Γιορτάζοντας τη μορφή της μητέρας ο Μ.Α.Σ. ” Η Καλλιθέα” αφιέρωσε σ’ αυτήν μια βραδιά λόγου και μουσικής με κείμενο και επιμέλεια της Έλλης Σαρηγιαννίδου.
Με μαθήτριες του 4ου Λυκείου να διαβάζουν ποιήματα και τη μουσική να παρεμβαίνει λειτουργικά δημιουργώντας ατμόσφαιρα, η φιλόλογος και ιστορικός Έλλη Σαρηγιαννίδου έδωσε το πορτρέτο της μάνας , αλλά και το ιστορικό του γιορτασμού της αποτίοντας το φόρο τιμής που της πρέπει, με μια προσέγγιση ουσιαστική, που βάδισε πάνω στην ποίηση και τη μουσική, για να της δώσει την ανάλογη συναισθηματική ατμόσφαιρα.
Ξεκινώντας από το ιστορικότης γιορτής, συνδυάζοντας Ιστορία και Θρησκεία, πέρασε στην ουσία της λέξης “Μάνα” και το συναισθηματικό βάρος που κουβαλά. Τα χαρακτηριστικά αποσπάσματα που ακολουθούν δείχνουν τη σοβαρότητα της προσέγγισης και τις συναισθηματικές αποχρώσεις του λόγου της:
“Η «μάνα» ως έννοια για όλους του λαούς του κόσμου αλλά ιδιαίτερα για τον Ελληνισμό, κατέχει υψηλότατη θέση στην κλίμακα των ιδεωδών μας. Αποτελεί τον πρωταγωνιστή της ζωής και των αναμνήσεών μας. Το πρόσωπο, η παρουσία και η σκέψη του οποίου συνοδεύει τον καθένα από εμάς, σε κάθε στάδιο της ζωή μας.
Παντοτινός παραστάτης, από τα πρώτα μας λόγια και βήματα. Συνοδοιπόρος στις πρώτες μας εξερευνήσεις, ξάγρυπνη στο προσκεφάλι μας όταν αρρωσταίναμε. Στους επικίνδυνους αυθορμητισμούς της εφηβείας, η σιωπηλή μας συνένοχος. Αυτή που αγωνιούσε μαζί μας στις εξετάσεις, που μοιραζόταν την περηφάνια μας σε κάθε επιτυχία. Αυτής, που το χέρι της απλωνόταν πρώτο, για να μας σηκώσει μετά από κάθε μας πτώση, μετά από κάθε στεναχώρια. Αυτή που μας ενθάρρυνε πάντοτε, να προσπαθούμε ξανά.
Η Ημέρα της Μητέρας είναι η ημέρα του «Ευχαριστώ» που προσωπικά οφείλουμε προς τη γυναίκα που μας έφερε στον κόσμο και έγινε για εμάς ο κόσμος όλος, μέχρι να σταθούμε καλά στα πόδια μας.
Ευχαριστώ σ΄αυτή τη μεγάλη, ζεστή αγκαλιά που ξεκουράζει, αγαπά, προσφέρει, ακούει, αντιμετωπίζει, χαϊδεύει, νοιώθει, φροντίζει. Αυτή τη φροντίδα νιώθουμε θαρρώ όλοι και όλες εδώ, αγαπητοί προσκεκλημένοι, όταν μπαίνουμε στο σπίτι της μαμάς” […]
[…] Συχνά, μέσα στην δίνη της καθημερινότητας, τα παιδιά, αλλά και τα εγγόνια, ξεχνούν ότι, κάπου, υπάρχει ένα βλέμμα, έστω και απλανές, που, καρφωμένο σε μια πόρτα ενός ψυχρού δωματίου, περιμένει μιαν αγαπημένη παρουσία, περιμένει μια γνώριμη φωνή…
Τα παιδιά ξεχνούν και οι γονείς, χωρίς παράπονο, περιμένουν… και γερνούν. Αλλά, η Εντολή “Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου…”, παραμένει αμετάβλητη στους αιώνες, για να μας προτρέπει να προσπαθούμε, με όποιο τρόπο θέλει και όπως κρίνει και μπορεί ο καθένας μας, να εκδηλώνουμε την τιμή και τον σεβασμό προς τους γονείς. Να τους βοηθούμε, όσο γίνεται, να μην αισθάνονται μόνοι και αβοήθητοι. Αυτό, στην ουσία, σημαίνει η Εντολή “Να τιμάς…”.
