Ένα μικρό παράδειγμα: Πρόσφατα το υπουργείο Ανάπτυξης προχώρησε ρύθμιση με την οποία δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ανειδίκευτους και μη αδειοδοτημένους εργάτες για να χειρίζονται κλαρκ δυνατότητας ανύψωσης έως 2,5 τόνους. Προφανώς, πολλές επιχειρήσεις θα επιλέξουν αυτούς τους ανειδίκευτους εργάτες για να κάνουν μια επικίνδυνη δουλειά που δεν ξέρουν, για να τους έρθει το εργατικό κόστος πιο φθηνά. Κι άλλο παράδειγμα; Στην πρόσκληση για τη στελέχωση του ΔΣ του ΣΕΠΕ υπήρξε προαπαιτούμενο η άριστη γνώση των αγγλικών, όχι όμως και να έχει ο υποψήφιος ανάλογη εμπειρία.
Αλλά τα παραδείγματα είναι πολλά και για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, που δυστυχώς βαίνει κλιμακούμενη, μας μιλά ο Ανδρέας Στοϊμενίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΟΣΕΤΕΕ), γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία της ΓΣΕΕ και πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Vision Zero της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πόσα εργατικά δυστυχήματα έχουμε από την αρχή του χρόνου;
Σύμφωνα με τη διαρκή έρευνα που πραγματοποιούμε στην Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, ήδη μετράμε 70 εργαζόμενους που έχουν χάσει τη ζωή τους.
Ποια είναι η αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2020 είχαν καταγραφεί 41 θάνατοι στην εργασία.
Πού οφείλεται αυτή η αύξηση;
Είναι πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Πρώτα απ’ όλα στην εντατικοποίηση της εργασίας. Μετά στη διάλυση των ελεγκτικών μηχανισμών. Σκεφθείτε ότι με το νόμο Χατζηδάκη για τα εργασιακά, τον Ιούνιο του 2021, αφενός είχαμε ενίσχυση της εντατικοποίησης, αφετέρου ο ΣΕΠΕ αποκόπηκε από το υπουργείο Εργασίας, με την προοπτική να αποτελέσει ανεξάρτητη αρχή έτσι ώστε το ΥΠΕΡ να απεκδυθεί της πολιτικής ευθύνης στο θέμα της ΥΑΕ. Επί ένα χρόνο, η ανεξάρτητη αρχή ήταν υπό ίδρυση και άρα δεν λειτουργούσε. Μόλις φέτος διορίστηκε ο νέος διοικητής, ενώ στο ΔΣ δεν υπάρχει ούτε μηχανικός ούτε γιατρός, επιστημονικές ειδικότητες που έχουν εμπειρία, σε θέματα ασφάλειας και υγείας. Όπως καταλαβαίνετε, όταν το ΣΕΠΕ βρίσκεται σε αναμονή της διάλυσής του, δεν μπορεί να λειτουργεί και με τον καλύτερο τρόπο.
Να κάνουμε μια παρένθεση, για το συγκεκριμένο. Πώς γίνεται το ΔΣ να μην έχει εμπειρία στο θέμα;
Τα μέλη του ΔΣ επελέγησαν ύστερα από διαδικασία πρόσκλησης του αρμόδιου υπουργού, του κυρίου Χατζηδάκη. Στην πρόσκληση, όμως, δεν υπήρχε ως προαπαιτούμενο η εμπειρία σε αντίστοιχα θέματα, αλλά άλλα προαπαιτούμενα, όπως για παράδειγμα το να έχει άριστη γνώση μιας ξένης γλώσσας.
Μας είπατε για την εντατικοποίηση της εργασίας και τη διάλυση των ελεγκτικών μηχανισμών. Σε ποιους άλλους παράγοντες οφείλεται η αύξηση των δυστυχημάτων στους χώρους δουλειάς;
Δεν υπάρχει ουσιαστική συνεννόηση και διαβούλευση μεταξύ της Πολιτείας, των εργαζομένων και της εργοδοσίας. Πολλά θέματα εξελίσσονται διαδικαστικά ως προαπαιτούμενα (αγγαρεία) δίχως να αντιμετωπίζονται τα ζητήματα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Ο διάλογος στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την υγεία και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας 2021-2027 κράτησε 9 μήνες και κατέληξε σε ομοφωνία Κυβερνήσεων, Συνδικάτων και Εργοδοτών. Εδώ το υπουργείο Εργασίας μας κάλεσε το βράδυ της Μεγάλης Δευτέρας να οριστικοποιήσουμε την Εθνική Στρατηγική μέσα σε 36 ώρες, τη Μεγάλη Τετάρτη.
