Η αυτοκρατορία αποσυντίθεται: Πώς η συμμαχία Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας αμφισβητεί τo αμερικανικό imperium / γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Δημήτρης Μηλάκας

Χρειάστηκε μόλις κάτι λιγότερο από ¼ του αιώνα για να διαμορφωθεί και να αρχίσει να εμφανίζεται με απτό τρόπο αυτό που (και) Αμερικανοί θεωρητικοί έχουν ονομάσει “γεωστρατηγικό εφιάλτη” των Ηνωμένων Πολιτειών. Σάρκα και οστά αυτός ο αμερικανικός εφιάλτης άρχισε να παίρνει το 2001.

Τότε, το 2001, Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν ίδρυσαν τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) η σημασία του οποίου υποτιμήθηκε (από τους Αμερικανούς) και κρύφτηκε κάτω από τις σκόνες των χαλασμάτων των δίδυμων πύργων.

Το «καμπανάκι» για την Ουάσιγκτον και την απαρχή της δομημένης αμφισβήτησης της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας της ήχησε το 2017 καθώς προστέθηκαν ως μέλη στον SCO δύο «ορκισμένοι εχθροί», η Ινδία και το Πακιστάν, ενώ το 2023 και το 2024 στον οργανισμό προστέθηκαν το Ιράν και η Λευκορωσία αντίστοιχα.

Τη βδομάδα που πέρασε η Κίνα φιλοξένησε τη σύνοδο του οργανισμού στην οποία συμμετείχαν ως συνδεδεμένα μέλη ή ως παρατηρητές χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Μογγολία, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Καμπότζη, το Νεπάλ…

Ο «εφιάλτης»

Αυτό που συνθέτει τον γεωστρατηγικό εφιάλτη των ΗΠΑ δεν είναι μόνο ότι ο SCO αυξάνεται σε ισχύ, αλλά ότι αυξάνεται σε συνοχή. Όσο περισσότερο το Πεκίνο και η Μόσχα καταφέρνουν να ξεπερνούν τις ιστορικές καχυποψίες, να συντονίζουν τις οικονομικές και στρατιωτικές τους στρατηγικές και να ενσωματώνουν περιφερειακούς παίκτες, τόσο πιο πολύ η αμερικανική στρατηγική «διαίρει και βασίλευε» στην Ευρασία αποδυναμώνεται.

Το ινδικό εκκρεμές…

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ινδία η οποία, έπειτα από αμφιταλαντεύσεις, φαίνεται (όπως αποτυπώθηκε αυτήν τη βδομάδα στην τελευταία σύνοδο του οργανισμού) πως ενσωματώνεται σε έναν διεθνή οργανισμό (SCO) που φιλοδοξεί αν όχι να αντικαταστήσει / ανατρέψει τους παγκόσμιους αμερικανικούς αυτοκρατορικούς συσχετισμούς, τουλάχιστον να διεκδικήσει ίσο / αναλογικό μερίδιο.

Με απλούστερα λόγια, όσο πιο κοντά έρχονται και όσο ποιο βαθιά προχωρούν οι σχέσεις Κίνας, Ρωσίας και Ινδίας, τόσο πιο ανήσυχος είναι ο ύπνος των σχεδιαστών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ουάσιγκτον.

Κι αυτό επειδή γίνεται ολοένα και σαφέστερο πως οι ΗΠΑ, που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν την πολυτέλεια να είναι «οι αρχιτέκτονες» της διεθνούς τάξης, σήμερα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε έναν από τους πολλούς παίκτες στην παγκόσμια σκακιέρα.

Τα μεγέθη

Μια ματιά σε βασικά μεγέθη αποκαλύπτει το διακύβευμα.

Οικονομικά Μεγέθη (SCO vs Δύση)

 Συνολικό ΑΕΠ των μελών του SCO

• Το καθαρό (ονομαστικό) ΑΕΠ των 10 μελών: περίπου 24,4 τρισ. δολάρια (2023) – μεγαλύτερο κατά περίπου 6 τρισ. δολάρια από αυτό της Ε.Ε., ενώ το ονομαστικό ΑΕΠ του SCO είναι γύρω στο 23% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Συγκρίσεις με ΗΠΑ και τη Δύση

• Οι ΗΠΑ έχουν το μεγαλύτερο εθνικό ΑΕΠ: περίπου 30,5 τρισ. δολάρια (2025), ή 26,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ ονομαστικά.
• Η G7 (Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Καναδάς, ΗΠΑ) ξεπερνά τα 46,8 τρισ. δολάρια (45% του παγκόσμιου ΑΕΠ).

Στρατιωτικές δαπάνες

Προϋπόθεση για την επιδίωξη (και κατοχύρωση) στόχων στην παγκόσμια σκακιέρα, είναι η (στρατιωτική) ισχύς. Σύμφωνα με το SIPRI το 2024 το παγκόσμιο σύνολο στρατιωτικών δαπανών έφτασε τα 2.718 δισεκατομμύρια δολάρια (9,4% αύξηση από το 2023). Το εν λόγω νούμερο αντιστοιχεί, θα πρέπει να σημειώσουμε, στο 2,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Οι 5 «πρωταθλητές» στις στρατιωτικές δαπάνες (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Γερμανία, Ινδία) κατέβαλαν το 60% του παγκόσμιου συνόλου, με συνολικές δαπάνες περίπου 1.635 δισ. δολάρια (SIPRI, 2024).

Αλλάζει το παιχνίδι;

Παίρνοντας υπόψη τα πιο πάνω αρχίζει ίσως να αποκτά νόημα το κόκκινο χαλί που έστρωσε στη στρατιωτική βάση στην Αλάσκα ο Πρόεδρος Τραμπ για να υποδεχτεί τον Πούτιν.

Η «ρυμούλκηση» της Ρωσίας προς τη Δύση και η απομάκρυνσή της από την αγκαλιά του Πεκίνου, όπου την οδήγησαν οι χειρισμοί / επιλογές του ευρωατλαντικού συμπλέγματος τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, περιγράφει την απεγνωσμένη προσπάθεια του τμήματος του αμερικανικού κατεστημένου που στηρίζει Τραμπ να σώσει ό,τι σώζεται.

Αυτή, ακριβώς, η απεγνωσμένη και κατά τα φαινόμενα μάταιη προσπάθεια (να σπάσει ο άξονας Κίνας, Ρωσίας, Ινδίας) αναδεικνύει και επεξηγεί τη βαθύτερη διαίρεση του δυτικού μπλοκ. Δηλαδή τη δυσφορία (η οποία συνοδεύεται και από πράξεις υπονόμευσης) των Ευρωπαίων από την προσπάθεια του Τραμπ να «θυσιάσει» την Ουκρανία για χάρη της ρυμούλκησης της Μόσχας στη Δύση.

Αυτό όμως (μια προσανατολισμένη στη Δύση Ρωσία με αμερικανικές μάλιστα ευλογίες) περιγράφει τον ευρωπαϊκό εφιάλτη καθώς δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η Μόσχα θα αναδειχτεί σε κυρίαρχο του παιχνιδιού στην ευρωπαϊκή σκακιέρα…

ΥΓ.: Πού ακριβώς βρίσκεται η Ελλάδα μέσα σ’ αυτόν τον γεωπολιτικό Αρμαγεδδώνα; Είναι μια ερώτηση που δεν απασχολεί ούτε την κυβέρνηση, ούτε τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ούτε καν τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες της χώρας, που μόνη τους έγνοια απ’ ό,τι φαίνεται είναι η μάχη για καλύτερη πρόσβαση στο Μαξίμου, όποιος κι αν είναι ο ένοικός του.