Στέργιος Μποζίνης: Εγκαταλείψαμε το εθνικό μας καύσιμο τον λιγνίτη για να καταφύγουμε στο εισαγόμενο φυσικό αέριο

Το κείμενο που ακολουθεί παρουσιάστηκε από τον Στέργιο Μποζίνη σε δημόσια διαβούλευση για τις ΑΠΕ το 2019. Οι τότε προβλέψεις του, σήμερα επιβεβαιώνονται με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Το κόστος της εισαγόμενης ενέργειας σχεδόν έχει διπλασιαστεί. Το εθνικό μας καύσιμο, τον λιγνίτη, το εγκαταλείψαμε στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς όμως να προστατεύουμε τον ίδιο τον πολίτη. Οι αβεβαιότητα από τις ΑΠΕ. Οι επιπτώσεις στην οικονομία εν γένει θα είναι τραγικές, η ακρίβεια που ήδη έχει δείξει τα δόντια της, προβλέπεται ανεξέλεγκτη.

Σημαντικό ενδιαφέρον, πέρα από τις προβλέψεις, παρουσιάζουν οι προτάσεις του κατ’ εξοχήν ειδικού και έμπειρου επιστήμονα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους με ότι αυτό συνεπάγεται.  

far

Στέργιος Μποζίνης*

Παρατηρώντας το ΕΣΕΚ 2019 διακρίνουμε ότι η πρόβλεψη-σχεδιασμός συμμετοχής του λιγνίτη  πέφτει στις 0.0TWh  ετησίως το 2028, από 15 ΤWh το 2017.Αυτό γίνεται θέτοντας:

• υπερβολικούς στόχους που ξεπερνούν τους μέσους Ευρωπαικούς για το CO2 κατά πολύ

• Θεωρώντας χωρίς οικονομική ανάλυση και με  μόνο κριτήριο το λιγότερο CO2 που παράγει και όχι το κόστος στου, ότι το ενδιάμεσο καύσιμο για τη μετάβαση θα είναι το εισαγόμενο Φ. αέριο, μη υπολογίζοντας καν τα γεωπολιτικά ρίσκα με τους γείτονές μας  (1) αλλά και την (2) καθ΄αυτού Ενεργειακή μας επάρκεια (2).

Για το (1) δε χρειάζεται ανάλυση. Η Τουρκία ελέγχει μεγάλο ποσοστότου αγωγού Φ.αερίου. (Παρεπιπτόντως καίει  40,0% άνθρακα)

Για το (2) είναι πλήρως αποδεδειγμένο εδώ και μια εικοσαετία, ότι και να φθάσουμε να έχουμε δεκάδες GW εγκατεστημένες ΑΠΕ ακόμη και …εκατοντάδες GW και με πλήρη διασπορά, όπως η Γερμανία, υπάρχουν περίοδοι του έτους αλλά και μέσα στην ημέρα που απλά δεν μπορούν να καλύψουν και να συμμετέχουν στο ενεργειακό μείγμα. Τη νύχτα, με άπνοια, με πολικό κρύο (όπως το χειμώνα 2016-17) οι ΑΠΕ  συμμετείχαν ελάχιστα  στην ενεργειακή ζήτηση και περάσαμε κρίση. Αν λοιπόν κλείσουν οι Θερμοηλεκτρικές Μονάδες και τα Ορυχεία μας, απλά δε θα υπάρχουν εφεδρείες και τα αποτελέσματα θα είναι  τραγικά.

