Βέροια Γράμματα & Τέχνες Περισσότερο διαβασμένα Πολιτισμός Ρεπορτάζ Τοπικά

Εύξεινος Λέσχη Βέροιας: Εντυπωσιακή κιβωτός μνήμης – ζωντανό φυτώριο πολιτισμού

19/12/2023, 23:07

Η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας μετρά 68 χρόνια ζωής και έγινε, από το 1955 που ιδρύθηκε, μια εντυπωσιακή κιβωτός μνήμης του Ποντιακού Ελληνισμού κι ένα ζωντανό φυτώριο πολιτισμού για τις επόμενες γενιές.

Τώρα το κτήριο της Ευξείνου στη Συνοικία Πανόραμα της Βέροιας επιβάλλεται με την παρουσία του και οι άνθρωποι που υπηρετούν τις ιδέες που στεγάζει, κερδίζουν πάντα τις εντυπώσεις με τον αυθορμητισμό, τη ζεστασιά και την εργατικότητα που τους χαρακτηρίζουν. Άλλωστε αυτά είναι και πάγια χαρακτηριστικά της ποντιακής φυλής.

Από την αυλή του κτιρίου αγναντεύει κανείς κάτω όλη τη Βέροια και η αίσθηση που αναδίδει όλο το κτίριο είναι της φροντίδας και του σεβασμού που εμπνέει σε όλους.

Μας υποδέχονται ο Πρόεδρος Χαράλαμπος Καπουρτίδης, ο Αντιπρόεδρος Νίκος Τουμπουλίδης, το επίτιμο μέλος του Δ.Σ. Αρχιμήδης Ιντζεβίδης και Ελένη Μιχαηλίδου, υπεύθυνη της ιματιοθήκης. Ο Λαμπριανός Ιντζεβίδης, αυτός που ταύτισε το όνομά του με το θεατρικό της Ευξείνου με πολλές και μεγάλες επιτυχίες εδώ και κοντά μισό αιώνα δράσης, μας περιμένει για μια συνέντευξη.

Ο χώρος μικρός και ζεστός γυρίζει τον επισκέπτη πολύ πίσω με ένα θαυμάσιο πορτρέτο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που φιλοτέχνησε η Βασιλική Σιδηροπούλου Καραμήτσου, πάνω από το γραφείο του Προέδρου.

Ο Αρχιμήδης Ιντζεβίδης, που γράφει την Ιστορία της Λέσχης είναι κατατοπιστικός:

“Η πρώτη Ένωση Ποντίων Βεροίας και Περιχώρων ιδρύθηκε το 1928 .Ήταν μια δύσκολη εποχή, αφού υπήρχε και πρόβλημα γλώσσας. Στις δημόσιες υπηρεσίες η ποντιακή γλώσσα δε γινόταν κατανοητή. Τότε δύο φοιτητές, ο Σιδηρόπουλος ο Ορέστης της Ιατρικής, και ο Λαχανόπουλος ο Αριστοτέλης της Νομικής, αποφάσισαν να κάνουν μια Ένωση. Η πρώτη συνεδρίαση έγινε σ’ ένα αρτοποιείο!

Όταν συγκροτήθηκε η Ένωση, τους δόθηκε ένα οικόπεδο δίπλα στον Πράσινο Κήπο, κοντά στους Αγίους Αναργύρους, αλλά ήταν πολύ μακριά για τους Πόντιους που ήταν μαζεμένοι εδώ ψηλά. Η δόση ήταν 1191 δρχ το χρόνο. Δεν τους βόλευε, ο κόσμος δε θα κατέβαινε κάτω τόσο μακριά, το ξοφλάνε, το πουλάνε και αγοράζουν στο πρώην Ξενοδοχείο Αριστείδης, στην Πλατεία Πλατάνων, έναν όροφο. Εκεί γίνονται οι γενικές συνελεύσεις.

Στην πορεία μετακινήθηκαν στη Μεγάλου Αλεξάνδρου, που διέθετε κι έναν χώρο, για να κάνουν πρόβα τα χορευτικά. Ανοίγοντας η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τούς έγινε πρόταση να δοθούν στην Ένωση γραφεία και να χρησιμοποιηθεί και ο υπόγειος χώρος για τα χορευτικά.

