Φρ. Καρασαρλίδου: Άμεση ανάγκη αναθεώρησης του μεγέθους του Αιολικού Πάρκου Βερμίου

Προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, απαραίτητο στόχο για την προστασία του πλανήτη, απαιτεί επενδύσεις στην καινοτομία και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις παγκόσμια αλλά και για τη χώρα μας. Σύμφωνα με την έκθεση του δικτύου REN21, η Ελλάδα κατατάσσεται ήδη από το 2019 ανάμεσα στις 9 χώρες παγκοσμίως όπου το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από ηλιακή και αιολική ενέργεια. Ωστόσο, ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας θα απαιτήσει πολύ μεγαλύτερη διείσδυση καινοτομία και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης απανθρακοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής.

Ωστόσο, ο στόχος της περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ δεν θα πρέπει να αντιβαίνει τον εξίσου σημαντικό στόχο της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Καθίσταται απαραίτητο επομένως η περαιτέρω – απαραίτητη – ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας να λάβει χώρα στο πλαίσιο ενός συντεταγμένου σχεδιασμού, λαμβάνοντας υπόψη το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον, τις επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες και κοινωνικές λειτουργίες.

Ειδικότερα, ζήτημα με μεγάλες προεκτάσεις αποτελεί η Πυκνότητα Αιολικών Εγκαταστάσεων ανά ΟΤΑ. Όπως προκύπτει από την με αριθ. 49828/3.12.2008 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β΄2464/2008), ή άλλως Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΕΧΠ ΑΠΕ), και συγκεκριμένα με το άρθρο 7 σε συνδυασμό με την παράγραφο 8 του άρθρου 19 του Ν. 1650/1986, επιτρέπεται στη χώρα μας η ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας της ηπειρωτικής χώρας (ακόμη και εντός NATURA 2000) σε ποσοστό όχι πάνω από 5% της έκτασης του ανά πρωτοβάθμιο ΟΤΑ χωρίς κατ’ ουσία άλλα κριτήρια χωροθέτησης, αφού οι επιπτώσεις του έργου εξετάζονται κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω διατάξεις αφορούν στις Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας, όπως αυτές της Ημαθίας και όχι στις περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, στην Ημαθία ενδιαφέρον για ανάπτυξη αιολικών πάρκων υπάρχει μόνο στο όρος Βέρμιο των Δήμων Βέροιας και Νάουσας.

Το πολύ-επίπεδο και πολύ-παραγοντικό πρόβλημα που προκύπτει στο Νομό Ημαθίας είναι ότι έχουν χωροθετηθεί 1,5 GW εγκατεστημένης ισχύος Α/Γ σε δυο Δήμους στο Βέρμιο. Η δυναμικότητα αυτή αντιστοιχεί στο 22% των 7,0 GW εγκατεστημένης ισχύος αιολικών που προβλέπει το τελικό Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Στο όρος Βέρμιο και εντός, κυρίως, περιοχών NATURA 2000 επιχειρείται η εγκατάσταση επιπλέον 345 MW αιολικών πάρκων εγκατεστημένης ισχύος ή 82 και πλέον ανεμογεννητριών εγκατεστημένης ισχύος  4,2 MW, ενώ, ήδη, έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν 32 ανεμογεννήτριες  εγκατεστημένης ισχύος 84  MW.

Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει κάποιος σχεδιασμός ούτε σύνδεση των χορηγούμενων αδειών με τους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν και με την φέρουσα ικανότητα των περιοχών.

Ο προσφάτως επιχειρούμενος «Εκσυγχρονισμός της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας» επιβεβαίωσε αυτή την άναρχη κατεύθυνση, υποβαθμίζοντας τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και «επιταχύνοντας» παράλληλα το πρώτο στάδιο αδειοδότησης ΑΠΕ, καταργώντας τις άδειες παραγωγής.

Επειδή συχνά οι χωροθετήσεις των ΑΠΕ, ενώ συνοδεύονται συνήθως από τη ρητορική της πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης, δεν λαμβάνουν υπόψη τους ούτε τη φέρουσα ικανότητα των περιοχών αλλά ούτε και τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, αντιβαίνοντας, τελικά, τον αρχικό στους στόχο. Παράλληλα δε, λαμβάνουν μορφή φαραωνικών έργων χωρίς να προσφέρουν αντίστοιχα ενεργειακά και οικονομικά οφέλη για τους κατοίκους των περιοχών.

Επειδή στο Βέρμιο έχει αδειοδοτηθεί και αναμένεται να αδειοδοτηθεί η εγκατάσταση ανεμογεννητριών που καθιστούν το Βέρμιο Περιοχή Αιολικής Προτεραιότητας σε μια περιοχή υποπολλαπλάσια σε έκταση από τις ήδη θεσμοθετημένες.

Επειδή η αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δρομολόγησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ τον Φεβρουάριο του 2019 «πάγωσε» επί ένα χρόνο με ευθύνη της κυβέρνησης ΝΔ, ενώ παράλληλα δεν έχει ολοκληρωθεί το έργο Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, που ξεκίνησε επίσης η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Επειδή η εγκατάσταση των (επιπλέον) ανεμογεννητριών θα οδηγήσει στην αλλαγή του ανάγλυφου του βουνού, σε μια συνολική αλλαγή του φυσικού τοπίου και στη διατάραξη του οικοσυστήματος της περιοχής, όχι μόνο λόγω της έκτασης που καταλαμβάνου οι Α/Γ, αλλά και λόγω των συνοδών έργων.

Επειδή είναι αυξημένη και η πιθανότητα επηρεασμού ή εξαφάνισης σημείων υδροληψίας που υδροδοτούν τους οικισμούς αλλά και άλλων που χρησιμοποιούνται από κτηνοτρόφους, οι οποίοι βρίσκονται σε περιοχές εγκατάστασης των Α/Γ.

Επειδή, η υπόψη περιοχή έχει αναπτυγμένο ορεινό και φυσιολατρικό τουρισμό ενώ, παράλληλα, έχει δυο από τα πιο δυναμικά χιονοδρομικά κέντρα, το ΣΕΛΙ και τα 3-5 Πηγάδια.

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

1)         Πότε προβλέπεται η ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την ένταξη στο τοπίο αλλά και την πραγματική φέρουσα ικανότητα των περιοχών;

2)         Για ποιους λόγους παραβιάζεται η αναλογικότητα σε τέτοιο βαθμό στο Βέρμιο, κατά τη χωροθέτηση αιολικών σταθμών, και πώς σκοπεύει η κυβέρνηση να το αντιμετωπίσει αυτό;

3)         Πως και σε ποιο βαθμό θα αντισταθμιστεί η καταστροφή του ανάγλυφου του βουνού και τι προβλέπεται για την απόσυρση και ανακύκλωση των Α/Γ μετά το τέλος της ζωής τους, ώστε να αποφευχθούν οι μόνιμες και απρόβλεπτες επιπτώσεις στο περιβάλλον που θα προκύψουν από τέτοιας έκτασης παρέμβαση στο Βέρμιο; Πότε προτίθεται να εκδώσει το ΥΠΕΝ τη σχετική απόφαση που προβλέπει ο Νόμος 4685/2020 και τι περαιτέρω προβλέψεις σχεδιάζονται πέραν των όσων ισχύουν;

4)         Προβλέπεται η ανάπτυξη των Ενεργειακών Κοινοτήτων και ιδιαίτερα των μικρών υδροηλεκτρικών στο Βέρμιο, αξιοποιώντας το πλούσιο υδάτινο δυναμικό;