Η σύγκριση των όρων κάτω από τους οποίους θα ανοίξουν τα σχολεία στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες εν μέσω πανδημίας “αποκαλύπτει” το έλλειμμα στρατηγικής της Ελλάδας στο πεδίο αυτό.
Σχολιάζει η αναλύτρια Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου.
Η αλήθεια είναι ότι το μέχρι στιγμής σχέδιο που έχει παρουσιάσει το Υπουργείο Παιδείας για το σκοπό δεν έχει πείσει. Τουναντίον, έχει δημιουργήσει αντιδράσεις στις τάξεις των εκπαιδευτικών και των γονέων αφού έχει γίνει εμφανής η απουσία στρατηγικής και στόχευσης.
Έχει πάντως αυτήν την ώρα μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τον τρόπο με τον οποίο θα ανοίξουν (ή έχουν ανοίξει ήδη τα σχολεία) στο εξωτερικό, ιδιαίτερα σε χώρες που αντιμετώπισαν και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με την πανδημία.
Για το ευαίσθητο και πολύ σημαντικό θέμα εμπιστευτήκαμε την έρευνα που έχει διεξάγει η εκπαιδευτική αναλύτρια (και εκπαιδευτικός) Κωνσταντίνα Κοεμτζίδου η οποία διαθέτει και επαγγελματική εμπειρία από σχολεία του εξωτερικού. Προτιμήσαμε να προβάλλουμε-με την αμέριστη βοήθειά της- τα παραδείγματα-μοντέλα τεσσάρων μεγάλων χωρών της Ευρώπης έτσι ώστε να έχουμε ένα αξιόπιστο δείγμα του πως κινούνται τα πράγματα ως προς το άνοιγμα των σχολείων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πριν από αυτό όμως, ακολουθεί ο σχολιασμός αλλά και οι συγκρίσεις από την ίδια την κα Κοεμτζίδου.
Δύο προσεγγίσεις για το άνοιγμα των σχολείων στην Ευρώπη
Η πανδημία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο φερόμαστε στην καθημερινότητά μας. Άλλαξε τη ρουτίνα μας. Αυτό όμως δεν αποτυπώνεται και στον τρόπο με τον οποίο καλούμαστε να λειτουργήσουμε στο σχολείο μετά την επαναλειτουργία του. Γιατί στην εκπαίδευση το πρότυπο που παράγουμε και το οποίο έχουν ανάγκη οι μαθητές μας, πρέπει να είναι σταθερό και αξιόπιστο.
Με ποιον τρόπο θα πείσουμε τους μαθητές να ακολουθήσουν το τρίπτυχο «αποστάσεις – μάσκα – κανόνες υγιεινής», όταν το καταστρατηγούμε πρώτοι εμείς, όταν ο συνωστισμός στις πλατείες και στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι επικίνδυνος, αλλά στο σχολείο δεν πειράζει; Άλλωστε, αυτό το τρίπτυχο, το έχουν επισημάνει έγκριτοι επιστήμονες εντός κι εκτός της χώρας. Έχουν επισημάνει ακριβώς την προτεραιότητα που έχει κάθε μια από τις τρεις πτυχές με τη σειρά που κατονομάζονται. Και η απόσταση θεωρείται το σημαντικότερο μέτρο.
Συγκρίνοντας λοιπόν με το τι ισχύει σε άλλες χώρες, θα έλεγα ότι διακρίνω δύο προσεγγίσεις. Στην πρώτη προσέγγιση ανήκουν οι χώρες που πλήρωσαν βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Αγγλία και διαθέτουν εμπειρία. Σε αυτές τις χώρες έγινε έγκαιρη και μελετημένη προσπάθεια (ξεκινώντας από τον Ιούνιο), να οργανωθεί η επαναλειτουργία των σχολείων σεβόμενη το βασικό τρίπτυχο «αποστάσεις – μάσκα – κανόνες υγιεινής» μεταξύ και άλλων μέτρων για την αποφυγή της διασποράς.