Την εποχή που πρόεδρος είναι ο Κώστας ο Καμπουρίδης, ο μικροβιολόγος, και Νομάρχης ο Γιαννόπουλος, μας δίνεται αυτό το οικόπεδο, είναι 10 στρέμματα, μεγάλο! Βγάζουμε άδεια και ξεκινούμε τη θεμελίωση. Κουράγιο είχαμε, λεφτά δεν είχαμε.

Θέλαμε να κάνουμε πέντε χώρους. Ένα θέατρο ανοιχτό, ένα μουσείο, μάλιστα η πρότασή μας ήταν να γίνει ένα παμπροσφυγικό μουσείο, (Πόντιοι, Μικρασιάτες και Θράκες), η οποία όμως πρόταση δεν προχώρησε.

Το εντάξαμε με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες στα περιφερειακά ολυμπιακά έργα, γιατί ο Βικέλας είχε σχέση με τη Βέροια κι έτσι μια από τις αίθουσές μας την αφιερώσαμε στο Βικέλα.

Το 2002 εγκατασταθήκαμε πια εδώ, έγιναν τα εγκαίνια και λειτουργεί η Λέσχη. Το κτήριο πήρε τη μορφή που έχει και οι δράσεις του, που πάντα από παλιά ήταν πολλές, βρήκαν τον ιδανικό τους χώρο πια. Από παλιά, για παράδειγμα, έδιναν χρηματικά βραβεία σε μαθητές, χάριζαν βιβλία σε βιβλιοθήκες χωριών, έκαναν θεατρικές παραστάσεις… Εκδρομή οργανωμένη στον Πόντο το ’81… Ημερολόγια, που φτάσανε μέχρι την Αυστραλία… Δράσεις είχαν, χώρο δεν είχαν, και εδώ τον βρήκαν!

Έτσι η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας απέκτησε κύρος και όνομα σε όλα τα ποντιακά σωματεία της Ελλάδας!”

Αρχίζοντας να μας ξεναγούν στους χώρους της Ευξείνου, ο Πρόεδρος στέκεται περήφανος και μας δείχνει φωτογραφία του Υποβρύχιου “Πόντος”, που ένα ποσό για την αγορά μέρους του σκάφους δόθηκε και από την Εύξεινο Λέσχη Βέροιας.

Στη μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων το “G”της Γενοκτονία δεσπόζει πλάι στο λάβαρο της Ευξείνου.

Στην εξέδρα, που φιλοξενεί τους μουσικούς, ακουμπισμένο ένα νταούλι, που πάντα συνοδεύει ρυθμικά τη λύρα.

Αριστερά μια γυάλινη προθήκη με κειμήλια που ήρθαν από τον Πόντο ή αγοράστηκαν αργότερα από κει, για να καταγράφουν την Ιστορία του. Εξαπτέρυγα, ένα Ευαγγέλιο, φορεσιές, μουσικά όργανα…

Στον πιο πάνω όροφο η ιματιοθήκη, αντρική, γυναικεία και παιδική, εντυπωσιάζει. Η Ελένη Μιχαηλίδου είναι υπεύθυνη της αντρικής και μας δίνει πληροφορίες και για τις τρεις.

Ανάλογες με τον καιρό που επικρατούσε στα ορεινά ή πεδινά ήταν και οι φορεσιές. Ειδικά οι γυναικείες φανερώνουν και τον τόπο καταγωγής, (πλούσιο ή φτωχό, Τραπεζούντας ή Ματσούκας) και είναι μεγάλης αξίας. Εντυπωσιάζουν και τα κοσμήματα, που βέβαια τώρα είναι αντίγραφα των παλιών.

Σε κάποια γωνιά ο όλος διάκοσμος παραπέμπει στο “παρακάθ”. Κάποιο πολύ παλιό κέντημα στον τοίχο, υφαντά, εργαλεία αγροτικά, ξυλόγλυπτα λαϊκής τέχνης, κρεμασμένο ένα “ξυλάγγ”, ξύλινο αγγείο γαλακτοκομικής δραστηριότητας…

Ο Πρόεδρος Χαράλαμπος Καπουρτίδης και ο Αντιπρόεδρος Νίκος Τουμπουλίδης μιλούν και οι δύο για την Εύξεινο με συγκίνηση.

