Τα ανθρωπιστικά γράμματα βάλλονται πανταχόθεν και αυτό είναι μια πραγματικότητα πολύ βολική. Ο δάσκαλος καλείται να αφυπνιστεί και μετά να αφυπνίσει. Δεν είναι ρόλος, είναι χρέος. Χρέος αμετάθετο
———
Υπάρχει σαφής και ξεκάθαρη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που είναι σήμερα ο δάσκαλος και σ’ αυτό που οι επιταγές των καιρών τον καλούν να μεταβληθεί. Το παράδοξο της κατάστασης δεν είναι δύσκολο να εντοπιστεί. Ο σύγχρονος δάσκαλος είναι ένα σκεύασμα εντυπωσιακό με πλήθος προσόντων και εμφυτευμένων οδηγιών, που τον καθιστούν ενεργούμενο ενός συστήματος που χρειάζεται πάνω από όλα υπαλλήλους, εντολοδόχους και διεκπεραιωτές συγκεκριμένων υποχρεώσεων. Ένα ακόμη γρανάζι στους μηχανισμούς ενός συστήματος, που απαιτεί πιστούς και υπάκουους εκτελεστές χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο ιδιαίτερος ρόλος του παιδαγωγού, του δασκάλου που αισθάνεται μέσα του βαρύ το καθήκον να μεταγγίσει κάτι από την ψυχή του στους μαθητές που θέλουν να την κοινωνήσουν. Όχι μόνο τη γνώση -αυτό πλέον επιτυγχάνεται μέσα από πληθώρα μέσων – αλλά τα νάματα της ψυχής του, που ρέουν ορμητικά κάμπτοντας τις αντιστάσεις της οποιασδήποτε αμφιβολίας ή αμφισβήτησης προς τις διαθέσεις και τους σκοπούς του.
Αλήθεια, ποιες είναι οι επιταγές των καιρών; Η προσαρμογή στις παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες με τους αυστηρά οικονομικούς τους προσανατολισμούς; Η υιοθέτηση ενός τεχνοκρατικού προφίλ που επιτάσσει τη μηχανοποίηση του ανθρώπου και πολίτη στο όνομα του κέρδους και της νοοτροπίας των αγορών; Η εξοικείωση με παγκόσμια δίκτυα μεταφοράς πληροφοριών, όπου ο άνθρωπος καθίσταται έρμαιο της μηχανής και όχι επιδέξιος χειριστής της; Εδώ ακριβώς έγκειται η αστοχία των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων σε χώρες χρεωκοπημένες σαν τη δική μας που μέσα στην μεγαλειώδη προσπάθεια για επιβίωση έχουν λοξοδρομήσει σε ατραπούς που δεν ταιριάζουν με την αμφιλεγόμενη θέση μας στην παγκόσμια κοινότητα και κυρίως με τις ουσιαστικές ανάγκες της χώρας σε εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό, όχι μόνο δραστήριο παραγωγικά αλλά και ενεργό πολιτικά. Έτσι , ο δάσκαλος σήμερα βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να κάνει έναν αλλοπρόσαλλο αγώνα δρόμου προβαίνοντας σε βιασμό των «θέλω» του, των βαθύτερων επιθυμιών και οραματισμών του, στο όνομα ενός ουτοπικού προοδευτισμού, ο οποίος δε συνιστά μόνο φτηνό θέαμα προς κατανάλωση αλλά μια φενάκη των μεγάλων ιδεών , μια προδοσία του λειτουργήματός του.
