“Ο Αμερικάνος που συνεχίζει να μας εκπλήσσει με την ποντιακή του λύρα” συνέντευξη στον Θεόφιλο Κωτσίδη
Το να παίζει ένας αμερικανός πολίτης ποντιακή λύρα, χωρίς να έχει κάποια ποντιακή ρίζα, δεν είναι απλώς σπάνιο είναι και μοναδικό. Η συνέντευξη που έδωσε ο Μπρεντ Γκέριστον στον Θεόφιλο Κωτσίδη δεν είναι μόνο μοναδική είναι και πολύ ενδιαφέρουσα.
far
Ο Μπρεντ Γκέρι (Brent Geary), είναι ένας Αμερικανός πολίτης. Όπως μας εκμυστηρεύτηκε πέρυσι, ευρισκόμενος στις ετήσιες εκδηλώσεις του Ποντιακού Συλλόγου Κατερίνης “Παναγία Σουμελά”, “μαγεύτηκε” όταν άκουσε για πρώτη φορά την Ποντιακή μουσική. Ρώτησε, έψαξε, έμαθε διάφορα και καθώς η ποντιακή λύρα μίλησε τόσο βαθιά στην ψυχή του, δίχως να έχει καμιά σχέση με την Ελλάδα και τον Πόντο, θέλησε να μάθει να παίζει.
Μέσω της τεχνολογίας και του Skype αυτό κατέστη εφικτό, αφού ο γραμματέας του Ποντιακού Συλλόγου Κατερίνης “Παναγία Σουμελά” και δάσκαλος λύρας Δημήτρης Αμπερίδης παρέδωσε στον Μπρεντ… διαδικτυακά μαθήματα εκμάθησης λύρας. Και τα αποτελέσματα τον δικαίωσαν μέχρι σήμερα, όπως θα δείτε και στο βίντεο που μας χαρίζει με τα τέσσερα Ποντιακά τραγούδια ο Μπρεντ.
Το επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας ήταν ο Μπρεντ να παρευρεθεί πέρυσι με την οικογένειά του στην Ελλάδα και την Κατερίνη και να συμμετέχει στο 24ο Ποντιακό Παραδοσιακό Πανηγύρι που διοργάνωσε ο Σύλλογος.
Το αποτέλεσμα ήταν ο Μπρεντ παίζοντας λύρα και τραγουδώντας να κλέψει τις εντυπώσεις και να καταχειροκροτηθεί από τον κόσμο…
Ένα χρόνο μετά αναζητήσαμε και πάλι τον Μπρέντ θέλοντας να μάθουμε πολλά περισσότερα γι’ αυτόν και την “πρόοδο του”.
Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, μας μιλάει για τον εαυτό του, για το πως ξεκίνησε την σχέση του με την μουσική, για την ενασχόληση του με την Ποντιακή μουσική, για τον δάσκαλο του στην Ποντιακή λύρα, τον Δημήτρη Αμπερίδη, για την εμπειρία του στο ταξίδι του στην Ελλάδα πέρυσι και πολλά άλλα!
Πείτε μας δυο λόγια για εσάς. (καταγωγή, βιώματα, ζωή, κλπ)
Είμαι 51 ετών και είμαι παντρεμένος με την σύζυγο μου Arlette (Αρλέτ) εδώ και 20 χρόνια. Έχουμε δύο παιδιά τον Martin (Μάρτιν) που είναι 17 και τον Julian (Τζούλιαν) που είναι 14 ετών.
Αρχικά, μεγάλωσα στο Σενέκταντι (Schenectady) της Νέας Υόρκης, στο βορειοανατολικό άκρο των Η.Π.Α. Οι πρόγονοι της μητέρας μου κατάγονται από την Καλαβρία, της Ιταλίας ενώ του πατέρα μου προέρχονται από την Ιρλανδία. Αυτοί ήρθαν στην Αμερική πριν από περίπου 100 χρόνια.
Δουλεύω σε μία μικρή εταιρεία των 20 ατόμων περίπου, όπου κάνουμε εφέ και πετάλια (sound effects pedals) για ηλεκτρικές κιθάρες, τα οποία πωλούνται σε όλο τον κόσμο. Όταν δεν δουλεύω ή δεν παίζω μουσική, μου αρέσει να μελετώ ιστορία και να μαγειρεύω. Όταν ήμουν μικρός επίσης μου άρεσε πολύ το πατινάζ (στον πάγο) κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ποια η σχέση σας με τη μουσική; Πως ασχοληθήκατε με αυτή;
Ξεκίνησα να μαθαίνω βιολί όταν ήμουν 9 ετών και συνέχισα να μελετώ μουσική στο Πανεπιστήμιο. Έτσι, έμαθα ως ένα βαθμό Δυτική Ευρωπαϊκή κλασσική μουσική. Αργότερα έμαθα να παίζω Αμερικάνικη και Ιρλανδική παραδοσιακή μουσική με το βιολί. Παλιότερα έπαιζα και σε rock and roll συγκρότημα.