[ΑΠΕ. Εδώ πρέπει να γίνει  μια αναγκαία παρένθεση, με χονδρικές προσεγγίσεις.Στους πίνακες του ΕΣΕΚ σελ. 252, για τη σταδιακή εικόνα της εγκατεστημένης Ισχύος ετών 2020-2030 παρατηρούμε το εξής: Εντάσσονται ΑΠΕ χρόνο με το χρόνο (με ετήσιο συντελεστή φόρτισης 25-27 % τα Αιολικά και 17,7 % τα Φ/Β, επί της ισχύος τους) και αποσύρεται Λιγνιτική ισχύς. Αυτή όμως η αναλογική αριθμητική απορρόφησης της Ισχύος των ΑΠΕ ισχύει μέχρι σήμερα, όπου η μέση  ημερήσια ζήτηση ενέργειας στη χώρα είναι περί τα 6,0 GW. Σήμερα οι ΑΠΕ (Α/Γ και Φ/Β) συμμετέχουν με 16% στο ετήσιο μείγμα (9,1TWh), με στόχο να φθάσουν στο 18% το 2020. Το 2019 η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ είναι περί τα 6 GW, δηλαδή το 100% (6/6), της μέσης ημερήσιας ζήτησης. Για το 2030 το μοντέλο του ΕΣΕΚ προβλέπει εγκατάσταση 14.7 GW ΑΠΕ ( 7,0 GW Αιολικά και  7,7 GW Φ/Β), ήτοι Ισχύ ίση με το 225% της μέσης ημερήσιας ζήτησης (6.52 GW) και παραγωγή 29,2 TWh ετησίως (περί το 51,1% του μείγματος). Να σημειωθεί ότι αυτό το -υπέρκορο σε ΑΠΕ- ποσοστό  225 % (της μέσης ημερήσιας ωριαίας) ζήτησης δεν έχει δοκιμασθεί σε καμία χώρα του κόσμου. Η αναλογική τους αύξηση στο μείγμα όσο εγκαθίστανται, λόγω  της στοχαστικής και μεταβλητής έγχυσής τους, δεν είναι αναμενόμενη και είναι σίγουρο ότι δε θα μπορεί να απορροφηθεί σε αυτά τα επίπεδα προσφοράς (ΑΠΕ) και ζήτησης συστήματος,  λόγω συμφόρησης. Η απορριπτόμενη- πλεονάζουσα- ισχύς των ΑΠΕ θα υπερβαίνει το 20% σύμφωνα με μελέτες, όπως  του ΕΜΠ κ.α. Μάλιστα η Φινλανδική εταιρεία WARTSILA προειδοποιεί ότι το 40% της Αιολικής Ισχύος θα απορρίπτεται με το υπάρχον σύστημα Μονάδων Φ.Αερίου, που όπως γνωρίζουμε δεν είναι κατασκευασμένες ως Εφεδρείες άμεσης απόκρισης για τις ΑΠΕ. Δλδ. Τα 2,8 από τα 7,0 MW , που αντιστοιχούν σε επένδυση 3,6 δισ.€, θα πάνε στον αέρα. Ούτε η πλεονάζουσα ενέργεια των ΑΠΕ θα μπορεί να εξάγεται ανά πάσα στιγμή. Πόσο μάλλον που δεν υπάρχουν ακόμη ικανά δίκτυα προς την Ευρώπη, που να μπορούν να τη δεχθούν. Ο χρόνος ανάπτυξης όλων των μορφών αποθήκευσης μέχρι το 2028, που αποσύρεται ο λιγνίτης, είναι πολύ μικρός για να δώσει ουσιαστικά αποτελέσματα. Ακόμη και ο ΕΣΕΚ 2019 κάνει αναφορές για 1,4 GW, χωρίς να υπάρχει ακόμη κάτι σε εφαρμογή.

(Παράδειγμα στη Γερμανία, παρότι η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ (Αιολικά+Φ/Β) είναι 102.5 GW, ήτοι το 145% της μέσης ημερήσιας ζήτησης (που είναι περί τα 70 GW), η συμμετοχή τους σήμερα στο ετήσιο μείγμα είναι  20% (έχουν χαμηλότερη απόδοση τα Φ/Β τους αλλά υψηλότερη τα Αιολικά τους. Η πλεονάζουσα Ηλ. Ενέργεια από ΑΠΕ είτε απορρίπτεται, είτε εξάγεται στην Κεντρική Ευρώπη).

