H περίκλειστη από Τείχη Πόλη
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Η κατεδάφιση των θαλάσσιων τειχών της Θεσσαλονίκης που έγινε από το 1869 μέχρι το 1874 και η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 είναι δύο κρίσιμα ορόσημα στη νεότερη Ιστορία της πόλης. Στην πρώτη χρονολογία, όπου τα θαλάσσια τείχη πέφτουν, η πόλη δείχνει να ελευθερώνεται από ένα περίκλειστο αιώνιο εναγκαλισμό μαζί τους και αρχίζει να αναπνέει!
Το 1912 έγινε και η πραγματική απελευθέρωση της. Και ενώ συνεχίζεται σταδιακά το γκρέμισμα των τειχών και το χώρο του βυζαντινού λιμανιού παίρνει μία νέα μπαζωμένη έκταση, οι φτωχικές εβραϊκές γειτονιές που βρίσκονταν πίσω από τα τείχη ανεβάζουν την υπεραξία τους. Στην δεύτερη χρονολογία, μία άκακη και αδιάφορη, μικρή τοπική οικιακή ανάφλεξη, έγινε τελικά η πύρινη κόλαση καταστροφής μίας ολόκληρης πόλης. Ήταν η δεύτερη «απελευθέρωση» από τά στενά και ελικοειδή σοκάκκια που βίωνε η πόλη. Είχε βέβαια βιώσει ακόμη μία πυρκαγιά το 1890 πάλι μήνα Αύγουστο.
Τα επόμενα χρόνια, αφού απελευθερώθηκε από τους στριφογυριστούς στενούς δρόμους της και από τα τείχη της, η πόλη άρχισε να απλώνεται! Μέσα από τις στάχτες η «φωτιά» δίνει νέα πνοή και η πόλη διαμορφώνει νέους όρους για την περίοδο που θα ακολουθήσει.
Η πόλη είναι ταυτισμένη με τα τείχη της μέχρι της μέρες μας. Η παρουσία των τειχών καθόρισαν και επηρέασαν καθοριστικά την ανάπτυξη και την εξέλιξη της πόλης. Η ανθρώπινες δραστηριότητες στην έγκλειστη πόλη επηρεάζονταν άμεσα από την παρουσία των τειχών που εκτείνονταν στους λόφους αλλά και γύρω-γύρω τους. Όταν η πόλη ξεπέρασε τα τείχη της, ΑΛΛΑΞΕ!
ΑΛΛΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ που συνέδεσαν την πόλη με την Ευρώπη
Μετά τις διπλές αυτές καταστροφές, η Θεσσαλονίκη, ανήσυχη, με «ανέπαφο» το βαθύ της πυρήνα, απλώνεται σιγά-σιγά πέρα από τείχη, πέρα από όρια και περιορισμούς, επιμένει, διεκδικεί, υπάρχει. Μία πόλη μαγεμένη και μαγική για τους Βαλκάνιους, με χιλιόχρονη παρουσία, με ιστορικά αφηγήματα και παραμύθια, με ζωντανή περιρρέουσα μνήμη. Ανάμεσα σε αυτές τις χρονολογίες και κάποιες άλλες παρόμοιες -με αυτήν της πτώσης των τειχών- της επικοινωνίας δηλ. της πόλης με των έξω κόσμο είναι:
• Το 1888 το πρώτο επιβατικό τρένο της γραμμής φθάνει στην Θεσσαλονίκη!
• Το 1897 (5 Ιουλίου 1897 γράφει η δισεβδομαδιαία εφημερίδα «Le Journal de Salonique» [1895-1910]
που εξέδιδε στα γαλλικά ο εβραϊκής καταγωγής Σααντί Λεβί) ο κινηματογράφος κάνει το ντεμπούτο του στη Θεσσαλονίκη, στην πίσω αίθουσα του καφέ-μπρασερί «Η Τουρκία», με έργο των αδερφών Λυμιέρ. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι η πρώτη δημόσια προβολή ταινιών των Λυμιέρ έγινε το 1895 στο Παρίσι,
το 1896 στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη και το 1897 στη Θεσσαλονίκη.
Η Θεσσαλονίκη αρχίζει να μπαίνει στον χάρτη των ευρωπαϊκών, τουλάχιστον, μητροπόλεων. Στους Βαλκανικούς Πολέμους και κατά τον Α’ Παγκόσμιο η Θεσσαλονίκη αποτελεί κέντρο διερχομένων. Η συνέχεια είναι γνωστή. Τα τείχη σταμάτησαν να αποτελούν εμπόδιο για την πόλη. Σήμερα το πολυγωνικό ίχνος τους χάνεται ανάμεσα στις πολυκατοικίες ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας τις πλαγιές της και μόνο ο πύργος του Επταπυργίου ψηλά στο λόφο κρατάει ακόμη το υπέρτατο ύψος, ακάλυπτος.
Συνοπτικά ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ για ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η αρχική περιτείχιση της πόλης της Θεσσαλονίκης, ανάγεται στους χρόνους της ίδρυσής της από τον βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, περί το 316/315 π.Χ. Η έκταση ωστόσο της αρχικής αυτής κατασκευαστικής φάσης των τειχών παραμένει μέχρι και σήμερα αδιευκρίνιστη. Τα τείχη έσωσαν τη Θεσσαλονίκη τον 1ο π.Χ. αιώνα, όταν βάρβαρα Θρακικά φύλα πολιόρκησαν την πόλη, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ρωμαίου ρήτορα Κικέρωνα, που το 58 π.Χ. βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη εξόριστος από τη Ρώμη.
Για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος εκείνος, αναγκάσθηκαν οι Θεσσαλονικείς να κατασκευάσουν γρήγορα διάφορα οχυρωματικά έργα στην Ακρόπολη της σημερινής Άνω Πόλης και να επισκευάσουν σε πολλά τμήματα τα τείχη. Τα ασφαλή τείχη της πόλης έκαναν επίσης τους οπαδούς του Πομπήιου και άλλους συγκλητικούς,
στην εποχή του εμφύλιου πολέμου των Ρωμαίων (49-48 π.Χ.), να καταφύγουν για προστασία στην πόλη.
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο δεν έγιναν σοβαρά έργα στα τείχη της πόλης παρά μόνο συμπληρώσεις και συντηρήσεις των τειχών της Ελληνιστικής περιόδου. Ίσως μόνο γύρω στη Χρυσή Πύλη (σημερινή πλατεία Δημοκρατίας) να ανασκευάσθηκε το τείχος, καθώς το 42 π.Χ. τοποθετήθηκε εκεί τιμητική αψίδα για την υποδοχή των νικητών της μάχης των Φιλίππων Αντωνίου και Οκταβίου. Παρόμοιες επεμβάσεις έγιναν, στον ίδιο χώρο, τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Από την 3ο-4ο αι. μ.Χ. η Θεσσαλονίκη ανέ-πτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα και δημιουργήθηκαν δύο λιμάνια στις δύο απολήξεις του θαλάσσιου τείχους της: το εμπορικό στη δυτική πλευρά…
Τη συνέχεια μπορείτε να τη διαβάσετε ΕΔΩ
