Ο Μακεδονικός Αγώνας στoν Βάλτο και στο Ρουμλούκι – Καμπανία: Σώμα Βεροίας από ντόπιους υπό τον Θεοχάρη Κούγκα και τον Πρόδρομο Σκοτίδα (Μέρος Α’)

ΜΕΡΟΣ Α΄

Η ακτίνα δράσης του σώματος του καπετάν Ακρίτα από τη Νάουσα, του καπετάν Πετρίλου από τον Κάτω Βάλτο και ο όγκος του έργου που έπρεπε να φέρουν σε πέρας στις περιοχές τους, άφηνε απροστάτευτη την περιοχή της Βέροιας. Κατ’ αφήγηση του Β. Σταυρόπουλου οι βεροιώτες πρόκριτοι ζητούσαν από το Κέντρο Θεσσαλονίκης να μεριμνήσει για την αποστολή σώματος στην περιφέρειά  τους, διότι η δράση των κομιτατζήδων και των ρουμανιζόντων με δολοφονίες, ατιμώσεις και εμπρησμούς είχαν  τρομοκρατήσει την ύπαιθρο γύρω από την πόλη.

Τότε ο Σιορμανωλάκης ενεργοποιήθηκε για να σχηματισθεί  σώμα υπό τον Θεοχάρη Κούγκα και τον Πρόδρομο Σκοτίδα με άνδρες εντόπιους ή μισθοφόρους Αρβανίτες. Αυτό προκύπτει και από την υπ’ αρ. 2 [αχρονολόγητη  (μεταξύ 20.6.1905 και 23.9.1905;)] επιστολή του «Κώστα» (Μαζαράκη), όπου αναφέρεται ότι: «[…] Έχω ανάγκην πολλών όπλων. Επίσης δώσατε εντολήν να σταλώσιν εις Βέρροιαν περί τα 10. Δόσατέ του εντολήν να σχηματιστή το μικρόν σώμα εκεί με τον Θεοχάρην [Κούγκα] ον μου έστειλε και όστις έδωσε μυρίας υποσχέσεις πειθαρχίας είναι δε ικανός δι’ εκείνα τα μέρη. […] Ο Γ. Τάσσος […] περιμένω να μου φέρη τον Σκωτίδα … τους δύο εναπομείναντας ληστάς οίτινες εδήλωσαν τούτο […]».

Επίσης στην υπ’ αρ. 3 [αχρονολόγητη  (μεταξύ 20.6.1905 και 23.9.1905 ;)] επιστολή του «Κώστα» (Μαζαράκη) αναφέρεται ότι: «[…] Εις τον Θεοχάρην [Κούγκα] Ρουμλουκίου αποσταλέντα παρ’ Αναστασίου [Σιορμανωλάκη] ανέθηκα από κοινού με τινας άλλους Αρβανίτας την σύλληψιν ληστοσυμμορίας δι’ ο υπάρχουν ελπίδες προδόντος τινός και τινας άλλας εργασίας παρά την Βέρροιαν ας αν εκτελέση τω υπεσχέθην πρόσληψιν εις το παρ’ Αναστασίου καταρτιζόμενον μικρόν σώμα. Έδωκεν υποσχέσεις ευσυνειδήτου εργασίας. Ίδωμεν». Παραμένει άγνωστο γιατί ο Θεοχάρης Κούγκας αποχώρησε από το σώμα Ρουμλουκίου του Πετρίλου κι ενδιαφερόταν να ενταχθεί σε νέο υπό κατάρτιση σώμα.

Τα παρακάτω έγγραφα απεικονίζουν σημαντικό μέρος από την έντονη κινητικότητα που είχε σημειωθεί για την ένταξη του Θεοχάρη Κούγκα και του Πρ. Σκοτίδα σε νέο σώμα στην περιοχής της Βέροιας-Βερμίου-Νάουσας ακόμη και από «απείθαρχους» άνδρες άλλων σωμάτων ή από Αρβανίτες:

Ο «Κώστας» (Μαζαράκης) σε επιστολή του της 30 Αύγ. (1905;) ανέφερε ότι: «[…] Παρά την Βέρροιαν ανεφάνει μικρά Βουλγ. συμμορία εκ του Βάλτου ο Θεοχάρης Γιδά ζητεί συγχώρησιν ίσως μας χρησιμεύσει. […]». Η σύντομη αυτή αναφορά δεν μας πληροφορεί για το υπονοούμενο «παράπτωμα» του Θεοχάρη (Κούγκα). Στις 2.9.1905 ο «Κώστας» (Μαζαράκης) έγραφε ότι έψαχνε οπλίτες και αρχηγούς: «[…] Δεν διαθέτετε τίποτε απείθαρχους οπλίτας; Ο Θεοχάρης δι’ Αναστάση [Σιορμανωλάκη] ζητεί συγγνώμην δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί δια τα πλησίον Βιργινίας [Βεροίας] ; Ελαφρύνων εμέ. Ο Σκοτίδας εζήτησε να υπηρετήσει εδώ [Νάουσα]. Δεν δύνασθε να πληροφορηθείτε; Με 30 [άνδρες;] λέγει. […]». Με άλλη ταυτόχρονη  επιστολή του ρωτούσε το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης: «[…] Έγραψα ότι ο Σκοτίδας παρήγγειλε εις το εδώ κέντρον να έλθη με 30. Ήλθατε ποτέ εις συμφωνίαν; Είναι καλός και δύναται να χρησιμοποιηθή; Να στείλω άνθρωπον να τον φέρη; Τι αξιώσεις πρόβαλε άλλοτε; Εντός 3 ημερών δύναμαι να έχω απάντησίν του γράψατέ μου. Παρίσταται μεγίστη ανάγκη ενισχύσεως του εδώ διαμερίσματος.  […] Ο ιατρός Αντωνίου μου είχεν υποσχεθεί [άνδρες] από Ρουμλούκι.[…] Ο Θεοχάρης δεν δύναται να χρησιμοποιηθή δια τα περί Βέρροιαν;».

