Βέρμιο: «Ακολουθώντας» το τρενάκι Decauville / άριστη ξενάγηση, μοναδική εμπειρία, μαγευτική διαδρομή

Όσοι ανταποκριθήκαμε, (και δεν είμασταν λίγοι), χθες Σάββατο 25 Μαΐου, στο κάλεσμα της ΕΦΑ Ημαθίας και βρεθήκαμε στο Βορειοανατολικό Βέρμιο στα 1000 περίπου μέτρα υψόμετρο, είχαμε μια μοναδική εμπειρία.

Η συνάντηση έγινε στα απομεινάρια του εργοστασίου ξυλείας στη θέση “Γκουρνόσοβο”, που λειτουργούσε πριν περίπου 110 χρόνια. Εκεί γινόταν η επεξεργασία των κορμών δέντρων oξιάς, που έφερνε το τρενάκι  Decauville.

Σύντομη η εισήγηση της Δρ. Γεωργίας Στρατούλη, Αναπληρώτριας Προϊσταμένης της ΕΦΑ Ημαθίας, σχετικά με τις Πράσινες διαδρομές της ΕΦΑ, αλλά και της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

Ο Αρχαιολόγος Αλέξανδρος Χατζηϊωαννιδης, ο οποίος, όπως διακρίναμε, είχε αθόρυβα τη γενική εποπτεία του εγχειρήματος, αναφέρθηκε σε στοιχεία της Μυθολογίας, που έχουν σχέση με το Βέρμιο. Μάθαμε ότι ο Ηρόδοτος έγραψε για τον Μίδα, τον γνωστό βασιλιά της Φρυγίας, ότι είχε έναν κήπο στην κοιλάδα κάτω από το όρος Βέρμιο με εξηντάφυλλα τριαντάφυλλα εξαιρετικής ευωδίας.

Ο Τάσος Καραμπατζός, πρώην Δήμαρχος Νάουσας, μας “προσγείωσε” στην πραγματικότητα, όπως ήταν 110 με 120 χρόνια πίσω από το σήμερα. Μας μίλησε για το Δάσος του Βερμίου, που δεν είχε υλοτομηθεί ποτέ μέχρι τότε, για τους ιδιοκτήτες που άλλαξε αυτό, για την εταιρία που εγκατέστησε το τρενάκι, τη λειτουργία του εργοστασίου, τη στιγμή που εμείς πατούσαμε πάνω στα απομεινάρια του, την εκμετάλλευση χωρίς όρια του Δάσους.

Είπε: “Η περιοχή δεν είχε υλοτομηθεί ποτέ από κτίσεως κόσμου. Τα βαγονέτα της βρετανικής εταιρείας Millars Timber and Trading Company Ltd, η οποία αγόρασε το δάσος Κανέλλη, ο οποίος  το είχε αγοράσει από τους Τούρκους μπέηδες, μετέφεραν τους κορμούς της οξιάς σε ένα δίκτυο είκοσι χιλιομέτρων που έζωνε όλο το δάσος. Προορισμός τους ήταν το πριονιστήριο στο Γουρνόσοβο, όπου η ξυλεία τεμαχιζόταν από τα νεροπρίονα για να ξεκινήσει το ταξίδι της με τον εναέριο, ένα είδος τελεφερίκ της εποχής, που μετέφερε το φορτίο στα Λευκάδια, έξω από τη Νάουσα. Από εκεί, οι τεμαχισμένες οξιές μεταφέρονταν με το τρένο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και έπειτα με καράβι ως τη Μέση Ανατολή και τη Σαουδική Αραβία.”

Ο λαογράφος και συλλέκτης Τάκης Μπάιτσης στη συνέχεια μας έδειξε εικόνες από το τρενάκι δημοσιευμένες σε βιβλίο, μ’ αποτέλεσμα να σχηματίσουμε μια πληρέστερη εικόνα, γυρίζοντάς μας κυριολεκτικά σ’ εκείνη την εποχή.

Στο ενδιάμεσο της ενημέρωσης  η Δρ. Θέμις Βελένη από την ΕΦΑ Ημαθίας απήγγειλε ποίημα του Γιάννη Βαρβέρη για το Βέρμιο.