Υψηλή η αποστολή της Μητέρας και ο προορισμός της, αλλά μεγάλη και η ευθύνη της. Γιατί το χέρι που κινεί την κούνια, κινεί την τύχη της ανθρωπότητας. Η μάνα είναι μια καρδιά που συνδυάζει την αγάπη με τη γενναιότητα, τη στοργή με τη θυσία. Η λατρεία γι’ αυτή, η αγιοποίηση, η εξιδανίκευσή της είναι γεγονός για πολλούς από εμάς. Χαρακτηριστικό της μνήμης της μάνας μέσα από τα αθώα μάτια του παιδιού της, είναι το ακόλουθο απόσπασμα του Νίκου Καζαντζάκη από το έργο του, «Αναφορά στο Γκρέκο»:
«Η μάνα μου, μια άγια γυναίκα. Με υπομονή, μ’ αντοχή κι όλη τη γλύκα της γης απάνω της […] Ποτέ δεν είχα δει τη μητέρα μου να γελάει, χαμογελούσε μόνο, και τα βαθουλά, μαύρα μάτια της κοίταζαν τους ανθρώπους γεμάτα υπομονή και καλοσύνη. Πηγαινοέρχονταν σαν πνεύμα αγαθό μέσα στο σπίτι, κι όλα τα πρόφταινε ανέκοπα κι αθόρυβα, σαν να’ χαν τα χέρια της μια καλοπροαίρετη, μαγική δύναμη, που κυβερνούσε με καλοσύνη την καθημερινή ανάγκη. Μπορεί και να’ναι η νεράιδα, συλλογιζόμουν κοιτάζοντάς την σιωπηλά…[…] Οι ώρες που περνούσα με τη μητέρα μου ήταν γεμάτες μυστήριο. Καθόμασταν ο ένας αντίκρα στον άλλο, εκείνη σε καρέκλα πλάι στο παράθυρο, εγώ στο σκαμνάκι μου, κι ένιωθα, μέσα στη σιωπή, το στήθος μου να γεμίζει και να χορταίνει, σαν να’ ταν ο αγέρας ανάμεσά μας γάλα και βύζαινα.»
Είναι δύσκολο να δώσουμε με επιτυχία και πληρότητα τον ορισμό της μάνας. Ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια ανήσυχη καρδιά, που συνεχώς αγωνιά, μηχανεύεται τις πιο απίθανες λύσεις, που εκούσια αιμορραγεί για να μεταγγίζει τη ζωή στο παιδί της.
Ο ποιητής Θανάσης Μαρκόπουλος γράφει :
«Καιρός να φτερουγίσω πάλι
Με προσεγγίζει η μάνα βάρκα στο κύμα και μου προτείνει ασήμι να μου φέγγει στο δρόμο
Ξέρει πως είμαι συνταξιούχος του Δημοσίου και πως πήρα εφάπαξ
ενώ εκείνη ζει στο χωριό με τη σύνταξη του πατέρα
κι έχει τέσσερα παιδιά οχτώ εγγόνια δεκάξι φαρμάκια τη μέρα
και μονάχα δυο πόδια που κι αυτά κονταίνουν από νύχτα σε νύχτα
Κι όμως
Μεγαλώνει η μάνα ρημάζει κι εγώ μαζί της μα παραμένει μάνα
κι εγώ ο γιος της που πάντα έφευγε και πάντα επέστρεφε σαν το φεγγάρι»
Η Ημέρα της Μητέρας είναι η ημέρα της Τιμής προς τη Μητρότητα που κάθε κοινωνία οφείλει όχι μόνο στα λόγια αλλά και στα έργα. Tιμής προς τον ιερό αυτό θεσμό που προστατεύει την αναγέννηση της κοινωνίας και μεταφέρει σαν κιβωτός τις αξίες, τις αρχές και τα ιδανικά από γενιά σε γενιά.
Η πόντια μάνα
Και επειδή βρισκόμαστε εδώ, στον Μορφωτικό Αθλητικό Σύλλογο Βέροιας «Η Καλλιθέα», θεματοφύλακα της ποντιακής παράδοσης, δεν μπορούμε να μην κάνουμε ιδιαίτερη μνεία στην Πόντια μάνα που ήταν ιερό και αξιοσέβαστο πρόσωπο στον ιστορικό Πόντο, ρίζα και κορμός της οικογένειας.
Η μάνα τοποθετήθηκε στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού στο υψηλότερο βάθρο. Η Πόντια μάνα σε ιστοριογραφικές αναφορές παρουσιαζόταν δημιουργική, ενάρετη, φιλότιμη μέσα στο σπίτι, σκληρή εργατική και δυναμική έξω από αυτό.