Δεν αμφισβητώ σε καμία περίπτωση τις τίμιες προσπάθειες της εκπαιδευτικής κοινότητας, που πλέον αδυνατεί να συγκρατήσει τις παραπαίουσες κοινωνίες από την κατακρήμνιση. Δεν έχουν αφήσει και πολλά περιθώρια στο δάσκαλο να εκφράσει τη δυναμική του με τον ορθό τρόπο και προς τη σωστή κατεύθυνση, ώστε να σταθούνε τα παιδιά μας αταλάντευτα στη δίνη των καιρών. Υπάρχει σοβαρό έλλειμμα. Έλλειμμα σχεδιασμού, έλλειμμα στοχοθεσίας, έλλειμμα υγιών εργασιακών συνθηκών, έλλειμμα ορθού εκπαιδευτικού προσανατολισμού, έλλειμμα υγιούς πολιτικής υπόστασης. Η προσαρμογή στις σύγχρονες συνθήκες δεν επιτρέπει οραματισμούς. Η θυματοποίηση του δασκάλου συγκαταλέγεται πλέον στις κυριότερες μορφές βίας που εκδηλώνονται σε ένα τόπο, τον οποίο χαρακτηρίζει η ανομβρία αρετών και υψηλών αξιών. Των αξιών που καταξιώνουν ένα έθνος, αν τα έθνη εξακολουθήσουν να υπάρχουν μελλοντικά σε συνθήκες αυτοδιάθεσης, αυτάρκειας και αυτονομίας.
Σε συνθήκες τέτοιες ο ρόλος του δασκάλου κρίνεται καθοριστικός. Πρέπει να απεκδυθεί της δημοσιοϋπαλληλικής του χλαίνης και να εγκολπωθεί τα μηνύματα της σύγχρονης ερεβώδους εποχής, ώστε να διαμορφώσει πρωτίστως προσωπικότητες υψηλών εσωτερικών καύσεων αξιοποιώντας τα μέσα που διαθέτει κατά το δυνατόν. Η μετάγγιση δημοκρατικών αξιών και οι ανθρωπιστικές συντεταγμένες που θα δώσει στους μαθητές για βρουν το σημείο επαφής με το συνάνθρωπο, η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, ο κριτικός στοχασμός σε συνδυασμό με την αποκωδικοποίηση της πληροφορίας, η μύηση σε μια διαδικασία ανάγνωσης, ερμηνείας και σύνθεσης των στοιχείων που συνθέτουν τη σύγχρονη πραγματικότητα, ώστε να δομηθεί ο ενεργός πολίτης του αύριο, αλλά και η βαθιά γνώση της Ιστορίας και του πολιτισμού με όχημα τη γλώσσα θα δομήσουν τον οικουμενικό άνθρωπο . Έναν άνθρωπο συγκροτημένο, αυτοδιοικούμενο, που μπορεί πιθανόν να μη μπορέσει σε ένα ρεαλιστικό επίπεδο να αναχαιτίσει την ορμή της παγκοσμιοποίησης – κάτι τέτοιο ασφαλώς θα επιβράδυνε τους ρυθμούς εξέλιξης του κόσμου- αλλά θα είναι σε θέση, εμφορούμενος από αξίες διαχρονικές με ισχυρό ηθικό, πνευματικό και κοινωνικό πρόσημο, να προασπίσει την αξιοπρέπεια, την ελευθερία της ύπαρξής του και να θωρακίσει τον τόπο του από την οποιαδήποτε εχθρική επιβουλή.
Δίνονται οι ευκαιρίες, δίνεται ο απαιτούμενος χρόνος στο σημερινό δάσκαλο να σταθεί στο ύψος των καιρών; Αφουγκράζεται ο σημερινός δάσκαλος την κραυγή της εποχής του; Μήπως έχει σχεδιαστεί ως σύγχρονο ρομποτικό μοντέλο, ως ένα στρεβλό απείκασμα του παρωχημένου πλέον πνευματικού ανθρώπου με προγραμματισμένες συμπεριφορές αλλότριες του βαθύτερου ρόλου του, πολιτισμικού, κοινωνικού, ηθικού, γνωστικού, πολιτικού; Τα ανθρωπιστικά γράμματα βάλλονται πανταχόθεν και αυτό είναι μια πραγματικότητα πολύ βολική. Ο δάσκαλος καλείται να αφυπνιστεί και μετά να αφυπνίσει. Δεν είναι ρόλος, είναι χρέος . Χρέος αμετάθετο.