Παίζω επίσης και τα βασικά στην κιθάρα και μαντολίνο.
Κάποιες φορές δουλεύω ως βοηθός σκηνικών και ως τεχνικός ήχου σε φεστιβάλ και γιορτές Βαλκανικής μουσικής, εδώ στο βορειοδυτικό άκρο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ακόμη και σήμερα παίζω με το ίδιο βιολί, το οποίο αγόρασα όταν ήμουν ακόμη δεκατεσσάρων. Για να μπορέσω να αγοράσω αυτό το βιολί δούλεψα ένα ολόκληρο χρόνο μοιράζοντας εφημερίδες και αποταμιεύοντας τα χρήματα. Με το βιολί μπορώ να παίξω Ρουμάνικη, Βουλγάρικη, Ουγγρική και άλλων βαλκανικών χωρών μουσική. Επίσης είμαι λάτρης της Αμερικάνικης τζαζ.
Πως αποκτήσατε σχέση με την Ποντιακή μουσική και τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με αυτή;
Το 2004, ξεκίνησα να παίζω βιολί σε μια παραδοσιακή Βαλκανική χορευτική μπάντα. Μερικά χρόνια αργότερα, ίσως το 2006 ή το 2007, είχαμε μόλις τελειώσει την πρόβα με την ομάδα. Το θυμάμαι αυτό το απόγευμα πολύ καθαρά. Η φίλη μου η Kathy (Κάθυ) έπαιζε ακορντεόν σ’ αυτό το γκρουπ. Είναι επίσης και μουσική παραγωγός σε ραδιόφωνο. Όντας γνώστρια διαφόρων παραδοσιακών μουσικών στυλ από όλο τον κόσμο- Ελλάδα, Τουρκία και της Βαλκανικής- έβαλε ένα cd στο ράδιο και ξαφνικά άκουσα κάτι που δεν είχα ακούσει πότε στο παρελθόν. Ήταν ένας ήχος που ούτε καν μπορούσα να φανταστώ!
Άκουσα μια μουσική που μου φάνηκε αρχέγονη, αλλά έχει την ενέργεια, το δυναμισμό και την ορμή της rock and roll. Καθώς άκουγα αυτήν την καινούργια μουσική, για μένα, την Ποντιακή μουσική, ήταν σαν τα κύτταρα του κορμιού μου να αντιδρούσαν και να ακολουθούσαν στους ήχους, τους ρυθμούς, τις μελωδίες, που το μυαλό μου όμως, δεν μπορούσε να καταλάβει. Ακριβώς την επόμενη μέρα προσπάθησα να μάθω να παίζω το τσουρτούγουζους, στο βιολί.
Μερικά χρόνια αργότερα, νομίζω τέλη του 2012, η νεότερη αδερφή της γυναίκας μου ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη. Τότε μου έφερε μια λύρα από την Μαύρη θάλασσα και ξεκίνησα να προσπαθώ να παίξω με αυτήν δύο η τρία ποντιακά τραγούδια που είχα μάθει με το βιολί. Οι δοξαριές μου ήταν απαίσιες, και δεν ήξερα ποιος ήταν ο σωστός τρόπος να κρατήσω την λύρα, άλλα προσπάθησα να παίξω ποντιακή μουσική όπως και να ‘χει.
Πότε και πως ξεκινήσατε τα μαθήματα Ποντιακής λύρας;
Πολύ σύντομα , αφού παρέλαβα της λύρα από την Κωνσταντινούπολη, ήρθε ένας χοροδιδάσκαλος από το Βανκούβερ του Καναδά να διδάξει χορό σε ένα τοπικό μουσικό φεστιβάλ στο Πόρτλαντ. Το όνομα αυτού του ανθρώπου είναι Δημήτρης Κοντογιάννης και με βοήθησε να μάθω περισσότερα για την ποντιακή μουσική.
Αν και μπορούσα να παίξω μόνο δύο, τρία ποντιακά τραγούδια και αυτά πολύ άσχημα, με ενθάρρυνε να συνεχίσω να παίζω λύρα και μάλιστα μου σύστησε αρκετά τραγούδια από το youtube που αρέσουν στους Έλληνες, Πόντιους.
Αυτός είναι ο νονός του παιδιού, ενός ξαδέρφου, του Δημήτρη Αμπερίδη, ο οποίος ζει και αυτός στο Βανκούβερ του Καναδά. Ο Δημήτρης με σύστησε στον Δημήτρη. Έτσι λοιπόν, έμαθα να παίζω με σωστό τρόπο ποντιακή λύρα μέσω skype. Αυτό συνέβη τρία χρόνια πριν.
Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να ασχολείστε με την Ποντιακή μουσική; Πείτε μας πως νιώθετε…
Όταν πρωτοξεκίνησα μαθήματα μέσω skype δεν ήμουν σίγουρος κατά πόσο αυτά θα μπορούσαν να είναι αποδοτικά, επειδή εγώ βρίσκομαι πολύ μακριά από την Ελλάδα. Ζω στην άλλη άκρη της γης. Επίσης δεν μιλάω ελληνικά και δεν γνώριζα αν ο κ. Αμπερίδης Δημήτρης γνώριζε αρκετά καλά Αγγλικά έτσι ώστε να μπορεί να μου εξηγήσει λεπτομέρειες στη μουσική. Πιστεύω ότι και ο Δημήτρης στην αρχή είχε της ίδιες ανησυχίες. Αλλά δοκιμάσαμε το skype και ήταν καταπληκτικά. Ο Δημήτρης μιλάει πολύ καλά αγγλικά και η σύνδεσή του skype λειτουργεί αποτελεσματικά. Είμαι ακόμα έκπληκτος που μπορώ να μελετάω από το σπίτι μου στο Πόρτλαντ, στην πολιτεία Όρεγκον των ΗΠΑ ενώ ο δάσκαλος μου είναι στο σπίτι του στην Νέα Χράνη, Κατερίνης στην Ελλάδα. Πριν μερικά χρόνια δεν είχαμε την τεχνολογία για να καταστεί αυτό δυνατό. Είμαι, λοιπόν, πολύ τυχερός.
Ρωτήσατε αν είναι η Ποντιακή μουσική είναι εύκολο να την μάθεις. Στην αρχή, μου ήταν πολύ δύσκολο. Δεν ήξερα πώς να κρατάω το δοξάρι σωστά και δεν γυρνούσα το όργανο με τέτοιο τρόπο ώστε να παίζω επίσης σωστά στις αντίστοιχες χορδές. Οι βιολιστές δεν έχουμε αυτή την τεχνική- αυτός είναι συγκεκριμένος τρόπος στην Ποντιακή λύρα. Επίσης είχα δυσκολία στο να ακούσω όλα τα «στολίδια» και άλλες λεπτομέρειες αυτής της μουσικής καθώς μέχρι και την ηλικία των 40 δεν είχα καμία επαφή με την ποντιακή μουσική. Εδώ στης ΗΠΑ δεν έχω ακούσει κάποιο άλλο είδος μουσικής που να μοιάζει ούτε στο ελάχιστο με τα ποντιακή. Αλλά ο Δημήτρης είναι πολύ υπομονετικός και σιγά σιγά έμαθα. Έμαθα τουλάχιστον να ακούω περισσότερες λεπτομέρειες, ακόμα και αν δεν μπορώ να τις αποδώσω πολύ καλά, στην λύρα.
Το καλοκαίρι του 2016 επισκεφθήκατε την Ελλάδα. Πείτε μας για αυτή την εμπειρία σας γενικά αλλά και σε σχέση με τα Ποντιακά δρώμενα και εμπειρίες που είχατε στην Ελλάδα;
Δεν ξέρω πώς να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για το προνόμιο που είχα να έρθω στην Ελλάδα! Να συναντήσω τον δάσκαλό μου προσωπικά, την οικογένεια του και να φέρω επίσης όλη την οικογένεια μου στην Ελλάδα…. Δεν υπάρχουν λόγια για να το εκφράσω και να το εξηγήσω.
Ανυπομονούσα να επισκεφθώ την Ακρόπολη, τα ιστορικά μέρη και να δοκιμάσω Ελληνικές γεύσεις. Αλλά, το να κερδίσεις την φιλία των Ελλήνων είναι ένα καταπληκτικό δώρο που θα απολαμβάνω για όλη μου τη ζωή.
Το να παρίσταμαι στο Ποντιακό Παραδοσιακό Πανηγύρι του συλλόγου «Παναγίας Σουμελά» Κατερίνης, ήταν για μένα σαν να ήμουν στο σπίτι μου.
Πριν επισκεφθώ την Ελλάδα, είχα παρακολουθήσει στο youtube πολλά βίντεο με ποντιακή μουσική και χορό, αλλά τώρα ήμουν στο ίδιο μέρος από όπου αυτά προέρχονται! Ήταν ιδιαίτερη χαρά για μένα που άκουσα τον κ. Παναγιώτη Ασλανίδη να παίζει λύρα και να τραγουδάει. Η ποιότητα του τραγουδιού, του χορού και του παιξίματος της λύρας ήταν στο μέγιστο επίπεδο. Ελπίζω ένα μικρό κομμάτι αυτού του μουσικού πλούτου να παραμείνει στα αυτιά μου, έστω κι αν ζω τόσο μακριά.