Ο ΑΔΜΗΕ (Μελέτη επάρκειας 2013-20) για την Ελλάδα δέχεται Βαθμό Ωριαίας Αξιοπιστίας των Αιολικών κάτω του 10%. Και είναι λογικό όταν υπάρχουν ολόκληροι μήνες, όπως ο Ιούλιος του 2018, που ο μέσος μηνιαίος συντελεστής φόρτισής τους λόγω άπνοιας, ήταν μόνο 12 % (άρα το ελάχιστο Ωριαίο  Ημέρας πολύ χαμηλότερο του 10%).  Συνεπώς κατά τη γνώμη μας αυτή η προβλεπόμενη κατανομή εγκατεστημένης ισχύος των μονάδων (ΑΠΕ και οι υπόλοιπες) το 2030 στο ΕΣΕΚ, πιθανόν να μην  επαρκεί και πάλι για την ενεργειακή μας ζήτηση και κυρίως για την ασφάλεια αιχμής. Η ασφάλεια επιτυγχάνεται μόνο όταν υπάρχουν επαρκείς Θερμοηλεκτρικές εφεδρείες. Η μαζική αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ είναι πολύ μακρινός στόχος για τα σημερινά δεδομένα. Αν προβάλουμε μια νύχτα με ψύχος και άπνοια στο 2030 (δηλαδή με ελάχιστη συμμετοχή ΑΠΕ) του πίνακα του ΕΣΕΚ, θα διαπιστώσουμε ότι η παραγόμενη ισχύς και αν ακόμη δουλεύουν πλήρως του Φ.Α. 7,0 GW 9δεχόμαστε ένα συντελεστή 0,9 δηλδ. Να αποδιδονται 6,3  ΜW ωριαίως και ένα ικανό μέρος των νερών, έστω 30% ήτοι 1,1 GW + 0,5 GW τα υπόλοιπα, δε θα επαρκεί, διότι πιθανόν η ζήτηση αιχμής να φθάνει τα +12 GW όπως δέχεται ο ΑΔΜΗΕ στις μελέτες του , ενώ θα παράγονται 7,9 GWh, και οι εισαγωγές δε θα μας καλύπτουν, οι οποίες μπορεί εκείνη την ώρα να είναι ελάχιστες έως μηδενικές, όπως συνέβη το χειμώνα του 2016-17. Συνεπώς οι Θερμικές Μονάδες  θα πρέπει να είναι περισσότερες, δεδομένου ότι κάποιες μπορεί να βρίσκονται και εκτός λειτουργίας σε συντήρηση ή βλάβη. Γι αυτό πρέπει να υπάρχουν ακόμη τα ορυχεία  και να μην έχουν κλείσει. Αυτό δείχνει το ιστορικό των τελευταίων δεκαετιών για τους χειμερινούς μήνες αλλά και σε μήνες με καύσωνα και όποιος θέλει μπορεί να κάνει  μια αναδρομή στα στοιχεία και τις μελέτες Ενεργειακού προγραμματισμού του ΑΔΜΗΕ. Επίσης και το καλοκαίρι του 2015 είχαμε κρίση, λόγω αδυναμίας εισαγωγής Φ.Αερίου, την οποία ανέλαβαν να αντιμετωπίσουν οι Θερμοηλεκτρικές Μονάδες Λιγνίτη].

• Καταδικάζοντας την πολύπαθη, από την προστατευόμενη μέχρι σήμερα και επιδοτούμενη ιδιωτική αγορά ηλεκτρισμού, ΔΕΗ, σε οικονομική δυστοκία, την ώρα που πάει να μπει μια σειρά στα οικονομικά της. Την ώρα που κάνει στροφή στις ΑΠΕ, σχεδιάζοντας ένα ισορροπημένο και ευέλικτο τελικό μείγμα, ικανό να επιβιώσει ως Επιχείρηση και να κρατήσει τις τιμές του ρεύματος, επ΄ ωφελεία του απλού πολίτη  της Βιομηχανίας και της κοινωνικής προσφοράς. Επενδύσεις για την επόμενη δεκαετία ύψους 2 δις. στη Θερμοηλεκτρική παραμένουσα Ισχύ (ΠΤΟΛ V, και Α.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ) θα πάνε χαμένες! Νέοι και ακριβά αναβαθμισμένοι σταθμοί θα υπολειτουργούν, με μόνο 3800 ώρες λειτουργίας το χρόνο!

• Επιφανειακά Ορυχεία που δεν έχουν κλείσει τον κύκλο τους, στον αέρα, οδηγούνται σε ξαφνικό θάνατο, με κίνδυνο την απώλεια των ανοικτών κοιτασμάτων από αυταναφλέξεις με την πάροδο του χρόνου, με τεράστιες περιβαλλοντικές συνέπειες. Πολλοί αδαείς νομίζουν ότι τα επιφανειακά Ορυχεία ανοιγοκλείνουν σαν τα μαγαζιά.

• Επίσης επιφάνειες δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων, που ενώ με τη συμμετοχή του λιγνίτη σε ένα λογικό ποσοστό, θα είχαν το χρόνο να αποκατασταθούν με οριζόντιες αποθέσεις, δίνοντας καλλιεργήσιμη γη, λίμνες κλπ στην περιοχή, τώρα με αυτή  την απότομη υστέρηση ανάπτυξης των ορυχείων, μελέτες και προγράμματα δε θα προλάβουν να υλοποιηθούν, με αποτέλεσμα να μείνουν σε μεγάλο ποσοστό μόνο τα υπάρχοντα πρανή τους, που είναι μεν φυτεμένα με δένδρα, αλλά δεν αποτελούν προσοδοφόρα γη.

• Εκτινάζοντας την ανεργία, γιατί  ξαφνικά θα χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, τόσο από την καθαυτού δραστηριότητα της ΔΕΗ αλλά και από τις δορυφορικές εγχώριες εταιρείες, χωματουργικές, κατασκευαστικές κλπ γύρω από αυτήν.

