“Αντώνιος Αντωνιάδης. Ο ευεργέτης της Βέροιας και η συμβολή του στην πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης” του Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδα

Η Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Βέροιας είναι για όλους τους Βεροιώτες μια εστία Πολιτισμού, εδώ και σαράντα χρόνια. Συχνά λέμε “Στέγη”, χωρίς να αναφέρουμε το “Αντωνιάδεια”, ξεχνώντας τον ευεργέτη, που δημιούργησε τις προυποθέσεις για την ύπαρξη και τη λειτουργία της.

Το κείμενο του Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Βέροιας “Πολιτιστικά Δρώμενα”, αίρει την αθέλητη αυτή αδικία, φωτίζοντας την προσωπικότητα του Αντώνη Αντωνιάδη.

Η faretra το παραθέτει.

“Αντώνιος Αντωνιάδης. Ο ευεργέτης της Βέροιας και η συμβολή του στην πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης”

Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδας

Προέλευση – Γενεαλογικό δένδρο

Ο Αντώνιος Αντωνιάδης ήταν το πρώτο τέκνο του Νικολάου και της Ελισάβετ Αντωνιάδη, το γένος Γεμιτζόγλου. Μετά τον Αντώνιο γεννήθηκαν άλλα έξι παιδιά η Ευφημία, ο Δημήτριος, η Ευριδίκη, η Ελένη, ο Κίμων και ο Σόλων2.

Ο Νικόλαος Αντωνιάδης και η Ελισάβετ Γεμιτζόγλου προέρχονταν από οικογένειες με ευγενική καταγωγή. Τόσο η οικογένεια Αντωνιάδη, όσο και η οικογένεια Γεμιτζόγλου συμμετείχαν στα κοινά, ήδη από τα χρόνια της ύστερης οθωμανοκρατίας. Μέλη των δύο οικογενειών, όπως, ο Νικόλαος Αντωνιάδης, ο Αντώνιος και ο Δημήτριος Γεμιτζόγλου, παρουσιάζονται στο αρχειακό υλικό να συμμετέχουν και να υπογράφουν διάφορες αποφάσεις κοινοτικών οργάνων της περιόδου, όπως της Δημογεροντίας, της Εφορίας των Σχολών, της Κεντρικής Εκκλησιαστικής Επιτροπής κ.ά.3.

Στα τελευταία χρόνια της οθωμανοκρατίας, ο γιατρός Νικόλαος Αντωνιάδης, είχε αναδειχθεί αρχηγός του κόμματος του λαού, το οποίο αντιστρατευόταν το κόμμα των πλουσίων και τον έτερο γιατρό Δημήτριο Τούσα. Η πολιτική κόντρα και η επικράτηση της μερίδας του Αντωνιάδη, οδήγησαν στην αποχώρηση του γιατρού Τούσα από την κεντρική πολιτική σκηνή και στη μετοίκησή του στη Θεσσαλονίκη4.

Μετά την απελευθέρωση ο Αντωνιάδης τάχθηκε στο πλευρό του κόμματος των Φιλελευθέρων και αναδείχθηκε σε κύριο εκφραστή των θέσεων του κόμματος στη Βέροια. Στις βουλευτικές εκλογές του 1915 υπήρξε υποψήφιος του κόμματος για την περιφέρεια της Βέροιας. Το έτος 1916 εμφανίζεται ως μέλος της επιτροπής της Εθνικής Άμυνας της Βέροιας, μαζί με τους Ιωάννη Μάρκου, Ιωάννη Χρυσοχόου, Πέτρο Μπατραλέξη, Γ. Βούρο και Θωμά Χατζηκανέλλα5. Τέλος, υπηρέτησε ως δήμαρχος Βέροιας, δια διορισμού τις περιόδους 1919-1920 και 1922-1923.6.

Για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες7. Από τα όσα είναι γνωστά, η Ευφημία παντρεύτηκε τον Στέφανο Τσιράκογλου, μετέπειτα Δήμαρχο Βέροιας, η Ευριδίκη τον Ε. Παπαχαραλάμπους και η Ελένη τον Χ. Πετρολιά. Ο Δημήτριος απεβίωσε σε νεαρή ηλικία, το έτος 1927, σε μια εποχή, που η ελονοσία ευθυνόταν για ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό θανάτων8. Τέλος, ο γνωστός Βεροιώτης γυναικολόγος Σόλων Αντωνιάδης νυμφεύθηκε την Ευγενία Μοκίου από τη Νάουσα. Το έτος 1936 ίδρυσε ιδιωτική κλινική στην πόλη, η οποία αρχικά στεγάστηκε σε οίκημα ιδιοκτησίας Κούτερη, στην οδό Βενιζέλου και αργότερα, το έτος 1957, εγκαινιάστηκε στη θέση όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα9.

Αντώνιος Αντωνιάδης

Ο Αντώνιος Αντωνιάδης γεννήθηκε στη Βέροια το έτος 189510. Τα πρώτα γράμματα σπούδασε στη γενέτειρά του και κατόπιν μετακινήθηκε, αρχικά, στο Τσοτύλι11 για να συνεχίσει τις γυμνασιακές του σπουδές στο φημισμένο Γυμνάσιο – Οικοτροφείο Τσοτυλίου και μετέπειτα στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν οι ακαδημαϊκές σπουδές στη Φαρμακευτική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το έτος 1925.

Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως ανθυποφαρμακοποιός και συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μικρασιατική Εκστρατεία και αργότερα στην Εθνική Αντίσταση. Για την προσφορά του στους αγώνες του Έθνους τιμήθηκε με διπλώματα και μετάλλια.

Μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, επέστρεψε στη Βέροια για να ασκήσει το επάγγελμά του στο φαρμακείο που προϋπήρχε στο ισόγειο του πατρικού του σπιτιού στη σημερινή οδό Αριστοτέλους.

Η προθυμία του φαρμακοποιού Αντωνιάδη για παροχή βοήθειας στον πάσχοντα συνάνθρωπο ήταν ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Προφορικές μαρτυρίες διαφωτίζουν πτυχές του βίου του. Άνδρας αρχοντικός, σοβαρός και συνάμα πρόσχαρος υποδεχόταν τους πελάτες του με αγάπη και διάθεση για βοήθεια. Έχοντας πλήρη επίγνωση του επαγγέλματος – λειτουργήματος, το οποίο εκτελούσε ήταν πρόθυμος να εξυπηρετήσει, ακόμα και να διευκολύνει τους συνανθρώπους του, ιδιαίτερα δε, αν αυτοί αντιμετώπιζαν και οικονομικά προβλήματα.

Ο Θ. Πολυχρονιάδης αναθυμούμενος την παλιά Βέροια και το φαρμακείο του Αντωνιάδη αναφέρει: «…Μόνο στο φαρμακείο δε ζυγώναμε. Μια γυάλα κόκκινη γιομάτη μυστήριο, πάνω σ’ ένα περβάζι. Ένα φίδι τεράστιο στη φορμόλη… φωτογραφίες παλιές, έπιπλα αντίκες, όλο μυστήριο και φόβο…»12 .

Επιπλέον, ο φαρμακοποιός Αντωνιάδης, ήταν και παρασκευαστής καλλυντικών. Εκτός από αυτά, πολλοί αγόραζαν από το φαρμακείο αρώματα και κολόνιες για ενηλίκους και παιδιά. Σε μια εποχή όπου οι πολλοί δεν είχαν τη δυνατότητα του καλλωπισμού με ακριβά καλλυντικά και αρώματα, έβρισκαν την καλή και συνάμα οικονομική λύση του καλλωπισμού με τα παρασκευάσματα του κυρ – Αντώνη. Βασικά συστατικά τους ήταν το αγγουρόνερο, αιθέρια έλαια από πικραμύγδαλο κ.α.

Η δράση του Αντωνιάδη δεν περιορίστηκε μόνο στον επαγγελματικό τομέα. Αντίθετα, υπήρξε έντονα κοινωνικός και δραστηριοποιήθηκε σε πολλούς τομείς της πολιτικής κοινωνικής και πολιτισμικής ζωής του τόπου. Πολιτικά σκεπτόμενος, σε περιόδους πολιτικής κρίσης τολμούσε να προβάλει τις πολιτικές του θέσεις και κατά τον εκδότη της τοπικής εφημερίδας «Ο Θαρραλέος» Ηλία Νόβα «… ξάφνιαζε με τα «μανιφέστα» που εξαπέλυε εν όψει δημοτικών ή γενικών εκλογών…». Παρά ταύτα», συνεχίζει ο Νόβας, «δεν πρόβαλε στην πολιτική κονίστρα δια να διεκδικήσει (αν και διέθετε τεράστιον ηθικόν ανάστημα) δημοτικόν ή βουλευτικόν αξίωμα, διά να υπηρετήσει καλύτερα τη Βέροια. Έζησε μακράν της πολιτικής και των συνυφασμένων με δαύτην συγκινήσεων. Όμως δεν έπαυσε να δείχνει, με το δικό του τρόπο, την αγάπη του, προς τα κοινά»13.

Θέλοντας να συμβάλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού συνέδραμε και συμμετείχε ως μέλος στην «Ένωση Επιστημόνων Βέροιας», στη «Φιλαρμονική Σχολή Βέροιας» και σε άλλους συλλόγους αναλόγου ενδιαφέροντος. Τέλος, τον Αντωνιάδη ενδιέφερε και η πορεία και ανάπτυξη του αθλητισμού στην πόλη. Η άνοδος της τοπικής ομάδας «Βέροια» στην Α΄ Εθνική Κατηγορία αντιμετωπίστηκε με χαρά και αισιοδοξία από τον Αντωνιάδη. Έκφραση της χαράς αλλά και απόδειξη του ευρύτερου ενδιαφέροντός του για την πορεία της ομάδας αποτελεί η επιβράβευση των παικτών και του προπονητή με σημαντικό ποσό, το οποίο απέδωσε ο ίδιος στον καθένα προσωπικά σε ειδική τελετή στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου της Βέροιας.

Την ίδια εποχή νυμφεύθηκε τη Μαίρη Αργυράκη από τη Θεσσαλονίκη με την οποία έζησαν στη Βέροια. O Αντώνιος Αντωνιάδης απεβίωσε στις 27 Σεπτεμβρίου 1976, στη Βέροια, όπου και ετάφη.
Η Βέροια θρήνησε στην αγγελία του θανάτου του ευεργέτη της. Οι συνάδελφοί του φαρμακοποιοί μέσω του συλλόγου τους αποφάσισαν, το Δ.Σ. να παρακολουθήσει σύσσωμο τη νεκρώσιμη ακολουθία του συναδέλφου τους, να εκφράσει τα συλλυπητήρια του στην οικογένεια του εκλιπόντος, να παραμείνουν κλειστά τα φαρμακεία επί μία εργάσιμη ώρα, να κατατεθεί το ποσό των 10.000 δρχ υπέρ της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, να αναρτηθεί η φωτογραφία του στα γραφεία του συλλόγου και να δημοσιευθεί το ψήφισμα στον Τύπο.

Ο τοπικός Τύπος στις σελίδες του περιέλαβε εκτενή δημοσιεύματα για την είδηση του θανάτου του ευεργέτη της Βέροιας. Βεροιώτες συγγραφείς, αρθρογράφοι και φίλοι του Αντωνιάδη έγραψαν για τον εκλιπόντα στον Τύπο. Μεταξύ αυτών ο Γιώργος Χιονίδης, ο Νίκος Αδαλόγλου, ο Θώδωρος Πολυχρονιάδης, ο Ηλίας Νόβας, ο Στέλιος Σβαρνόπουλος, ο Στέφανος Ζάχος, ο Γιάννης Αλεξιάδης, ο Μιχάλης Μαρμαράς κ.α.

Η δωρεά

Η ευγενική καταγωγή και η οικονομική διαχείριση του Αντώνη Αντωνιάδη τον ανέδειξαν σε ισχυρό επαγγελματικό, οικονομικό και κοινωνικό παράγοντα της πόλης. Αν και ο ίδιος δεν επεδίωξε δημόσια αξιώματα, ενδιαφερόταν και αγωνιούσε για την πόλη και εργαζόταν για το καλό και την ανάδειξή της. Ο Γεώργιος Τσαλέρας θυμάται: «Τον έβλεπα συχνά… και τα λέγαμε. Ίδιο πάντα το πάθος του για την πρόοδο της Βέροιας. Όμως τώρα διαμορφωνόταν και διακρινόταν πιο καθαρά η επίμονη πρόθεσή του για μια δική του συγκεκριμένη προσφορά προς τον τόπο του». Ρωτούσε κάθε τόσο, συνεχίζει ο Τσαλέρας: «Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα μια δωρεά του προς τη Βέροια; Πως θα την έβλεπαν οι Βεροιώτες; Μήπως θα την παίρνανε για χειρονομία προσωπικής επίδειξης και αυτοπροβολής; Παράλληλα, ο Αντωνιάδης αναζητούσε και τις ανάλογες εγγυήσεις, τη μέθοδο και οτιδήποτε άλλο εξυπηρετούσε στην αξιοποίηση της προσφοράς του. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν τη συγκρότηση και το χαρακτήρα του Αντώνη Αντωνιάδη. Οραματιστής, νους οξύς, συνειδητοποιημένος και αποφασισμένος για τις προθέσεις του, έκανε τις κατάλληλες διερευνητικές επαφές και συζητήσεις με πρόσωπα της εμπιστοσύνης του14.

Η κατάληξη της μακροχρόνιας σκέψης, η οποία στηρίχτηκε στην επιθυμία του για προσφορά στη γενέτειρά του ήταν η προσφορά του μεγάλου οικοπέδου που διατηρούσε στην οδό Ξάνθης για να οικοδομηθεί η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Βέροιας. Τούτο εκφράστηκε και με επιστολή του προς το Δήμο Βέροιας με την οποία εξέφραζε την υπόσχεση για την παραχώρηση του οικοπέδου, είδηση η οποία παρουσιάστηκε και από την εφημερίδα «Μακεδονία» στο φύλλο της 17-8-1969. Για τον Αντωνιάδη η Στέγη ήταν ο χώρος του πνεύματος και της τέχνης, ο χώρος που θα μπορούσε ο κάθε Βεροιώτης, απαλλαγμένος, από προκαταλήψεις, σκοπιμότητες και πάθη, με καθαρότητα νου και ψυχής να καλλιεργεί τον εσωτερικό του κόσμο μέσα από τις διάφορες εκδηλώσεις15.

Στις 22 Ιουλίου 1970 ο Αντώνιος Αντωνιάδης και η σύζυγός του Μαίρη με τον τότε Δήμαρχο Βέροιας Γεώργιο Τσαλέρα προσήλθαν στο συμβολαιογραφείο του Αντώνιου Χατζηνικολάου στη Νάουσα προκειμένου να υπογραφούν τα συμβόλαια της, οριστικώς και αμετακλήτως, δωρεάς του οικοπέδου της οδού Ξάνθης εκτάσεως 510 τ.μ., το οποίο τιμολογούνταν στα 2.000.000 δρχ.16 , προς το Δήμο Βέροιας.

Σύμφωνα με τους όρους, ο Αντώνιος Αντωνιάδης παραχωρούσε το οικόπεδο στο Δήμο Βέροιας προκειμένου:

α) Να ανεγερθεί από το Δήμο Βέροιας αξιόλογος οικοδομή, υπό τον τίτλο «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» η οποία να διαθέτει μία αίθουσα διαλέξεων και συναυλιών, χώρο για τη στέγαση του ωδείου του Δήμου Βέροιας και της Σχολής της μικτής χορωδίας, και αίθουσα συσσιτίου απόρων μαθητών και μαθητριών.

β) Να δύναται στην οικοδομή αυτή, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να στεγασθούν βιβλιοθήκη και πνευματικά σωματεία και σύλλογοι17.