Ο θάνατος το στρώνει

Μαύρες κουκκίδες
Διάττοντες στο χιόνι
Σήμα μικρό που χάνεται στη θέα
Να κάνει σκι πάνω σε μια νιφάδα
Το βρίσκει άλλη νιφάδα και το λιώνει
Λιώνει κι αυτή
Χιόνι στο χιόνι
Βέρμιο Φτερόλακκα ψηλά βουνά
Ο χρόνος-
Κι ο θάνατος το στρώνει

Αφού έγινε η πρώτη ξενάγηση, ακολουθήσαμε τα ίχνη της διαδρομής όπου κινούνταν το τρενάκι, κυριολεκτικά μια μαγευτική  διαδρομή! Τα φωτογραφικά στιγμιότυπα αδιάψευστος μάρτυρας.

Όπως μας είχε ενημερώσει ο Τάσος Καραμπατζός, όλες τις εγκαταστάσεις, ακόμη και τις σιδηροτροχιές, η εταιρία τις μάζεψε φεύγοντας, γι αυτό και σήμερα τα ίχνη είναι λιγοστά. Αμέσως μετά το πέρασμα τη γαλαρίας απ’ όπου περνούσε το τρενάκι Ντεκοβίλ κάνουμε την πρώτη στάση.

Ο Κώστας Πάντσος από τη Δασική Υπηρεσία της Νάουσας μάς μίλησε για τη χλωρίδα και πανίδα του Βερμίου, για τη σημερινή προγραμματισμένη ξύλευση του δάσους, που ανήκει πλέον στο Δήμο Νάουσας, για τη μελέτη που απαιτείται πριν τη ξύλευση, βάζοντας ένα ακόμη  κομμάτι στο παζλ της εικόνας εκείνης της περιοχής του Βερμίου, τότε και τώρα.

Συνεχίζοντας στη θέση Δραζίλοβο, ο Τάκης Λίγγος πρόσθεσε κι αυτός τις δικές του πληροφορίες για πώς περνούσε το τρένο από την ξύλινη γέφυρα που γκρεμίστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για τις προσπάθειες που έκαναν να “αναστήσουν” εκείνη την εποχή μ’ ένα σύγχρονο πλέον τρενάκι, χωρίς αποτέλεσμα. Μας ενημέρωσε για τη δουλειά τριών ατόμων, φίλων του βουνού για τα μικρά ξύλινα γεφύρια που έστησαν οι ίδιοι, για την όλη τους δουλεία στην περιοχή, όπως και στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που φτάσαμε ύστερα από λίγο, με μόνο κίνητρο το μεράκι και την αγάπη τους για την περιοχή.

Λίγο πιο κάτω, μέσα στη χαράδρα, ένα πλάτωμα. Εκεί λόγω της θέσης, που δύσκολα μπορούσε να ανακαλυφθεί  από τους κατακτητές, υπήρξε ο χώρος επιμελητείας των ανταρτών του 16ου συντάγματος του ΕΛΑΣ.

Γεμάτοι μοναδικές εντυπώσεις, κάνουμε ένα μικρό ελιγμό και γυρίζουμε από ένα άλλο μονοπάτι, ώσπου να συναντήσουμε τη διαδρομή που ακολουθούσε το τρενάκι  Decauville για να επιστρέψουμε στην αρχική θέση εκκίνησης.

Αξίζουν συγχαρητήρια στην ΕΦΑ Ημαθίας και σ΄όλους, όσοι βοήθησαν για την πραγματοποίηση αυτής της δραστηριότητας. Να θυμίσουμε ότι υπήρξε συνδρομή της Δασικής Υπηρεσίας του Δήμου Νάουσας και υποστήριξη του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Πολυκεντρικού Μουσείου Αιγών και του Δικτύου του».

Τέλος, θερμές ευχαριστίες σ’ όλους, όσοι έκαναν τις σχετικές ενημερώσεις και έδιναν πάντα με ευγένεια και καλή διάθεση τις πληροφορίες που τους ζητήθηκαν.

ΥΓ. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής σε σχετικά μικρή απόσταση αντικρίσαμε το Γιαννακοχώρι και στο βάθος την Έδεσσα, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες.

Δημήτρης Τσιμούρας

Φωτογραφίες: faretra.info

Οι φωτογραφίες εποχής από το αρχείο του Τάκη Μπάιτση

Σημείωση Φαρέτρας: Ένα αντίστοιχο Ντεκοβίλ την ίδια εποχή υπήρξε και στην Πιερία.

100 χρόνια “Ντεκοβίλ” (1918 – 2018) – Το περίφημο τρενάκι των λιγνιτωρυχείων Μοσχοποτάμου Πιερίας

—