Διαβαίνεις και μακριά κοιτάς, πατείς με και δεν ξέρεις
γιοφύρι είμαι και περνάς και αντίπερα πηγαίνεις
διόλου δεν αισθάνεσαι πως μέσα στις καμάρες
ψυχή και σάρκα κρύβονται κι αμέτρητες κατάρες`
ούτε στην σκέψη σου περνά πως είν’ μαρμαρωμένο
μίας γυναίκας το βυζί σαν φύλλο μαραμένο
σ’ ένα στηθαίο πέτρινο, στην μεσιανή καμάρα
κι εκεί το γδέρνουν τα νερά, κατεβασιές κι αντάρα
γιατί ο γιος μου τώρα πια από βυζί δεν πίνει
μεγάλωσε και άντρεψε, κι έχει ζωής ευθύνη!…
*
Μην απορείς που σου μιλώ με λόγια πικραμένα
και λέγω σου για το παιδί που απόχτησα με γέννα`
είμαι του πρωτομάστορα η όμορφη συμβία
που με λοστάρι και μυστρί μ’ έθαψε εδώ με βία
να θεμελιώσει σίγουρα και σταθερά τα τόξα
με την δική μου την ψυχή για την δική του δόξα`
και δεν λογάριασε στιγμή πως κάνει μέγα κρίμα
να βγάλει μεροκάματο, φήμη καλή και χρήμα`
μα τι κι αν έμενε ορφανό ο γιος μας από μάνα
μ’ είδε γυναίκα… ξόανο, θαυματουργή… καμπάνα!…
*
Συγχώρα με, σε κούρασα, θέλω να σε ρωτήσω:
Μην γνώρισες τον άντρα μου; – Αχ! Πώς να του μιλήσω;
Λιγνόψηλη κορμοστασιά, συννεφιασμένο βλέμμα
στριφτό μουστάκι, αγέρωχο, κόκκινα χείλη – αίμα`
πώς με φιλούσε τρυφερά, και πώς μου τραγουδούσε
δεν πίστευα η αγάπη του πως τέτοια προμηνούσε…
Είναι κι αυτός ένας φονιάς, απόπαιδο πανώλης
κι ας είναι ένδοξος παντού, ως «Μάστορας Μανόλης»!
Την γυναικεία φύση μου διάλεξε για θυσία
γιατί ζήλευε που ζωή γεννούν μόν’ τα αιδοία!…
*
Μην είδες και τον γιόκα μου; Τον λένε Βαγγελάκη
το έφερνα και θήλαζε και ήταν αγγελάκι!
Και τώρα που μεγάλωσε, ποιους δρόμους να διαβαίνει;
Περνά γιοφύρια τοξοτά; Πού τάχατες πηγαίνει;
Πολύ το επιθύμησα, θέλω να τ’ αγκαλιάσω
να του φιλήσω τα μαλλιά, χωρίστρα να του φτιάσω
να σεργιανάει στις γειτονιές μ’ αγγελικές φτερούγες
νεράιδες να τρελαίνονται και κρινοκοπελούδες!…
Κι αν τύχει και μου ματιαστεί, θε να το ξεματιάσω
«κάσμινι-ντούσμινι» καλέ… ψυχή μ’ να σε χορτάσω!…
*
–Ακούω τούτη την φωνή όταν φυσάει τ’ αγέρι
και γίνεται πολλές φωνές και γυναικών ασκέρι…
Ασκέρι – ομάδα γυναικών που έγιναν «θυσία»
από «φονιάδες» σύζυγους κι απ’ αντρική μανία…
Όταν μιλούσανε παλιά για «ανθρωποθυσία»
είχανε πάντοτε στον νου την… γυναικοκτονία!…
Γιώργης Έξαρχος
………….

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε όλες τις «παραλογές» του Γεφυριού της Άρτας, στις χώρες της Χερσονήσου του Αίμου και αλλού, η «θυσιαζόμενη γυναίκα» είναι η σύζυγος του μικρότερου από τα τρία αδέλφια μαστόρους που πρώτη έφερε φαΐ στους μαστόρους, και ήταν «μικρομάνα με μωρό», και μόνο στις ελληνόγλωσσες παραλλαγές η «θυσιαζόμενη» είναι η γυναίκα του πρωτομάστορα. Υπάρχει και μία παραλλαγή με θυσία «αγοριού / μοναχοπαιδιού» μιας χήρας γυναίκας, που κατ’ ουσίαν θυματοποιεί πάλι την αδύναμη γυναίκα.
Οι φωτογραφίες, είναι προσφορά του φίλου μου και σπουδαίου Έλληνα Σπύρου Μαντα (από το αρχείο του), φύλακα άγγελο των πετρογεφυριών, της ιστορίας τους και των ανθρώπων τους. Τον ευχαριστώ. Η 1η είναι από το Μουσείο Ροζάφα (Σκόδρα Αλβανίας). Η 2η είναι έργο του Ιβάν Μέστροβιτς (Ivan Mestrovic: 1883-1962, Κροατία), 1905.
…………..












































