Η πρόσφατη σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαδεύτηκε από τις διαπραγματεύσεις της Βρετανικής αντιπροσωπείας και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το καθεστώς παραμονής της χώρας στην ‘Ενωμένη’ Ευρώπη. Το επίδικο της διαπραγμάτευσης έγκειται στην εξασφάλιση εκείνων των όρων που ενισχύουν την αναπαραγωγή του κεφαλαίου στη Μεγάλη Βρετανία.
Οι όροι της συμφωνίας είναι οι ακόλουθοι: 1. «Αλλαγή της συνθήκης: δύο από τις πρόνοιες της συμφωνίας πρόκειται να εγγραφούν σε αναθεωρημένα άρθρα της συνθήκης της ΕΕ: μια ειδική εξαίρεση της Βρετανίας από την περαιτέρω ολοκλήρωση της, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που αποκαλείται «όλο και πιο στενή ολοκλήρωση»· και η δίκαιη αντιμετώπιση των χρηματοπιστωτικών και οικονομικών διευθετήσεων ανάμεσα στην ευρωζώνη και τα κράτη-μέλη της ΕΕ που δεν ανήκουν στην οικονομική και νομισματική ένωση. 2. Η Βρετανία θα αποκτήσει το δικαίωμα να αρνείται την καταβολή διαφόρων επιδομάτων σε νεοαφιχθέντες εργαζόμενους από άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ για τα πρώτα τέσσερα χρόνια της παραμονής τους στην επικράτεια της· θα αποκτήσει τη δυνατότητα να εφαρμόζει αυτό το μέτρο για τουλάχιστον επτά χρόνια από την ημερομηνία της εφαρμογής του. 3. Ένα πανευρωπαϊκό σύστημα καταγραφής που αφορά την καταβολή επιδομάτων παιδιού ή παιδιών που ζουν σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ τίθεται σε εφαρμογή για τους μετανάστες άμεσα και για τους πάντες από 1ης Ιανουαρίου 2020. Βάσει του συστήματος αυτού, οι κυβερνήσεις θα αποφασίσουν τα επίπεδα των δικαιωμάτων που καταβάλλονται. 4. Παραχωρεί στη Βρετανία το δικαίωμα να εποπτεύει χρηματοπιστωτικούς θεσμούς και αγορές ώστε να εγγυάται την χρηματοοικονομική σταθερότητα. Αλλά πάντως συμφωνήθηκε με την «επιφύλαξη» των υπαρχουσών δυνατοτήτων των θεσμών της ΕΕ να αναλαμβάνουν δράση για να προασπίζουν την χρηματοοικονομική σταθερότητα».1
Το κείμενο της συμφωνίας θα τεθεί σε δημοψήφισμα που θα λάβει χώρα στις 23 Ιουνίου του τρέχοντος έτους. Ουσιαστικά, η συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης-Μεγάλης Βρετανίας ‘εγγίζει’ τη θέση της Βρετανικής οικονομίας στον ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας. Οι ως άνω προκείμενες της συμφωνίας διασφαλίζουν την ηγεμονική θέση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου στο εσωτερικό του άρχοντος αστικού μπλοκ εξουσίας, παγιώνουν τη Βρετανική εξαίρεση από τις διαδικασίες της μελλοντικής ευρωπαϊκής πολιτικής ενοποίησης, επικυρώνουν την ανάδυση ενός υφέρποντος θεσμικού ρατσισμού ο οποίος δια της τεθλασμένης θεωρεί τους μετανάστες-εργαζόμενους από άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως απλούς «καταναλωτές» προνοιακών επιδομάτων.
Σε αυτό το πλαίσιο η παροχή και η «αναγκαία» διακοπή παροχής προνοιακών επιδομάτων ‘φιλτράρονται’ ιδεολογικά, στοχεύοντας στην «ανάδειξη» του ρόλου των «πτωχών» μεταναστών-εργαζομένων που «καπηλεύονται» και «εκμεταλλεύονται» τις δυνατότητες του βρετανικού κοινωνικού κράτους. H συγκεκριμένη στόχευση παράγει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ανάδυση και αποκρυστάλλωση ενός φύσει και θέσει κρατικού οικονομικού ρατσισμού, ο πρακτικός ‘οικονομισμός’ του οποίου εκκινεί από την επίκληση στην «κοινή» λογική (λόγω των έκτακτων οικονομικών συνθηκών, η οικονομία της χώρας δεν δύναται να παράσχει στους μετανάστες-εργαζόμενους καθολικά προνοιακά επιδόματα), και καταλήγει στην «υιοθέτηση» του στο επίπεδο πια της εφαρμοσμένης πολιτικής.
Η θέση της Μεγάλης Βρετανίας στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ισοδυναμεί με την επιδίωξη διασφάλισης του ρόλου του ‘υψηλού’ παρατηρητή ο οποίος θα ασκεί τα δικαιώματα που του παρέχει η ιδιότητα του κράτους-μέλους. Το τέταρτο σημείο της συμφωνίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραχωρεί στη Βρετανία το δικαίωμα να εποπτεύει χρηματοπιστωτικούς θεσμούς και αγορές ώστε να εγγυάται την χρηματοοικονομική σταθερότητα».