Συγκεκριμένα, ελαττώθηκαν οι μαθητές ανά τμήμα, γίνεται χρήση της μάσκας (χωρίς αυτή να αποτελεί πανάκεια από μόνη της) και τηρούνται οι κανόνες υγιεινής. Αντίθετα, σε χώρες όπου κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας η εξάπλωση τέθηκε υπό έλεγχο με μερική καραντίνα αλλά με ισχυρό σύστημα υγείας, όπως πχ. η Γερμανία, υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση και συγκεκριμένα συνεχίζουν περίπου στο ίδιο μοτίβο χρησιμοποιώντας ως κύριο μέτρο τη χρήση της μάσκας.
Ίσως διότι οι σχολικές εγκαταστάσεις στη Γερμανία απέχουν έτη φωτός από τον τρόπο με τον οποίο είναι διαμορφωμένες οι ελληνικές σχολικές αίθουσες και το ισχυρίζομαι αυτό από προσωπική εμπειρία. Ίσως ακόμη και γιατί μικροί και μεγάλοι στη Γερμανία είναι μαθημένοι αλλιώς, πιο τυπικοί στους κανόνες, πιο πειθαρχημένοι. Και η πειθαρχία δεν αποκτάται ξαφνικά ένα πρωί, αλλά είναι αποτέλεσμα νοοτροπίας και συνήθειας σε όλο το φάσμα της καθημερινής ζωής.
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να μην παραβλέψουμε ότι το σύστημα υγείας της Γερμανίας είναι ιδιαίτερα ενισχυμένο και θωρακίζει τη δημόσια υγεία. Παρόλα αυτά ενημερώνομαι ότι ακόμη κι έτσι, αρκετά σχολεία μετά την επαναλειτουργία τους, αναγκάστηκαν να ξανακλείσουν.
Το έργο που καλούνται να επιτελέσουν οι εκπαιδευτικοί γενικότερα, έχει δύο όψεις: το εκπαιδευτικό και το συμπεριφορικό. Κι όταν αναφέρομαι στη συμπεριφορά δεν εννοώ την κακή συμπεριφορά αλλά την συνηθισμένη συμπεριφορά. Η συμπεριφορά των μαθητών και των μαθητριών δεν μπορεί να είναι διαφορετική στο σχολείο και διαφορετική σε κάθε άλλη πτυχή της ζωής των παιδιών. Γι’ αυτό το λόγο υποστηρίζω ότι τα μέτρα που καλώς επιβάλλονται θα πρέπει να έχουν κοινά χαρακτηριστικά παντού, δηλαδή μάσκα παντού αλλά και αποστάσεις παντού.
Στο εκπαιδευτικό, θεωρώ ότι υπάρχει επίσης μεγάλο κενό όσον αφορά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ώστε αυτή να λειτουργήσει τόσο εξ αποστάσεως, όσο και ως μορφή εκπαίδευσης. Και δυστυχώς το καλοκαίρι πέρασε χωρίς να έχει γίνει ένας προγραμματισμός πχ. μια προσαρμογή της ύλης, μια επιμόρφωση σε μεθοδολογίες σε όλους τους εκπαιδευτικούς και όχι σε λίγους από αυτούς και χωρίς να αναβαθμισθούν τεχνολογικά τα σχολεία και να υπάρχει πρόσβαση από όλα τα παιδιά (εξοπλισμός – πρόσβαση στο διαδίκτυο), όπως διάβασα ότι συνέβη στην Ιταλία.
Μετά το άκρως διαφωτιστικό σχόλιο της κα Κοεμτζίδου ακολουθούν τα παραδείγματα των τεσσάρων μεγαλύτερων χωρών της ΕΕ.
Ιταλία: Τεράστια επένδυση για να είναι όλα απολύτως εντάξει
Η Ιταλία είναι η χώρα που τουλάχιστον κατά την πρώτη φάση του κορονοϊού επλήγη όσο καμία άλλη στην Ευρώπη, ειδικά στο βόρειο τμήμα της.
Η κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε επικρίθηκε έντονα για το γεγονός ότι το σύστημα υγείας ουσιαστικά κατέρρευσε και γι’ αυτό φρόντισε στο δεύτερο κύμα να πάρει όλα εκείνα τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν τη θωράκιση της χώρας.