Το πιο δυνατό συναίσθημα, κατά τη διάρκεια της επιστροφής μου στις Η.Π.Α. ήταν, ότι είμαι τόσο μακριά από την Ελλάδα. Το Πόρτλαντ είναι τόσο μακριά…
Έχετε μελετήσει ιστορικά στοιχεία για την περιοχή από όπου κατάγεται αυτή η μουσική, τη Μαύρη Θάλασσα;
Έχω μεγάλο ενδιαφέρον για τις ιστορικές μελέτες από μικρό παιδί. Έτσι όταν πρωτοάκουσα την Ποντιακή μουσική και έμαθα τις πιο βασικές λεπτομέρειες της Ποντιακής ιστορίας κατάλαβα ότι χρειαζόταν να μάθω περισσότερα. Αλλά υπάρχουν πολύ λίγα βιβλία της Ποντιακή ιστορίας μεταφρασμένα στα Αγγλικά. Βρήκα μόνο ένα βιβλίο στην τοπική βιβλιοθήκη με τον τίτλο «Ούτε τ’ όνομά μου» της Θέα Χάλο (Tea Halo). Αυτό περιγράφει την αληθινή ιστορία μιας ποντιοπούλας, που επιβίωσε της γενοκτονίας και μετανάστευσε στην Αμερική. Αργότερα διάβασα το βιβλίο με τίτλο «Δυο φορές ξένος» του Μπρους Κλαρκ (Bruce Clark). Το βιβλίο αυτό εξηγούσε περισσότερα πράγματα για την Ελλάδα και την Τουρκία του 20ου αιώνα. Επίσης παρακολούθησα την ταινία με τίτλο «Περιμένοντας στα σύννεφα» που είχε Αγγλικούς υπότιτλους.
Όταν επισκέφθηκα την Ελλάδα, το προηγούμενο καλοκαίρι, μου δόθηκε ένα βιβλίο μεταφρασμένο στα Αγγλικά με περισσότερες λεπτομέρειες για την Ποντιακή μουσική και τον πολιτισμό. Διαβάζω τα κεφάλαια αυτού του βιβλίου σιγά, σιγά. Υπάρχουν πολλά να μάθω.
Ποιες ήταν οι εντυπώσεις από το πρόσφατο Ποντιακό γλέντι που διοργανώσατε στο σπίτι σας;
Τα τελευταία 12 χρόνια έκανα φιλίες με ανθρώπους που απολαμβάνουν τη Βαλκανική και Ελληνική μουσική και τον χορό. Πολλοί από αυτούς τους φίλους δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι με την Ποντιακή μουσική ωστόσο όταν την ακούν την απολαμβάνουν. Είμαι χαρούμενος που έμαθα αυτή τη μουσική και παίζω για τους χορευτές. Αυτό ταιριάζει και με ένα άλλο χόμπι μου, την μαγειρική. Νομίζω ότι θα μπορώ να διοργανώνω Ποντιακές μουσικές βραδιές με χορό και φαγητό, στο σπίτι μου, αρκετές φορές το χρόνο. Διασκέδαση, διασκέδαση, διασκέδαση!
Όσο περισσότερα Ποντιακά τραγούδια μαθαίνω, τόσο πιο πολύ οι χορευτές θα εξοικειώνονται με τους Ποντιακούς χορούς.
Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον σε ότι αφορά την Ποντιακή μουσική και άλλα;
Η πρόθεση μου είναι να συνεχίσω να μαθαίνω Ποντιακή λύρα, στο κάτω κάτω, η περισσότερη γνώση απαιτεί χρόνια μελέτης για να αναπτυχθεί. Επίσης, θέλω να μάθω και λίγα Ελληνικά και νομίζω ότι θα με βοηθήσει το τραγούδι σε αυτό. Ελπίζω σε μερικά χρόνια πως θα μπορέσω και πάλι να ταξιδέψω στην Ελλάδα, αλλά πρώτα πρέπει να φροντίσω για τις σπουδές των παιδιών μου στο πανεπιστήμιο. Ο χρόνος θα δείξει. Όσο μεγαλώνω, θα μου άρεσε επίσης να παίζω περισσότερη Αμερικάνικη τζαζ με το βιολί μου.
Θα θέλατε να συμπληρώσετε κάτι επιπλέον;
Το πιο σημαντικό πράγμα που θα ήθελα να πω είναι ένα μεγάλο «Ευχαριστώ».
Ευχαριστώ τον Δημήτρη για τα πολύωρα μαθήματα λύρας.
Ευχαριστώ την οικογένεια του Δημήτρη για την φιλία και τη φιλοξενία.
Ευχαριστούμε όλους τους ανθρώπους που συναντήσαμε στην Ελλάδα και μοιράσθηκαν με εμάς την φιλία και την Ποντιακή κουλτούρα.
Είναι δώρο ανεκτίμητης αξίας.