Ο κόπος των αγροτικών εργασιών δεν τις κατέβαλλε. Στις πόλεις η Πόντια γυναίκα ήταν πιο μορφωμένη, καλή νοικοκυρά, με συμπεριφορά αρχόντισσας.
Ιδιαίτερη είναι η θέση της Πόντιας μάνας μεταξύ των εκατοντάδων χιλιάδων θυμάτων της Γενοκτονίας του ποντιακού Ελληνισμού. Οι συνεχείς διωγμοί, η καταστροφή, η προσφυγιά τις κατατρύχουν. Κυρίως τη μάνα και το παιδί της στοχοποίησε το προμελετημένο έγκλημα και ήταν αποδέκτες της Γενοκτονίας. Χηρεία, προσφυγιά, βιασμός, ορφάνια ήταν η μοίρα της κατατρεγμένης πόντιας γυναίκας-μάνας. Με την φυγή και τις δολοφονίες των ανδρών -στην εξορία, τα τάγματα εργασίας, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις άλλες μεθόδους- πίσω στις εστίες, στα σπίτια έμεναν στηρίγματα της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής οι γυναίκες. Έχοντας να προστατέψουν παιδιά και ηλικιωμένους και να διατηρήσουν ένα ελάχιστο επίπεδο επιβίωσης.
Πολλά ήταν τα τραγούδια που γράφτηκαν για να την υμνήσουν. Η ποντιακή πένα τόνισε όλα τα ψυχικά της χαρίσματά, μέσα από το δημοτικό τραγούδι αποδίδοντας το ψυχικό της μεγαλείο.[…]
[…] Η μάνα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς αγωνίζεται και αναδεικνύεται νικήτρια της ζωής. Αυτές οι γυναίκες, οι γιαγιάδες μας, σήκωσαν στους ώμους τους όλο το βάρος της προσφυγιάς, όρθωσαν το ανάστημά τους, προσπάθησαν να επιβιώσουν και να ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία. Ανάστησαν παιδιά, τα σπούδασαν, τα στήριξαν. Η μάνα αυτή δούλευε συνεχώς στο σπίτι, στο χωράφι, στα ζώα. Δεν ήξερε τίποτα άλλο παρά μόνον τον δρόμο της προσφοράς. Άνθρωποι φτωχοί, μάνες χαροκαμένες πουλούσαν μια αγελάδα και την σοδειά να σπουδάζουν τα παιδιά τους.
Η δεύτερη γενιά Ποντίων, όπως η δική μου μάνα, ήταν το ίδιο δυνατές γυναίκες, από ατσάλι και αυτές. Ήταν τότε τα πέτρινα χρόνια της μετανάστευσης, έφευγαν οι άντρες του χωριού και έμεναν πίσω οι μάνες να αναστήσουν τα παιδιά και να συνεχίσουν να δουλεύουν τα χωράφια.
Τι είναι όμως η Πόντια μάνα για μας που έχουμε ποντιακή καταγωγή; Ποια εικονα έχει η σημερινή κοινωνία γι’ αυτή; Σε μια μικρή έρευνα που έγινε άλλοι απάντησαν ότι η Πόντια μάνα δε διαφέρει, είναι κι αυτή Μάνα όπως οι άλλες.. Δεν είναι λίγοι όμως αυτοί που διέκριναν κάποια χαρακτηριστικά που την κάνουν ξεχωριστή, όπως:
-η άδολη αγάπη, η εξάρτηση και η αποκλειστικότητα, η αυταπάρνηση, λατρεία, υπερβολική προστασία, ανεκτίμητη προσφορά, αυτοθυσία, η πιο στέρεη έκφραση της ανθεκτικότητας στις δυσκολίες, του πείσματος, της θυσίας του εαυτού για τα παιδιά και την οικογένεια, της εργατικότητας. Μίλησαν για φροντίδα, αυθορμητισμό, εξωστρέφεια και νιώθουν συγκίνηση και περηφάνια που είναι γόνοι αυτής.
-Είναι η μάνα που βάζει πάνω από τον εαυτό της τα παιδιά της. Σε όλους τους τομείς. Που τα κακομαθαινει και τα προσφωνεί πάντα ως τα “μωρά μου“.
-Είναι ακούραστη, δυναμική και έχει πάνω απ όλα την οικογένεια της. Πολλές φορές καταπιεστική στα παιδιά της, κυρίως να τα προστατεύσει.
– Η Πόντια μάνα έχει τεράστια αποθέματα δοτικότητας, συμπόνοιας και τόσων άλλων στοιχείων που έκαναν στους αιώνες τη μάνα σύμβολο. Τυχεροί όλοι εμείς που ζήσαμε στην αγκαλιά μιας τέτοιας μάνας, μας είπαν
-Όπως λέει και το τραγούδι “η μάνα εν κρύον νερόν και σο ποτήρ κι εμπαίν”…. Κάθε φορά που ακούω το τραγούδι αυτό δακρύζω.