Ειδικά στο χώρο της εκπαίδευσης γίνεται μία τεράστια επένδυση από την ιταλική κυβέρνηση. Πρώτα απ’ όλα προσλήφθηκαν έγκαιρα 40.000 ΜΟΝΙΜΟΙ εκπαιδευτικοί, όχι αναπληρωτές. Αυτό σημαίνει ότι το εν λόγω προσωπικό θα παραμείνει στα σχολεία και μετά τη λήξη της πανδημίας, όποτε αυτή έρθει.
Επίσης, για να εξασφαλίστουν χώροι έτσι ώστε να μην είναι απολύτως απαραίτητη η μάσκα εντός της αίθουσας, θα νοικιαστούν, με κρατικό χρήμα, επιπλέον αίθουσες σε όλη την ιταλική επικράτεια. Ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη θα μειωθεί κατά πολύ.
Οι αποστάσεις, επίσης, θα εξασφαλιστούν με την εισαγωγή στις αίθουσες μονών θρανίων (ένας μαθητής σε κάθε θρανίο). Εχουν δωθεί ήδη οι σχετικές παραγγελίες σε ιταλικά εργοστάσια για την κατασκευή, σε πρώτη φάση, τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων μονών θρανίων τα οποία θα παραδοθούν το αργότερο τον Οκτώβριο στους μαθητές και τα σχολεία τους προς χρήση.
Η κυβέρνηση, επιπρόσθετα φρόντισε να δώσει σ’ όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητές και εκπαιδευτικούς) την ευκαιρία για ένα, τουλάχιστον, δωρεάν τεστ κορονοϊού ενώ αποφασίστηκε ότι κατά τη διάρκεια της σεζόν θα γίνονται δειγματοληπτικά τεστ σε τυχαία δείγματα.
Τέλος, η χρονιά θα αρχίσει στις 14 Σεπτεμβρίου, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου. Ο μόνος αστερίκος αφορά την εξέλιξη της πανδημίας.
Γαλλία: Συγκεκριμένες αποφάσεις και μόλις 15 παιδιά στην τάξη
Όπως το συνηθίζει, η Γαλλία θα ανεβάσει νωρίς την αυλαία της σχολικής σεζόν, ακόμα και κατά την εποχή του κορονοϊού. Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές λοιπόν θα είναι στις θέσεις τους την 1η του Σεπτέμβρη, έτοιμοι και όσο το δυνατόν περισσότερο θωρακισμένοι, τουλάχιστον στη θεωρία.
Η απόφαση του γαλλικού υπουργείο παιδείας ως προς τον αριθμό των παιδιών ανά τάξη ήταν συγκεκριμένη και πάρθηκε επίσης νωρίς: 15 παιδιά ανά αίθουσα το πολύ γιατί μόνο έτσι μπορούν να διασφαλιστούν οι απαραίτητες αποστάσεις μεταξύ των μαθητών.
Οι μάσκες είναι υποχρεωτικές για τα παιδιά από 11 χρόνων και πάνω και από το κράτος παρέχονται μόνο στους εκπαιδευτικούς. Για τους μαθητές υπεύθυνες για την αγορά των μασκών είναι οι οικογένειες. Οι περίπου 1,5 εκατομμύρια έξτρα διδακτικές ώρες που θα προκύψουν από τη μείωση των μαθητών ανά τάξη θα καλυφθούν από μαζικές προσλήψεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών σ’ όλες τις βαθμίδες.
Αφού τηρούνται σχολαστικά όλα τα μέσα προστασίας, θα υπάρχει πλέον η δυνατότητα για πρόσβαση παιχνίδια, παγκάκια και υπαίθριους συλλογικούς χώρους. Αντικείμενα που μοιράζονται μέσα στην ίδια τάξη ή στην ίδια ομάδα μπορούν να διατεθούν: μπαλόνια, παιχνίδια, βιβλία, παιχνίδια, εφημερίδες αλλά και επαναχρησιμοποιημένα φυλλάδια.
Τα σχολεία τόσο στο Παρίσι όσο και στη Μασσαλία ενδέχεται για να ανοίξουν αμέσως γιατί και οι δύο πόλεις έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλο αριθμό καθημερινών νέων κρουσμάτων. Εκεί οι αποφάσεις θα παρθούν ανάλογα με την εξέλιξη και κατά τόπους ενδέχεται να μην ανοίξουν μετά από τις συμβουλές των υγειονομικών αρχών της χώρας.
