Ηλίας Τσέχος “Ανθολογία Ποντιακής Ποίησης”, τόμος Β’/ Συγκινητική κιβωτός μνήμης μιας πατρίδας και της γλώσσας της / γράφει η Δήμητρα Σμυρνή
Μετά από δύο χρόνια κυκλοφορεί ο Β’ τόμος του βιβλίου “Ανθολογία Ποντιακής Ποίησης”, Εκδόσεις Ανάλεκτο, έργο ζωής για τον ποιητή Ηλία Τσέχο, που έκανε την ανθολόγηση αλλά και τη μεταφορά της ποντιακής ποίησης στη νεοελληνική γλώσσα.
Και ποιος θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα απ’ αυτόν, που είναι ένας συνεχιστής της γενιάς του με όλα τα στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν;
Ο Β΄τόμος, που εμπεριέχει τα προλογικά και του Α’ τόμου, είναι κατατοπιστικός για τον τρόπο της ανθολόγησης, το περιεχόμενο, τις δυσκολίες, τις κάποιες αναθεωρήσεις στον τρόπο δουλειάς, και για ακόμη μια φορά, την ανάδειξη του ρόλου που έπαιξε και σ’ αυτόν τον τόμο η Γιώτα Ιωακειμίδου, που είχε τη γλωσσική επιμέλεια και των δύο τόμων.
Σ΄αυτόν τον Β΄τόμο ποιήματα επικά, λυρικά, βουκολικά, ερωτικά, θρηνητικά, περιπαικτικά, δημοτικής προέλευσης ή επωνυμα, των Κτενίδη, Τσιρκινίδη, Μελανοφρύδη, εναλλάσσονται οδηγώντας σ’ έναν πλούτο εικόνων, ιδεών, εθίμων και ηθών του Ποντιακού Ελληνισμού, που οι ρίζες του πάνε βαθιά στους αιώνες και οι μνήμες και η γλώσσα του φτάνουν στο σήμερα.
Η μεταφορά από τη μια γλώσσα στην άλλη – ο Τσέχος επιλέγει τον όρο γλώσσα και όχι διάλεκτος – γίνεται από τον ποιητή με γνώση και ευαισθησία και φυσικά με την ικανότητα που διαθέτει να κρατά την εσωτερική μελωδία του αρχικού κειμένου.
Η οδοιπορία του αναγνώστη στις σελίδες της Ανθολογίας είναι μια συγκινητική περιπέτεια, καθώς αγγίζει ποιήματα και τραγούδια άγνωστα, που κλείνουν μέσα τους εικόνες ζωής ενός κόσμου χαμένου ή εικόνες ζωής διαχρονικές, που αγγίζουν και το σήμερα.
Και, βέβαια, μυθοπλασίες και θρύλοι, που γιγαντώνουν την εικόνα του Πόντιου, εκφραστή της ποντιακής ψυχής, συναντιούνται συχνά και σ’ αυτόν τον τόμο, όπως και στον προηγούμενο, είτε έχουν δημοτική προέλευση, είτε είναι επώνυμα, όπως το παρακάτω του Στάθη Ευσταθιάδη, που αποδίδεται έξοχα από τον Ηλία Τσέχο.
Ο “Κοσμοφωτοδότης” Τραντέλληνας γεννιέται με πατέρα τον Καύκασο και μάνα τη Μαύρη Θάλασσα:
Άλλου με έντονο το επικό στοιχείο, όπως στο παραπάνω ποίημα, αλλού με έξοχα δοσμένο το λυρικό, ιδιαίτερα στα ερωτικά ποιήματα, κι αλλού με τη σατιρική διάθεση, που την έχουν έντονη οι Πόντιοι σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους, η Ανθολογία πορεύεται μέσα στα κύματα της σημερινής ισοπεδωτικής Παγκοσμιοποίησης σαν μια κιβωτός που χρέος της έχει να σώσει τα τιμαλφή ενός λαού.
…………..
( Ο πίνακας είναι του Βάλια Σεμερτζίδη)
……………
Παρουσίαση του Α’ τόμου της “Ανθολογίας της Ποντιακής Ποίησης” τον Οκτώβριο του 2021:
………………………………
