε δια του εκφυλισμού.
Η απροσχημάτιστη με πολιτική εντολή διολίσθηση ενός ανεξάρτητου, υποτίθεται, επιστημονικού οργάνου, – σε παρακολούθημα της εξουσίας και η μετατροπή της επιστημονικής αρχαιολογίας σε συστημική αρχαιολογία δεν είναι μόνο προϋπόθεση για τη λήψη αποφάσεων όπως αυτή που έλαβε το ΚΑΣ για το Μετρό της Θεσσαλονίκης, αλλά και στόχος για την στο εξής λειτουργία αυτών – αλλά και άλλων – συλλογικών οργάνων, τα οποία ποτέ δεν είναι ολοκληρωτικά και πραγματικά ανεξάρτητα (άλλωστε τα μέλη τους διορίζονται από τις πολιτικές ηγεσίες), ωστόσο, όμως, συντηρούνταν κάποια προσχήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις κατόρθωναν ακόμα και αν αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Μια τέτοια περίπτωση ήταν για παράδειγμα η απόφαση να αλλάξει πορεία η γραμμή του Μετρό της Αθήνας ώστε να μην περάσει κάτω από τον Κεραμεικό.
Δυστυχώς, στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης το δημόσιο έργο περνάει με βαναυσότητα πάνω από το ιστορικό παλίμψηστο της πόλης και εφαρμόζεται – ελέω κυβερνήσεων – το δόγμα «αρχαία ίσον εμπόδιο». Δεν ετέθη ποτέ, ούτε ως υπόθεση προς συζήτηση, το ενδεχόμενο να καταργηθεί ο σταθμός στον οποίο βρέθηκε το επίμαχο μνημειακό σύνολο. Και αυτό παρά το γεγονός ότι λογικά, ηθικά, επιστημονικά και δεοντολογικά θα ήταν η πλέον ενδεδειγμένη λύση για την σωστή προστασία και ανάδειξη του ευρήματος.
Αλλάξαν όμως οι καιροί… Εργολάβοι, επενδυτές, αναπτυξιολάγνοι, οικονομικοί ολιγάρχες αισθάνονται ισχυροί να αρπάζουν ό,τι υπάρχει για να αρπάξουν χωρίς οι πολιτικοί υπηρέτες τους να αναλίσκονται σε πολιτικά στρογγυλέματα για κοινωνική κατανάλωση, χειραγώγηση και αποχαύνωση. Δηλαδή χωρίς φύλλο συκής.
Ένα είναι, βέβαιο. Επειδή δεν ανήκουν όλα στους ζωντανούς κι επειδή αυτές οι «τρισκατάρατες» αρχαιότητες που φράζουν το δρόμο της ανάπτυξης, έχουν την κακιά συνήθεια να απλώνουν ρίζες, είναι εξαιρετικά πιθανό να παραμονεύουν και παρακάτω από το Βυζαντινό Σταυροδρόμι. Και τότε τι; Μέχρι πού και πότε θα ξηλώνονται αρχαία; Μέχρι που είναι ικανοί να φτάσουν; ‘Η το μόνο που μπορεί να τους σταματήσει είναι να βρεθεί κάτι που πάνω του να έχει περπατήσει το γένος του Μ. Αλέξανδρου ώστε να φορέσουν την περικεφαλαία του «πατριώτη»;