Το Δημοτικό Συμβούλιο Βέροιας στη συνεδρίαση της 4ης Αυγούστου 1970, ενημερώθηκε για τη δωρεά και εξέφρασε την ευαρέσκεια και την ευγνωμοσύνη του στο πρόσωπο του δωρητή. Η είδηση διαδόθηκε και το θέμα πέρασε στα φύλλα των εφημερίδων της Βέροιας και της Θεσσαλονίκης. Ο τοπικός Τύπος άρχισε ήδη να αναφέρεται στη δωρεά και στο πρόσωπο του ευεργέτη. Ο «Φρουρός της Ημαθίας» στο φύλλο της 21ης Σεπτεμβρίου 1970 φιλοξενεί άρθρο με τίτλο «Η δωρεά του κ. Αντώνιου Αντωνιάδη». Σε αυτό γίνεται η πρώτη νύξη για την απόδοση του ονόματος του ευεργέτη στο νεοαναγειρόμενο κτίριο18.

Την 24η Σεπτεμβρίου 1970 έγινε η θεμελίωση του έργου, το οποίο σχεδίασε αφιλοκερδώς ο Βεροιώτης αρχιτέκτονας Αδάμος Καπρίνης, ο οποίος ανέλαβε τη μελέτη και την επίβλεψή του. Στη θεμελίωση παρέστη ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος, ο οποίος ενθουσιασμένος από την ενέργεια του δωρητή, αλλά και την αξιοποίηση της δημοτικής αρχής και την προσφορά του αρχιτέκτονα υποσχέθηκε την ενίσχυση του έργου με κονδύλια τα οποία θα ανέρχονταν σε 4.000.000 δρχ.19.

Ο Αντώνης Αντωνιάδης συχνά επισκεπτόταν το εργοτάξιο για να παρακολουθήσει και να ενημερωθεί για την πορεία των εργασιών. Ο Δήμος Βέροιας, με την πίεση του δωρητή, είχε κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για τη χρηματοδότηση του έργου, ενώ σε κάποιες φάσεις του κρίθηκαν απαραίτητες και οι δανειοληψίες. Διάφορες όμως μικροεμπλοκές καθυστέρησαν για μικρό χρονικό διάστημα την υλοποίηση του έργου.

Το έτος 1974 οι εργασίες για την ανοικοδόμηση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών βρίσκονταν σε εξέλιξη. Με πρόταση του Δημάρχου Γ. Τσαλέρα το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδοθεί η ονομασία «Αντωνιάδειος Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» στο αποπερατούμενο κτίριο.

Τα εγκαίνια

Το έργο ολοκληρώθηκε το έτος 1976. Ήδη από τα τέλη του 1975 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου διορίστηκε πενταμελές διοικητικό συμβούλιο το οποίο αποτελούνταν από το Δήμαρχο Βέροιας (Ευθύμιος Τσελέπογλου), την κα Μαίρη Αντωνιάδου, σύζυγο του δωρητή, το ζωγράφο Θωμά Βαφείδη, το γιατρό Θόδωρο Πολυχρονιάδη και τη νυν δήμαρχο κ. Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου.

Ο Δήμος Βέροιας, με μια λιτή πρόσκληση στο εξώφυλλο της οποίας απεικονιζόταν η προσωπογραφία του Ιωάννη Κωτούνιου, προσκαλούσε επίσημους και πολίτες στα εγκαίνια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, τα οποία τελέστηκαν την 30η Μαΐου 1976 με την παρουσία των πολιτικών, στρατιωτικών και θρησκευτικών αρχών του τόπου20. Ο Ευθύμιος Τσελέπογλου, αναφερόμενος στο έργο τόνισε ότι αυτό θα αποτελέσει την πηγή, τον πομπό και το δέκτη κάθε καλλιτεχνικής δραστηριότητας στον τόπο, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο δωρητή και την πορεία υλοποίησης του έργου. Παράλληλα, έδωσε το στίγμα της λειτουργίας και της δραστηριότητας της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Στα εγκαίνια, χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου η κα Χαρούλα Ουσουλτζόγλου, η οποία αναφέρθηκε στους σκοπούς, τους στόχους της Στέγης αλλά και στη δραστηριότητα που ανέπτυξε του Διοικητικό Συμβούλιο μέχρι τότε. Μεταξύ αυτών αναφέρθηκε στη δραστηριότητα των τμημάτων χορωδίας, λαογραφίας, θεάτρου και τη συνεργασία με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, κινηματογράφου, λογοτεχνίας κ.τ.λ.