Υπάρχει έλλειψη Δημοκρατίας στην εργασία, δεν έχουμε συλλογικές συμβάσεις. Μας λένε ότι τα μνημόνια πέρασαν ανεπιστρεπτί, αλλά πριν το 2010 υπήρχαν 100 κλαδικές συμβάσεις και τώρα μόλις τρεις. Και οι συλλογικές συμβάσεις δεν καθορίζουν μόνο τα οικονομικά αλλά και τα θεσμικά ζητήματα και τους όρους και τις συνθήκες εργασίας.
Ποιοι κλάδοι παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα;
Ο κατασκευαστικός, σε μεγάλα και περισσότερο σε μικρά τεχνικά έργα, όπου έχουμε πολλά περιστατικά ηλεκτροπληξιών και πτώσεων από μεγάλα ύψη, η βιομηχανία, ο αγροτικός κλάδος, όπου καταγράφονται πολλές ανατροπές τρακτέρ οι οποίες μπορεί να φτάσουν και τις 20 ετησίως, οι εξορύξεις, ο κλάδος των υπηρεσιών με αιχμή τους διανομής. Αλλά όταν υπάρχει μια γενικευμένη κατάσταση, κανένας κλάδος δεν ξεφεύγει.
Πρόσφατα καταγγείλατε τη ρύθμιση του υπουργείου Ανάπτυξης που δίνει τη δυνατότητα σε ανειδίκευτους και μη αδειοδοτημένους εργάτες να χειρίζονται κλαρκδυνατότητας ανύψωσης έως 2,5 τόνους. Επίσης, με νόμο που ψηφίστηκε το καλοκαίρι, ο ΔΕΔΔΗΕ μπορεί να αναθέτει σε μη αδειοδοτημένο προσωπικό την εκτέλεση ηλεκτρολογικών εργασιών. Με τι έχουμε να κάνουμε εδώ;
Τι να σας πω, ενώ πρέπει να ληφθούν αυστηρά μέτρα που θα περιορίζουν τις επικίνδυνες συνθήκες στην εργασία, νομοθετούνται διατάξεις που τις αυξάνουν και που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσουν σε αύξηση των δυστυχημάτων. Προφανώς πρόκειται για ανειλημμένες υποχρεώσεις της κυβέρνησης απέναντι σε συγκεκριμένα συμφέροντα όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της ΓΣΕΕ, ενώ δέσμευση όλων μας θα έπρεπε να είναι η προάσπιση της ζωής και της αξιοπρέπειας των εργαζομένων.
Ως ΟΣΕΤΕΕ έχετε ζητήσει επείγουσα συνάντηση με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα.
Ναι, γιατί μας έχει προβληματίσει η επικίνδυνη κλιμάκωση της κατάστασης και σε φορείς που εποπτεύονται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ζητάμε συνεργασία ώστε με προτάσεις να συνεισφέρουμε στην βελτίωση της κατάστασης. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, για τα ορυχεία. Η Επιθεώρηση Μεταλλείων έχει οχτώ υπαλλήλους, τρεις στην Αθήνα και πέντε στη Θεσσαλονίκη. Και αυτοί οι υπάλληλοι τρέχουν σ’ όλη την Ελλάδα για ελέγχους και πορίσματα και στην ουσία δεν προλαβαίνουν να κάνουν τίποτα. Επί της ουσίας, δεν γίνονται προληπτικοί έλεγχοι. Ένας λογικός αριθμός υπαλλήλων για την Επιθεώρηση Μεταλλείων θα ήταν όχι 8 αλλά 37 άτομα, και αυτοί σε μια περιφερειακή διάρθρωση, όχι μόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Ο κύριος Σκρέκας θα σας δει;
Στείλαμε την επιστολή μας στις 17 Οκτωβρίου και μέχρι σήμερα δεν έχουμε πάρει απάντηση. Θεωρούμε ότι αντιλαμβάνεται το μέγεθος του προβλήματος και ότι θα συναντηθούμε τις επόμενες ημέρες.
Εάν ένας εργαζόμενος χάσει τη ζωή του, η οικογένεια που αφήνει πίσω, παίρνει κάποια αποζημίωση;
Ναι, δικαιούται αποζημίωσης τόσο από το κράτος όσο και από την εργοδοσία, ύστερα από απόφαση δικαστηρίου. Συνήθως, όμως, οι εργοδότες προσπαθούν να κλείσουν το θέμα στα γρήγορα και εξωδικαστικά, ενδεχομένως και με την πρόσληψη στην εταιρεία κάποιου συγγενικού προσώπου του θύματος. