“Γιώργος Σιώμος και ‘Κόκκινος σπάγκος’ – Περιγράφοντας την ουσία των πραγμάτων” γράφει ο Κων/νος Μούσσας

Το παρακάτω κείμενο καταθέτει τη ματιά του Κων/νου Μούσσα για τον “Κόκκινο σπάγκο” του Γιώργου Σιώμου, στην παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, που έγινε από τις εκδόσεις “Αλεξάνδρεια”.

Ο “κόκκινος σπάγκος” του Γ.Σιώμου. 28 διηγήματα βιογραφούν, ανθρώπους απλούς που κινούνται αδιάκοπα σε μια ροή συνεχόμενη σαν ένα ρεύμα μυστικό μέσα σε ηλεκτροφόρα καλώδια που ενώνουν τη μνήμη και την ύπαρξη. Είναι αυτή η αδιάκοπη συνέχεια που μας περιγράφει ο συγγραφέας και που συμβολικά σχηματοποιείται στον κόκκινο σπάγγο.

Όταν μου προτάθηκε από τον εκδοτικό να πω δυο λόγια για αυτό το βιβλίο, έτσι όπως είμαι πνεύμα αντιδραστικό και κριτικό σκέφτηκα αμέσως να ξεφύγω από τα συνήθη εκείνα, από όσα βαρετά λέγονται σε ανάλογες περιπτώσεις, να ανιχνεύσω αδυναμίες, να αντιμετωπίσω με αυστηρότητα ίσως και αμφισβήτηση το βιβλίο αυτό, αδιαφορώντας για την ρήση του
Hemingway: Σαν συγγραφέας, δεν πρέπει να επικρίνεις, πρέπει να κατανοείς.

Κι όμως τολμώ να πω ότι τελικά μου συνέβη ήδη από το τρίτο διήγημα, ότι και με τον γιο μου, με τον οποίο ήμουν βέβαιος ότι θα ήμουν αυστηρός και μετρημένος… όλα αυτά βέβαια πριν την γέννηση του…

Ο κόκκινος σπάγκος τυλίγει μνήμες, βιωμένα και προσδοκώμενα, συναισθήματα, γεγονότα
και πρόσωπα σε μια συνεχή εξέλιξη που ακροβατεί ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα.

[…] Από χτες που εγκατέλειψα το σώμα μου στο νοσοκομείο, εγώ , η τελευταία πνοή μου, ήρθα εδώ στο σπίτι μου. Στον τόπο μου[…] Έχω μια αίσθηση πληρότητας. Δεν υπάρχει πια αγωνία για το τέλος, πόνος δάκρυα. Μόνο πληρότητα και μακαριότητα. Αισθάνομαι σαν να μην έζησα ποτέ, να μην πόνεσα ποτέ. […] Από δω και πέρα για τους ζώντες θα είμαι μόνο μνήμη που θα ξεθωριάζει με τον καιρό. Εγώ όμως το αόρατο σύννεφο που είμαι, θα απλωθώ σε κάθε γωνιά του τόπου που έζησα, ξανά και ξανά, ήρεμα θα διαλυθώ στο φως, θα διασκορπιστώ στο στερέωμα και θα διαστέλλομαι μαζί με το επ’ άπειρο διαστελλόμενο σύμπαν.
(Από Το διήγημα: Χρυσάνθεμα)

Όμως υπάρχει κατά τη γνώμη μου και μια δεύτερη το ίδιο σημαντική- ίσως και σημαντικότερη- διάσταση: Η ποιητική του λόγου.

Μου είναι δύσκολο να αντιμετωπίσω ένα έργο (μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα) χωρίς να ανιχνεύσω αν μέσα του κρύβει την υψηλή τέχνη της ποίησης. Πιστεύω πως όσο πιο άρτιο είναι ένα πεζό, τόσο πιο πολύ πλησιάζει στα χαρακτηριστικά του ποιήματος. Είναι η αρμονία και η μουσικότητα των μεγάλων κειμένων, η δυναμική και η πληρότητα της αφήγησης που μπορεί να μετατρέψει ένα ιστορικό ή ρητορικό κείμενο του Θουκυδίδη ή του Ισοκράτη, μια τραγωδία ή ακόμη και μια φιλοσοφική ή θρησκευτική θεωρητική διατύπωση, σε άφταστο ποιητικό έργο.

Και στον «κόκκινο σπάγκο» βρήκα ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό. Ήδη από το πρώτο διήγημα ο δισυπόστατος συμβολισμός και η λεπτή αλληγορία, η καταλυτική εικόνα που συνδέει τον παραδοσιακό χορό και τις επιδέξιες χορευτικές κινήσεις με ήρωες και σύμβολα, αγώνες, επαναστάσεις και νίκες αποκαλύπτει μια ξεχωριστή ποιητική φλέβα.
Ο λόγος του είναι ποιητικός ακριβώς γιατί είναι ξεκάθαρος κι απλός. Συμπυκνωμένος και λιτός περιγράφει την ουσία των πραγμάτων, όχι παρατηρώντας και συνθέτοντας, αλλά αναλύοντας και αφαιρώντας.