Κεντρικός ομιλητής στα εγκαίνια ήταν ο δωρητής Αντώνιος Αντωνιάδης. Με βαθειά συγκίνηση ο ευεργέτης ευχαρίστησε του προλαλήσαντες και ανέφερε ότι η ημέρα εκείνη αποτελούσε για τον ίδιο μία εκ των λαμπρότερων ημερών του βίου του, κατά την οποία έβλεπε το όνειρο του ήδη πραγματοποιημένο και την πόλη την οποία αγάπησε τόσο πολύ εφοδιασμένη με τις κατάλληλες υποδομές για την ανάπτυξη του πολιτισμικού επιπέδου των κατοίκων της. Ο λόγος του δωρητή μπορεί να χαρακτηριστεί πλήρης βαθέων νοημάτων τα οποία απευθύνονταν, τόσο προς τις αρμόδιες αρχές και τον επιστημονικό κόσμο, όσο και προς τους απλούς πολίτες. Ο δωρητής άφησε ως παρακαταθήκη το έργο τούτο για την πόλη και τους πολίτες και παράλληλα μεταβίβασε σε αυτούς την ευθύνη για αξιοποίησή του, αναλογιζόμενοι την υποχρέωσή που έχουν προς την πόλη την οποία γεννήθηκαν, ανδρώθηκαν και συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται21.

Η τελετή ολοκληρώθηκε με λαογραφικό πρόγραμμα, το οποίο επιμελήθηκε η διευθύντρια της Στέγης Βούλα Χατζίκου. Σε αυτό παρουσιάστηκαν τοπικοί χοροί και μέρος από το έργο της Χατζίκου «Βεροιώτικη Προξενειά»22.

Η είδηση των εγκαινίων διαδόθηκε τόσο μέσω του τοπικού Τύπου με εκτενή δημοσιεύματα, όσο και μέσω του Τύπου της Θεσσαλονίκης και του Ελληνικού Βορρά, ο οποίος σε φύλλα του φιλοξένησε άρθρα σχετικά με την ίδρυση, τη λειτουργία και τα εγκαίνια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών της Βέροιας.

Με το θάνατο του ευεργέτη η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών έγινε αποδέκτης δωρεών υπέρ της μνήμης του ευεργέτη Αντώνη Αντωνιάδη. Μεταξύ αυτών η οικογένεια του αδελφού του εκλιπόντος Σόλωνος, δώρισε 50.000 δρχ, και το Δ.Σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου 10.000 δρχ .23.

Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Από το χθες… στο αύριο

Από την έναρξη της λειτουργίας της, πριν τα επίσημα εγκαίνιά της, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, αναδείχτηκε σε φάρο και κοιτίδα Τέχνης και Πολιτισμού για τη Βέροια. Με την έναρξη και κατά τον πρώτο χρόνο δραστηριότητάς της λειτούργησαν τμήματα: Μουσικό, Λέσχη Φωτογραφίας, Λογοτεχνίας, Θεάτρου, Λαογραφίας, Κλασικού Μπαλέτου, Ζωγραφικής24. Παράλληλα πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις, συναυλίες, διαλέξεις και εκθέσεις με θέματα σχετικά με τα αντικείμενα δραστηριότητάς της.

Ιδιαίτερα σημαντικό ήταν και είναι το έργο που προσέφερε και προσφέρει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στον εκπαιδευτικό τομέα. Εκπαιδευτικά τμήματα στελεχωμένα με το κατάλληλο και άρτια επιστημονικά καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό συμβάλουν στη διαρκώς αναπτυσσόμενη εικόνα του εκπαιδευτικού οργανισμού. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα λειτούργησαν και εξακολουθούν να λειτουργούν πάνω από πενήντα τμήματα διαφορετικών εκπαιδευτικών αντικειμένων, ενώ οι μαθητές που σπούδασαν σε αυτά υπολογίζονται σε 35.000.25.