Ισπανία: Ακόμα και νοσοκόμες στα σχολεία
H Iσπανία βρίσκεται ίσως στην πιο δεινή θέση από όλες τις χώρες της Ευρώπης διότι οφείλει να οργανώσει το σχέδιο επανόδου των μαθητών στα σχολεία της ενώ το δεύτερο κύμα της πανδημίας την χτυπάει ανηλεώς.
Επίσης, λόγω της μορφής που έχει η διοίκηση, η κεντρική κυβέρνηση δεν μπορεί να παίξει τον ίδιο κομβικό ρόλο που παίζει σ΄άλλες χώρες. Έστω και έτσι όμως πάρθηκε η απόφαση η χωρητικότητα ανά τάξη να μειωθεί στους 20 το πολύ μαθητές.
Η μάσκα και στην Ισπανία είναι υποχρεωτική για όλους ενώ υπάρχει ισχυρή σύσταση να διεξάγονται μαθήματα σε εξωτερικούς χώρους (και αυτή είναι πράγματι μία απλή αλλά ταυτόχρονα έξοχη ιδέα, τουλάχιστον για τις μεσογειακές χώρες που το κλίμα τις ευνοεί).
Επιπλέον υπάρχει πρόβλεψη για την τοποθέτηση στα σχολεία νοσηλευτικού προσωπικού το οποίο θα είναι σε θέση να διαχειρίζεται απολύτως προβλεπόμενα έκτακτες καταστάσεις που σχετίζονται με τη νόσο του covid-19. Θα φανούν χρήσιμες ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που κάποιος μαθητής ή μαθήτρια εμφανίσει συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας εντός του χώρου του σχολείου.
Για τη διεξαγωγή των μαθημάτων, εκτός από τους εξωτερικούς χώρους, αναμένεται να χρησιμοποιηθούν και άλλες αίθουσες όπως αυτές των βιβλιοθηκών (αφού γίνουν οι απαραίτηρες ρυθμίσεις για την εξασφάλιση των αποστάσεων) και των χώρων εστίασης εντός των σχολείων.
Επειδή, τέλος η πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και υπάρχουν περιοχές που δοκιμάζονται περισσότερο από άλλες, η κυβέρνηση έχει δώσει την έγκρισή της για συνέχιση των μαθημάτων μέσω τηλεκπαίδευσης όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα για δια ζώσης επαφή λόγω πολλών κρουσμάτων.
Γερμανία: Μπήκε ήδη στην αγώνα
Η Γερμανία, όντας το απόλυτα αποκεντρωμένο κράτος, έχει εκχωρήσει την εκπαιδευτική πολιτική της στις κυβερνήσεις των ομόσπονδων κρατιδίων της. Η σχολική χρονιά σχεδόν σ’ όλα έχει αρχίσει από τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου, όχι πάντως χωρίς προβλήματα.
Στο πολυπλέθεστερο κρατίδιο της Γερμανίας, αυτό της Βεστφαλίας-Ρηνανίας η σχολική χρονιά άρχισε στα μέσα του Αυγούστου αλλά μετά την εμφάνιση κρουσμάτων μεταξύ εκπαιδευτικών αλλά και μαθητών πολλές σχολικές μονάδες έκλεισαν για να αποφευχθεί η διασπορά του ιού.
Μόνο σ’ ένα κρατίδιο, και πάλι της Βεστφαλίας-Ρηνανίας η μάσκα είναι υποχρεωτική για μαθητές και διδακτικό προσωπικό. Υπάρχουν επίσης κρατίδια όπως αυτό της Βαυαρίας που ναι μεν έχει αποφασίσει υποχρεωτικότητα για τη μάσκα αλλά παράλληλα με τη διευκρίνιση ότι αυτή δεν πρέπει να φοριέται κατά τη διάρκεια του μαθήματος!
Σε κεντρικό πάντως επίπεδο, η Εθνική Ακαδημία Φυσικών επιστημών της Γερμανίας έχει διατυπώσει την άποψη ότι η μάσκα πρέπει να είναι υποχρεωτική μόνο για μαθητές που είναι μεγαλύτεροι των 15 ετών. Και πάλι όμως η τελική απόφαση ανήκει στις κυβερνήσεις των ομόσπονδων κρατιδίων.