• Χωρίς να υπάρχει, οριστικό και εφαρμόσιμο σχέδιο για την λιγνιτική απεξάρτηση-μετάβαση και κυρίως κονδύλια. Υπάρχουν σχεδιασμοί που ακόμη είναι στα χαρτιά και βέβαια αφορούν μονοψήφιο λογιστικά ποσοστό της τεράστιας οικονομικής αφαίμαξης για τη Δ. Μακεδονία. Μάλιστα μια ασθμαίνουσα οικονομικά ΔΕΗ με αυτό το μείγμα του 0%, δε θα μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά στην περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής, που θα είναι απότομη, τεχνικά απρόβλεπτη και κοινωνικά πιεστική.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

• Το ποσοστό του λιγνίτη θα πρέπει να παραμείνει στο +17% μέχρι το 2030, με τις υπαρχουσες νέες και αναβαθμισμένες περιβαλλοντικά Μονάδες, ΠΤΟΛ 5 μέχρι το 2050, Α.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 5 μέχρι το 2038 , 7 -8 χρόνια οι Α.Δημήτριος 3-4 και μέχρι το 2042 η Μελίτη 1, ώστε η χώρα να μην εξαρτάται περαιτέρω Ενεργειακά από εισαγόμενα καύσιμα (είμαστε ήδη η περισσότερο εξαρτημένη χώρα στην Ευρώπη). Τους στόχους του CO2 τους έχουμε ήδη πιάσει και θα συνεχίσουμε να τους πιάνουμε, με την ανάπτυξη όλων των μορφών ΑΠΕ που διαθέτουμε.

• Μόνο έτσι Η ΔΕΗ θα μπορεί να εξισορροπεί αυτόνομα τα οικονομικά της και να καλύπτει τα πάγια έξοδα των νέων ή αναβαθμισμένων Θερμοηλεκτρικών της Μονάδων και των Ορυχείων. Μόνο έτσι θα μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί τον Ενεργειακό Πυλώνα της χώρας.

• Κανείς στην Ευρώπη δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει αυτά, γιατί το παράδειγμα της Γερμανίας είναι για μας οδηγός, χωρίς να αναφερθούμε στην Πολωνία, Τσεχία κ.α. που επιμένουν και παραμένουν βασικά στα Εθνικά τους ορυκτά καύσιμα σε ποσοστά 80% & 40% αντίστοιχα, εντάσσοντας Πυρηνικούς Σταθμούς για να αποφύγουν εξαρτήσεις από εισαγόμενα καύσιμα. Η αναφορά περί υπερκατανάλωσης άνθρακα στην Κίνα, Ινδία, Ρωσία, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία, δεν συνάδει με τα στενά Ευρωπαικά όρια και στόχους. Αν δεν κοιτάμε όμως και γύρω μας στον πλανήτη κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε ως αιθεροβάμονες και αφελείς, ως Ευρωπαίοι και ιδίως οι Έλληνες, πριονίζοντας το κλαδί που καθόμαστε, μηδενίζοντας από το Ενεργειακό μείγμα το Εθνικό μας καύσιμο, Υπερβαίνοντας και αυτούς τους Ευρωπαικούς στόχους για το CO2, συντασσόμενοι με αυτούς που δεν έχουν λιγνίτη να κάψουν και προωθούν άλλες μορφές ενέργειας, κατά το Εθνικό τους συμφέρον και των Βιομηχανιών τους, όπως οι Γάλλοι, Ισπανοί, Δανοί κ.α.

• Εμείς δε χρειαζόμαστε Πυρηνικά. Οι εγχώριοι όμως Υδρογονάθρακες θέλουν μια 15ετία για να αποδώσουν καρπούς.

• Το Εθνικό μας καύσιμο ο Λιγνίτης υπάρχει στη γη μας.Υπολλείπονται ακόμη 400 εκ. τονοι λιγνιτη στα ενεργα ορυχεία μας (και άλλο ένα δις. ως υπόλοιπα αποθέματα στη Δ.Μακεδονία)

-Έχουμε ήδη τις υποδομές και τη γνώση να τον χειριστούμε με σύγχρονα   Περιβαλλοντικά αυστηρά πρότυπα, σε συνδυασμό με τις άλλες μορφές ενέργειας.

-Έχουμε επενδύσει δις. Ευρώ που πρέπει να αποσβεσθούν μέχρι το 2050.

-Παράγει ανεξαρτησία, ανάπτυξη, εγχώρια υπεραξία και διατηρεί χιλιάδες πολύτιμες θέσεις εργασίας.

-Δεν είναι ούτε ακριβό, ούτε φθηνό. Είναι απλά απαραίτητο, σίγουρο και ασφαλές.

*ΣΤΕΡΓΙΟΣ Γ. ΜΠΟΖΙΝΗΣ       

-Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ 

-τ. ΔΝΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ / ΔΝΣΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΛΙΓΝ.ΚΕΝΤΡΟΥ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

-Μέλος της Κεντρικής.Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ στην Επιστημονική Επιτροπή Ειδικότητας  Μεταλλειολόγων-Μεταλλουργών