Το έργο που ξεκίνησε μεταπολεμικά με το Δημοτικό Ωδείο της Βέροιας και την ίδρυση της Φιλαρμονικής Ορχήστρας στα μέσα της δεκαετίας του 1950 συνεχίστηκε από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και τα νεοϊδρυθέντα νομικά πρόσωπα τη ΔΕΤΟΠΟΚΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και την ΚΕΠΑ Δ. Βέροιας από το 2008.

Από τα παραπάνω, φαίνεται πως ο οραματισμός του ευεργέτη Αντώνη Αντωνιάδη έγινε πραγματικότητα. Η πόλη σε καλές και δύσκολες στιγμές είχε και έχει αναπτυγμένη πνευματική και πολιτισμική ζωή. Για αυτήν ευθύνεται σε μέγιστο βαθμό ο Αντώνιος Αντωνιάδης που μέσω της δωρεάς του έδωσε και δίνει την ευκαιρία στην πόλη και τους πολίτες της να αξιοποιήσουν και να καλλιεργήσουν τόσο τις πνευματικές αρετές τους, όσο και τα καλλιτεχνικά τους χαρίσματα. Επιπλέον, σε όλους τους υπόλοιπους έδωσε την ευκαιρία να θεραπεύσουν και να αναπτύξουν την πνευματική και καλλιτεχνική τους συνείδηση.

Ο Αντώνης Αντωνιάδης το 1970 χαρακτηρίστηκε ευεργέτης της πόλης για την παροχή ενός οικοπέδου. Υπήρξε όμως πολύ σημαντικότερος για την πόλη. Ήταν αυτός που μοιραζόμενος τον πλούτο του με τους συμπολίτες του, ενδιαφέρθηκε και συνέβαλε στην ανάπτυξη του Πνεύματος και της Τέχνης στη Βέροια.

Η Βέροια είχε και έχει σταθερή πολιτισμική και καλλιτεχνική ανάπτυξη σύμφωνα με τις εκάστοτε συνθήκες και τα ήθη της κάθε εποχής. Πολιτισμική ανάπτυξη δεν είναι η παθητική αναπόληση του παρελθόντος και η διαρκής άρνηση και κατάκριση του νέου, του καινούριου, του σύγχρονου. Η πολιτισμική ανάπτυξη μπορεί να παρομοιαστεί με μια μηχανή, στη λειτουργία της οποίας πρέπει να ληφθούν υπόψη τα όσα ορίζει και επιτάσσει η κάθε εποχή, οι επιθυμίες των εργαζομένων σε αυτήν, αλλά και όλων όσων ωφελούνται από τη λειτουργία της. Τούτο δε σημαίνει ότι θα πρέπει να ξεχαστεί ή να διαγραφεί το ιστορικό παρελθόν. Αντίθετα, μάλλον, θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να αποτελέσει φωτεινό οδοδείκτη στην επιχειρούμενη πολιτισμική ανάπτυξη της κάθε εποχής.

Τα παραπάνω φαίνεται πως είχε καταλάβει ο Αντώνιος Αντωνιάδης, όταν έψαχνε και διερευνούσε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να εξασφαλίσει για την πόλη αυτόν το μηχανισμό ανάπτυξης. Η επιλογή του φαίνεται να δικαιώνεται από τα πολυεπίπεδα αποτελέσματα.

