“U-Τόπος” ή αλλιώς “Ουτοπία και Ευτοπία”. Εγκαίνια της έκθεσης του Θοδωρή Μαυρίδη στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας

Δήμητρα Σμυρνή

Με μια έκθεση που ξαφνιάζει με το θέμα της αλλά και με την τόλμη της, καθώς πραγματεύεται ένα θέμα το οποίο βρίσκεται στα όρια Τέχνης και Φιλοσοφίας, το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας άνοιξε χθες τις πύλες του σ΄ έναν νέο ταλαντούχο καλλιτέχνη, το Θοδωρή Μαυρίδη, δίνοντάς του την ευκαιρία να προβάλει την πρωτοποριακή δουλειά του.

Η έκθεση με τίτλο «U-Τόπος» χτίζεται πάνω στη σχέση ανθρώπου και χώρου και στη μοιραία αλληλεπίδραση που ασκεί ο ένας στον άλλο.

Ποιος είναι ο άνθρωπος χωρίς το χώρο αλλά και ποιος ο χώρος χωρίς τον άνθρωπο; Πόσο ο ένας σημαδεύει τον άλλο με την παρουσία ή την απουσία του; Πόσο ο άνθρωπος αναζητά την «ευτοπία» και πόσο αυτό είναι ουτοπικό;

Τα ερωτήματα αυτά ο Μαυρίδης τα μετατρέπει σε Τέχνη, που ξεκινώντας από την κλασική απόδοση του ανθρώπινου σώματος μέσα από τη ζωγραφική, γυμνού, ώστε να  προβάλει την οντότητά του χωρίς την επίδραση του περιβάλλοντος χώρου, μεταβάλλει το σώμα σε υποδοχέα του απόντος χώρου, που όμως, αν και λείπει, έχει αφήσει τη σφραγίδα του σ΄ αυτό μέσα από τη στάση ή την κίνηση.

Έτσι, σώματα αντρικά αλλά και γυναικεία, σε μεγάλα τελάρα, με υποβλητικό φωτισμό που τους προσδίδει μεταφυσική διάσταση, κινούνται στο λευκό κενό το απόντος χώρου, μεταδίδοντας στο θεατή την αίσθηση της κίνησης ακόμη κι όταν βρίσκονται σε στάση χαλάρωσης ή ακινησίας. Το αίσθημα που αποπνέουν τα έργα του Μαυρίδη είναι το αίσθημα της αγωνίας απέναντι στο χώρο, υπαρκτό ή ζητούμενο, και βαθύτερα την αναζήτηση της «ευτοπίας», που στην ουσία είναι απόρροια μια ουτοπικής ενατένισης της ζωής.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης, ο Θοδωρής Μαυρίδης, καταθέτει στη faretra τη φράση κλειδί:

« Οι μορφές μου είναι γυναικείες και αντρικές, γιατί στην ουσία δε μ’ ενδιαφέρει το φύλο αλλά ο ίδιος ο άνθρωπος, και θέλω επιπλέον να δείξω πώς μέσα από την κλασική ζωγραφική και τους απαράβατους κανόνες της μπορεί ένας καλλιτέχνης να περάσει σε μια πρωτοποριακή αντιμετώπιση πανάρχαιων ερωτημάτων, όπως αυτά που έχουν σχέση με τον άνθρωπο, το χώρο αλλά και το χρόνο»

Στα εγκαίνια της έκθεσης που φιλοξένησε και χθες, 8 Νοεμβρίου, πολύ κόσμο – αφού το Βυζαντινό Μουσείο έγινε από πέρυσι μια ζωντανή κυψέλη πολιτισμού- η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αγγελική Κοτταρίδη είπε προλογίζοντας:

«Η επισκεψιμότητα του Μουσείου διπλασιάστηκε μετά από το άνοιγμα που κάναμε πέρυσι, μετατρέποντάς το σε ανοιχτή εστία πολιτισμού. Εμείς τα μουσεία τα έχουμε για να επικοινωνούμε με τον κόσμο. Με τις οχτώ εκθέσεις που κάναμε προσελκύσαμε όχι μόνο πολύ κόσμο αλλά και διαφορετικό κόσμο. Μπορεί να έχουμε ένα μόνιμο κοινό που επισκέπτεται όλες τις εκθέσεις μας, αλλά από κει και πέρα ο κάθε καλλιτέχνης φέρνει το δικό του κοινό, πράγμα που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Και η έκθεση αυτή εντάσσεται στη δράση που ξεκίνησε πέρυσι με τίτλο «Αναζητώντας την Ημαθία» και θα υπάρξει συνέχεια και έξω από το Μουσείο (…)

Σήμερα είναι η γιορτή των Αρχαγγέλων δηλαδή των Ασωμάτων. Εμείς τιμούμε τη μέρα αυτή με το έργο του Θοδωρή Μαυρίδη, που είναι ένα έργο-προσκύνημα στο ανθρώπινο σώμα.