Το Κέντρο Βεροίας άρχισε να ενεργοποιείται σημαντικά με αποτέλεσμα να φέρει εις πέρας διακινήσεις ανταρτών και μεταφορές όπλων. Στην επιστολή του της 6.9.1905 ο «Κώστας (Μαζαράκης) ανέφερε ότι: «[…] Χρησιμοποιήσατε Ασκητήν [δηλαδή τον βλάχο οδηγό Γ. Τάσο]  […] Νομίζω ότι ευκολώτερον να διέλθη διά Ρουμλουκίου άνω Βερροίας Τσέρνοβο κ.λ.π. και ταχύτερον χωρίς να διαβή ποταμόν επιτηρούμενον ιδίως εις το καράβι [πορθμείο] […]». Ο Κ. Μαζαράκης ζήτησε βοήθεια από το Κέντρο Βεροίας  για τη μεταφορά 80 όπλων από το Ελευθεροχώρι, διότι οι εκεί αγωγιάτες ζητούσαν αμοιβή 2 λίρες για κάθε όπλο. Τότε ο βεροιώτης Εμμανουήλ Παπαδήμος συνεννοήθηκε με τον Σιορμανωλάκη και ανέθεσαν τη δουλειά στον Αθανάσιο Παπαδήμο, ο οποίος με τη συνδρομή του Περικλή Χριστοδούλου και του ληστή Γιάννη Παπαργύρη μετέφεραν εντελώς δωρεάν τους 80 Γκράδες στη Νάουσα.

Το πρόβλημα της στελέχωσης του σώματος για την περιοχή της Βέροιας δεν είχε λυθεί και οι παλινωδίες, λόγω του απείθαρχου ή άπειρου των εντοπίων ανδρών, τραβούσαν σε μάκρος. Στην επιστολή της 7.9.1905 του «Κώστα» (Μαζαράκη) μπορούμε να διαβάσουμε: «[…] Η προσέλευσις [ανδρών] εκ Βερροίας και των παρά τον ποταμόν [Αλιάκμονα] είναι παρήγορος, αλλά ούτε ως οδηγοί δύνανται να χρησιμεύσουν και πολλοί δεν είναι πολεμισταί. Οπωσδήποτε είναι φιλότιμοι και δύνανται να χρησιμεύσουν δια το Μέλλον. Το παρόν όμως κυκεών. […]». Ο «Κώστας» (Μαζαράκης) ενημέρωσε το Προξενείο με  έγγραφό του της 9.9.1905 για τις προσπάθειές του να προσεταιρισθεί εντόπιους οπλαρχηγούς αναφέροντας ότι: «[…] Εις τον Σκοτίδαν έστειλα τον Γεώργιον Τάσση τον γνωστόν Βλάχον οδηγόν […]». Επίσης από  επιστολή του της 23.9.1905 προκύπτει ο σχηματισμός ενός μικρού σώματος, αλλά και η αναφορά των στόχων του ώστε: «[…] Το σώμα Βερροίας Θεοχάρη [Κούγκα] εκ 10 πρέπει να μονιμοποιηθή εγώ υπεσχέθην εις Θεοχάρην μετά 3 εμπίστων του και εις 5 Αλβανούς γνώστας όλων των χωρίων του κάμπου μισθόν δια να τεθούν εις εργασίαν. Βλέπων τας αποχωρήσεις εγγίζοντος του χειμώνος ουδένα αποκρούω ώστε να υπάρχη πάντοτε πυρήν και μόνιμος αριθμός οπλιτών».

Σ’ αυτό το μικρό σώμα του Θεοχάρη Κούγκα ο «Κώστας» (Μαζαράκης) ανέθεσε αμέσως αποστολές εναντίον των ρουμανιζόντων της Βέροιας, όπως προκύπτει  από επιστολή του με ημερομηνία 24.9.1905: «[…] Εις τον Θεοχάρην ωμίλησα συμφώνως με το πνεύμα σας αφήκα δε πρωτοβουλίαν και ευθύνην εις τον Αναστάσιον ο οποίος με έφαγε κυριολεκτικώς. Τα περί Λ. θεωρώ και εγώ απίθανα εν τούτοις είναι πιθανώτατον αν μη βέβαιον ότι Χ. Γώγος [πρωτεργάτης των ρουμανιζόντων της Βέροιας] βοηθούμενος από τον Βασίλην ΧατζήΒλάχον [Ρουσιάνο, ξενοδόχο του Μακροχωρίου] στρατολογεί ή προσκαλεί συμμορίαν. Έλαβα δια τον Βασίλη τα κατάλληλα μέτρα αναθέσας εις Θεοχάρην την υπόθεσιν [της εκτέλεσης;][…]». Πάντως ο Θεοχάρης δεν κατάφερε τότε να ανακόψει τη δράση του Χατζη-Βασίλη, οπότε μπορούμε να έχουμε ένα πρώτο δείγμα για την ισχνή αποτελεσματικότητα εκείνου του σώματος.-

Φωτ. Ο Θεοχάρης Κούγκας το 1908

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Αλεξάνδρεια, 6.6.2024 / ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ   /  mosio@otenet.gr

—-