Εν τη γενέσει της η συμφωνία μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων μερών ‘παρεμβαίνει’ στο συστατικό πυρήνα της Βρετανικής καπιταλιστικής οικονομίας, αφενός μεν καταδεικνύοντας το ρόλο που διαδραματίζει πλέον η χρηματοπιστωτική μερίδα του ιστορικού αστικού μπλοκ εξουσίας, αφετέρου δε χαράζοντας μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ της άρχουσας τάξης και των λαϊκών κυριαρχούμενων τάξεων. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πως η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση αναδεικνύει και τον ταξικό συσχετισμό δυνάμεων, την ίδια στιγμή που επιδιώκει να άρει το φορτισμένο πλαίσιο της λαϊκής-εργατικής παρεμβατικότητας.
Η άμεση και δοσμένη ‘υλικότητα’ των ταξικών δυνάμεων της Βρετανικής κοινωνίας είναι αυτή που δείχνει την κατεύθυνση που θα λάβει η συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθότι το ίδιο το περιεχόμενο της συμφωνίας ‘κορυφής’ δεν προκύπτει ως απείκασμα ενός συνολικού κοινωνικού αθροίσματος: με αυτόν τον τρόπο, όπως και σε κάθε συμφωνία που θα μετασχηματιστεί σε «εφαρμοσμένη» πολιτική, ανακύπτει το προσίδιο όφελος για συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις και μερίδες τάξεων. Ένα υλικό όφελος, που στη συγκεκριμένη βρετανική περίπτωση, παγιώνει τη δυσμενή κοινωνικά και οικονομικά, θέση και των πλέον ευάλωτων τμημάτων των λαϊκών-καταπιεσμένων τάξεων. Κι η πολιτική ταξικής λιτότητας που ακολουθεί η κυβέρνηση Cameron είναι ευρωπαϊκής κοπής.
Το περιεχόμενο της συμφωνίας ‘κορυφής’ θα κριθεί στο πεδίο του κοινωνικού, καθότι το επόμενο διάστημα θα αποτελέσει ‘πεδίο΄ μίας εντεινόμενης κοινωνικής διαπάλης, ενώ ήδη μερίδες του αστικού μπλοκ εξουσίας και ισχύος έχουν ταχθεί αναφανδόν υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τονίζοντας ότι το περίφημο και περιώνυμο Brexit θα βλάψει τη Βρετανική οικονομία (βλέπε τα ιδιαίτερα ταξικά συμφέροντα τα οποία και νοούνται ως ιδιαίτερη εξουσία). Το συντηρητικό κόμμα (conservative party) του Βρετανού πρωθυπουργού David Cameron, καθώς και το αντιπολιτευόμενο Εργατικό κόμμα (labour party) του ‘εναλλακτικού’ Jeremy Corbin έχουν ταχθεί υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βέβαια, το ευρωπαϊκό μπλοκ πολιτικών δυνάμεων κάθε άλλο παρά είναι συμπαγές και μονολιθικό. Το βρετανικό μπλοκ εξουσίας δύναται να διασφαλίσει τη θέση του και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της ιστορικής θέσης που έχει ΄αποκτήσει’ στον παγκόσμιο κεφαλαιοκρατικό καταμερισμό εργασίας, ένας καταμερισμός που δεικνύει ότι το Βρετανικό κεφάλαιο (οι ηγεμονικές του μερίδες) πραγματοποιεί διευρυμένη αναπαραγωγή κεφαλαίου.2
Μία τυχόν έξοδος της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συνεπάγεται την διάρρηξη των οικονομικών-εμπορικών δεσμών της με την καπιταλιστική Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη. Η Ευρώπη ως οικονομικός χώρος αναπαριστά το ιερό φετίχ του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής: την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων, την ελεύθερη όσο και απρόσκοπτη κυκλοφορία του χρήματος ως άμεσης ανταλλακτικής αξίας, την «ελεύθερη κίνηση» των αστικών τάξεων.
Τους επόμενους μήνες θα διεξαχθεί μία ιδιότυπη βρετανική ‘πάλη των τάξεων’ η οποία θα αναδείξει ακριβώς την ταξική ισορροπία δυνάμεων, τη διαπάλη που διεξάγεται στο εσωτερικό της κυρίαρχης τάξης. Οι λαϊκές τάξεις, η εργατική τάξη οφείλουν να παρέμβουν δυναμικά σε αυτή τη συζήτηση-διαμάχη. Η πάλη των τάξεων στο εσωτερικό της Βρετανικής κοινωνίας αφορά πρωτίστως τη μάχη των λαϊκών τάξεων ενάντια στην κυρίαρχη αστική τάξη. Όπως επισήμανε και ο Νίκος Πουλαντζάς: «η πάλη των λαϊκών μαζών στην Ευρώπη ενάντια στις δικές τους εσωτερικές αστικές τάξεις και ενάντια στα δικά του κράτη παίζει θεμελιακό ρόλο».3
Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας στο ΑΠΘ
—————————————————————————–
1.Βλέπε σχετικά, ‘Τι περιλαμβάνει η συμφωνία Βρετανίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης’, 20/02/2016, www.enikos.gr
2. Βλέπε σχετικά τα πορίσματα μίας αποκαλυπτικής έρευνας που καταδεικνύει πως «ο μισός πλούτος της χώρας ανήκει στο εύπορο 10% του πληθυσμού». ‘Στα χέρια του 10% ο μισός πλούτος της Βρετανίας’, 20/12/2015, www.sofokleousin.gr
3.Αναφέρεται στο, Οικονόμου Ηρακλής, ‘Ο Νίκος Πουλαντζάς ως θεωρητικός της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης’, στο, Οικονόμου Ηρακλής & Γολέμης Χάρης, (επιμ.), ‘Ο Πουλαντζάς σήμερα’, Εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2012, σελ.297.