Ο Πρόεδρος Χαράλαμπος Καπουρτίδης λέει:

“Εδώ λειτουργούμε σαν μια κυψέλη. Μπορεί να υπάρχει υπεύθυνος σε κάθε πόστο, όλοι τρέχουν όμως να βοηθήσουν, όταν τους ζητηθεί. Υπεύθυνος για την εφημερίδα μας”Ο Αργοναύτης”, υπεύθυνος ιματιοθήκης, χορευτικών, υπεύθυνος κτηρίου… Ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί ταυτόχρονα. Στο Δ.Σ. καταθέτουμε την πορεία, τις ελλείψεις, σχεδιάζουμε, συμπληρώνουμε και προπαντός λειτουργούμε σε πλήρη σύμπνοια. Εδώ ανθούν η φιλοτιμία και η αλληλεγγύη, που μας παραδώσανε οι πρόγονοί μας. Εδώ ανθίζει ο πιο αγνός εθελοντισμός.

Να τολμήσουμε να πούμε πως είμαστε ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής πολιτισμού; Να το πούμε! Για να βγει όμως αυτό το αποτέλεσμα, η δουλειά που κρύβεται από πίσω δε φαίνεται! Πολλή δουλειά… Ακόμη και χειρωνακτική δουλειά! Για να κρατηθεί το κτήριο έτσι, όπως το καμαρώνουμε.

Το κύριο μέλημά μας είναι να μην ξεθωριάσουν οι ιδέες και οι αξίες, που μας άφησαν οι πρόγονοι. Να είμαστε όσο πιο κοντά σε κείνες γίνεται.”

Ο Νίκος Τουμπουλίδης, που ήταν για δυο θητείες πρόεδρος και τώρα Αντιπρόεδρος, έχει κι αυτός να πει:

“Η Εύξεινος πιστεύει σ’ αυτό που κάνει και έχει ανθρώπους που ξέρουν να υπηρετούν αυτήν την πίστη. Είμαστε πολλοί. Είμαστε πολλές οικογένειες “ταγμένες”, (είναι η σωστή λέξη), στην ιστορία, στην παράδοση στον πολιτισμό. Δεν είμαστε λίγοι, είμαστε πολλοί.

Οι μεγαλύτερες ηλικίες ερχόμαστε εδώ, συναντιόμαστε, παίζουμε λύρα, τραγουδάμε…. Το πιστεύουμε, το θέλουμε και το κάνουμε. Είναι τρόπος ζωής. Εδώ σ’ αυτόν το χώρο βρίσκει κανείς αγάπη.

Ύστερα μην ξεχνάμε πως εδώ υπάρχουν 17 τμήματα ενεργά. Το να έχεις 220 φορεσιές δεν είναι συνηθισμένο, είναι πλούτος. Υπάρχει βιβλιοθήκη με ποντιακά βιβλία και βιβλιοθήκη γενικού περιεχομένου ετοιμάζεται τώρα. Τμήμα Ποντιακής Διαλέκτου, τμήμα νταουλιού, τμήμα καβάλ, ( φέρνουμε δάσκαλο από την Κοζάνη). Ο Καλλιοντζίδης για τη λύρα έρχεται από τη Θεσσαλονίκη, άλλος δάσκαλος από Έδεσσα… Ο σύλλογος πληρώνει, για να έχει τους καλύτερους δασκάλους.

Έτσι, όμως, προσφέρουμε στα παιδιά μας. Έτσι συνεχίζεται η παράδοση. Αυτό είναι το φυτώριο, για το οποίο είμαστε περήφανοι.”

Φεύγοντας αφήνουμε πίσω μας στη μεγάλη αίθουσα τον αριθμό 353.000 γραμμένο στο τοίχο με ξεραμένα λουλούδια. Είναι οι νεκροί της Γενοκτονίας, που ζητούν δικαίωση.

Και πάνω από την πόρτα, σε φωτογραφία, ο πρόσφατα χαμένος Παναγιώτης Μουρατίδης σε στιγμή χορευτικής έκστασης! Χορεύει στον Πόντο, κυριολεκτικά στον αέρα! Ο Πανούλης, όπως τον αποκαλεί ο Πρόεδρος τρυφερά, ο αϊτός του Πόντου, η ήρεμη δύναμη, η προσωποποίηση του ήθους, ο “άγουρος” ο “άντρας” δηλαδή. Και σε μια εποχή που οι λέξεις έχασαν τη δύναμη και τη σημασία τους, ο “ιπτάμενος” πόντιος χορευτής, ο γκριζομάλλης, που έκλεβε πάντα τις εντυπώσεις, έγινε πια ένα σύμβολο για τους ανθρώπους της Λέσχης… Άλλωστε σ’ αυτόν είναι αφιερωμένο και το Ημερολόγιο του 2024 της Λέσχης.