Η σχέση σώματος και χώρου υπάρχει ήδη στην Τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας. Οι μορφές δημιουργούν με την κίνηση όχι μόνο χώρο αλλά και χρόνο. Μετόπες, ζωφόρος του Παρθενώνα…

Χαίρομαι που ένας σπουδαίος νέος καλλιτέχνης αντλεί με πρωτοποριακό τρόπο από την αρχαία παράδοση, που εμείς οι αρχαιολόγοι είμαστε ταγμένοι να υπηρετήσουμε.»

Η αρχαιολόγος και εικαστικός Γλύκα Διονυσσοπούλου, που με τον επιμελητή της έκθεσης δικηγόρο και συγγραφέα Γιώργο Λιόλιο συνέταξε το σημείωμα που συνοδεύει την έκθεση και δρομολογεί τις σκέψεις του θεατή, ώστε να έχει μια καλύτερη επαφή με το εκθεσιακό αντικείμενο, πρόσθεσε:

«Ο Θοδωρής Μαυρίδης έχει καταφέρει από πολύ νωρίς να χτίσει ένα δικό του προσωπικό εικαστικό ιδίωμα(…)

Ο χώρος δεν είναι απλά το κενό ανάμεσα σ’ ένα περιβάλλον που εμείς φτιάχνουμε και τον άνθρωπο, αλλά είναι ένα σκηνικό, μέσα στο οποίο οι άνθρωποι δρουν, αντιδρούν, αλληλεπιδρούν, όντας και ηθοποιοί και θεατές μέσα σε μια κοινή θεατρική παράσταση(…)

Ο άνθρωπος και ο χώρος είναι οι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας. Τι γίνεται όμως όταν αφαιρεθεί ο τόπος γύρω από τον άνθρωπο; Γίνεται  «U-Τόπος», μη τόπος. Αυτή άλλωστε είναι και η βασική προβληματική του Μαυρίδη, η σχέση του ανθρώπου με τον τόπο, το χώρο(…)

Τοποθετεί τον άνθρωπο σ’ έναν απροσδιόριστο χώρο, όπου μένει μετέωρος, μένοντας η μορφή ως υπόμνηση όλων αυτών που λείπουν.

Στο «σχήμα της απουσίας» ο Γιάννης Ρίτσος λέει:

Ό,τι έφυγε ριζώνει εδώ
στην ίδια θέση

Ίσως οι στίχοι αυτοί μιλούν καλύτερα για τα έργα του Θοδωρή Μαυρίδη…»

Και ο ίδιος ο εικαστικός, ο Θοδωρής Μαυρίδης, έκλεισε λέγοντας:

«Είναι η πρώτη μου ατομική έκθεση μιας δουλειάς που ξεκίνησε και σταδιακά εξελίχθηκε τα τελευταία τρία χρόνια στο πλαίσιο των σπουδών μου στη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας στο Εργαστήρι Ζωγραφικής του Χάρη Κοντοσφύρη.

Είναι μια ενότητα ζωγραφικών έργων με λάδι με θέμα το ανθρωπινό σώμα. Η αφορμή γι αυτήν την έκθεση ήταν η ποικιλία στον τρόπο που καθόμαστε και στη συνέχεια άρχισα να αφαιρώ οτιδήποτε θα προσδιόριζε τον άνθρωπο τοπικά, χρονικά, πολιτισμικά, κοινωνικά, φτάνοντας σ’ ένα αποτέλεσμα κενού, που άρχισα να παρατηρώ και γύρω μου στη σχέση του ανθρώπου με τον τόπο, στη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του, με τους άλλους, και σταδιακά πήρε αυτήν τη μορφή που βλέπετε εδώ.

Προσπάθησα να εκφράσω την αίσθηση του κενού μέσα από την ένταση της κίνησης της ανθρώπινης μορφής, η οποία δοσμένη με ρεαλιστικά στοιχεία φαίνεται μετέωρη μέσα σ’ έναν μη ρεαλιστικό χώρο.»

Σε αντίθεση με την απουσία υλιστικών στοιχείων στους πίνακες, που θα υποδήλωναν τον περιβάλλοντα χώρο, ο Γιώργος Λιόλιος πρόσθεσε τα ελλείποντα αυτά στοιχεία στη μέση του εκθεσιακού χώρου, με τη μορφή μιας δικής του εικαστικής παρέμβασης. Παλιές σπασμένες καρέκλες, κομμάτια από χαρτί, γυναικείες γόβες αφημένες… Μια κατάθεση που δημιουργεί το κοντράστ ανάμεσα στην απουσία και την παρουσία.

Μια έκθεση που σίγουρα προκαλεί το ενδιαφέρον και η οποία θα είναι ανοιχτή έως και τις 31 Ιανουαρίου του 2018.