Δακρύζω όμως και όταν σκέφτομαι τη μάνα που χάνει το παιδί της στον πόλεμο, όπου γης, είτε στη Γάζα, είτε στην Ουκρανία ή όπου αλλού. Να πως η Sahar Qeshta, περιγράφει την κατάστασή της ως μάνας, στη Γάζα, καθώς είναι αντιμέτωπη με τον φόβο για την ασφάλεια των παιδιών της, για την εξασφάλιση των αναγκαίων για να μην πεθάνουν από την πείνα, αντιμέτωπη με τη φρίκη και το θάνατο, την αβεβαιότητα, την απόγνωση, τον εκτοπισμό.
«Το να είμαι μητέρα σε εμπόλεμη ζώνη είναι μια συνεχής μάχη για να προστατεύσω τα παιδιά μου από τη φρίκη που μας περιβάλλει. Ο φόβος που πιάνει την καρδιά μου είναι συντριπτικός, ειδικά όταν οι πύραυλοι σκίζουν τον αέρα, κάνοντας τα παιδιά μου να τρέχουν στην αγκαλιά μου, να αναζητήσουν καταφύγιο από το χάος έξω… Εκείνες τις στιγμές, νιώθω ένα συντριπτικό βάρος ευθύνης…»
«Φοβάμαι τόσο πολύ για τα παιδιά μου. Φοβάμαι ότι έχω αποτύχει. Φοβάμαι ότι δεν έχω κάνει αρκετά για να τα προστατεύσω.»
«Το να είσαι μάνα σε μια εμπόλεμη ζώνη σημαίνει να ζεις σε μια συνεχή κατάσταση φόβου και αβεβαιότητας…»
«Το να είσαι μάνα σε εμπόλεμη ζώνη σημαίνει να βλέπεις την αθωότητα των παιδιών σου να απογυμνώνεται γρήγορα και σκληρά καθώς αντιμετωπίζουν σκληρές πραγματικότητες – από πολύ μικρά.»
«Το να είσαι μάνα σε εμπόλεμη ζώνη σημαίνει να κουβαλάς το βάρος αμέτρητων φόβων, και συγχρόνως να είσαι προσκολλημένη στην ελπίδα ότι αύριο θα είναι καλύτερα.»
«Το να είσαι μάνα σε εμπόλεμη ζώνη περιλαμβάνει τον αγώνα όχι μόνο για την επιβίωση της δικής μου οικογένειας αλλά και για το μέλλον όλων των παιδιών που αξίζουν να μεγαλώσουν σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τις καταστροφές του πολέμου.»
Μάνες ακούραστες, σύντροφοι μοναδικές, κράτησαν την οικογένεια ενωμένη, μεγάλωσαν παιδιά με αρχές και αγάπη για τον τόπο τους… Μάνες… Από όλους τους τίτλους αυτόν θέλω να κρατήσω της μάνας, μάνα και εγώ της τρίτης γενιάς Ποντίων, μάνα τριών παιδιών…[…]
[…] Για την γεννήτρα μάνα όλου του κόσμου ο σύγχρονος πολιτικός κόσμος, η δικαιοσύνη και οι θεσμοί θα πρέπει να φροντίσουν να απαλύνουν τον πόνο και τον σπαραγμό της, δημιουργώντας έναν κόσμο χωρίς πολέμους και ανισότητες και προστατεύοντάς τη και από τη σύγχρονη μάστιγα των Γυναικοκτονιών. Μόνο έτσι η παγκόσμια ημέρα της μητέρας θα εμπεριέχει ένα μήνυμα στοργής και αγάπης για τη μάνα….
Οι μαθήτριες του 4ου ΓΕΛ Βέροιας Αρχοντούλα Τύπου, Σταματίνα Φώτη και Ευφροσύνη Διδοπούλου απήγγειλαν ποιήματα αφιερωμένα στην Μητέρα και η εκδήλωση έκλεισε με ποντιακό τραγούδι αφιερωμένο στη Μητέρα από τα μέλη του συλλόγου Νίκο – Μιχαήλ Σιδηρόπουλο (τραγούδι), Ιορδάνη Τσολάκη (νταούλι) και Νίκο Σιδηρόπουλο (λύρα).
Παρόντες στην εκδήλωση ο ποιητής Θανάσης Μαρκόπουλος και ο αντιδήμαρχος Βέροιας Αλέξανδρος Τσαχουρίδης.
……………………..
far