1.Το κείμενο εκφωνήθηκε στην εκδήλωση «Εὐεργετηθεῖσα πόλις τὸν εὐεργέτη τίμα» στην οποία τιμήθηκε ο Αντώνιος Αντωνιάδης την 30η Μαΐου 2014, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Βέροιας και παρουσιάζεται επεξεργασμένο και εμπλουτισμένο με νέα στοιχεία και φωτογραφικόυλικό.
2.«Πιστοποιητικό Οικογενειακής Κατάστασης Αντωνιάδη Νικόλαου».
3.Πάυλος Πυρινός, Βεροιώτικα Σημειώματα, Βέροια, 2009, 31,32,57,58,93.
4.Παπαδάκης – Στάικος, Μισός αιώνας πολιτικών αγώνων και εθνικής δράσεως, Αθήναι, 1974, 54.
5.Παπαδάκης – Στάικος, Μισός αιώνας, ο.π., 67.
6.Δημήτριος Καρασάββας, «Οι Δήμαρχοι της Βέροιας 1912-2010», Χρονικά Ιστορίας & Πολιτισμού Ν. Ημαθίας, 8 (Ιαν. –Μαρτ. 2010), 18-20.
7.Οι περισσότερες από τις πληροφορίες που ακολουθούν αντλήθηκαν από το Πιστοιποιητικό Οικογενειακής Κατάστασης του Νικολάου Αντωνιάδη.
8.Νεκρολογία του Δημητρίου Αντωνιάδη εντοπίστηκε στον τοπικό Τύπο, στην εφημερίδα «Ἀστήρ Βερροίας». Βλ. «Δημήτριο Ν. Αντωνιάδης», Ἀστήρ Βερροίας, 7-9-1927, 1.
9.Χριστοδούλου, Ιστορία της Βέροιας, Βέροια, 1960, 120. Ο Χριστοδούλου αναφέρει ότι η νέα κλινική ξεκίνησε να λειτουργεί το 1947. Από προφορικές μαρτυρίες και συνεντεύξεις προέκυψε ότι αυτή εγκαινιάστηκε το έτος 1957 και από τότε λειτουργεί στη θέση όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
10.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο ενός ευεργέτη. Αντώνιος Αντωνιάδης, Θεσσαλονίκη, 1977 και Νίκος Αδαλόγλου, «Ευεργέτες της Βέροιας. Αντώνιος Αντωνιάδης», Νιάουστα, 27, 52,78.
11.http://gym-tsotyl.koz.sch.gr/old_site/lyk-tsotyl/history.pdf, διαθέσιμο (20-5-2014).
12.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο, ο.π., 45-46.
13.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο, ο.π., 39.
14.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο, ο.π., 8-14.
15.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο, ο.π., 8-14.
16.«Η δωρεά του κ. Αντώνιου Αντωνιάδη», Φρουρός 21-9-1970.
17.«Η δωρεά του κ. Αντώνιου Αντωνιάδη», Φρουρός 21-9-1970.
18.«Η δωρεά του κ. Αντώνιου Αντωνιάδη», Φρουρός 21-9-1970.
19.«Στέγη Γραμμάτων κα Τεχνών Δήμου Βέροιας – Αντωνιάδειος», Φρουρός 28-9-1970, 1.
20.Πρόσκληση Εγκαινίων Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Βέροιας, Αρχείο Ηώς Ζησιάδου.
21.Αδαλόγλου, Το πορτραίτο, ο.π., 31-34.
22.«Τα εγκαίνια της Στέγης», Λαός, 2-6-1976, 4.
23.«Κοινωνικά», Βέροια, 2-10-1976, 2 και «Η Στέγη ευχαριστεί», Φρουρός τῆς Ἠμαθίας, 11-10-1976
24.«Στο μικρό διάστημα από την δημιουργία της, πλούσιο έργο παρουσιάζει η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών στην Βέροια», Ελληνικός Βορράς 19-6-1977. Βλ. επίσης, Νίκος Αδαλόγλου, «Αξιόλογη δραστηριότητα σ’ όλο το νομό Ημαθίας αναπτύσσει στον πολιτιστικό τομέα η «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» του Δήμου Βέροιας», Νιάουστα, 27, 77-78.
25.Για την παρουσίαση στατιστικών στοιχείων σχετικών με τα τμήματα και το μαθητικό δυναμικό της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών και των νομικών προσώπων ΔΕΤΟΠΟΚΑ και ΚΕΠΑ Δ. Βέροιας, ερευνήθηκε το υπάρχον αρχείο το οποίο υφίσταται από το έτος 1976. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών που αναφέρεται παραπάνω παρουσιάζεται κατά προσέγγιση καθώς δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για όλη την περίοδο δραστηριοποίησης του φορέα. Στα διαγράμματα παρουσιάζονται τμήματα και μαθητικό δυναμικό από το έτος 1976 μέχρι και το έτος 2012.

Απο το περιοδικό της ΚΕΠΑ Δήμου Βέροιας “Πολιτιστικά Δρώμενα”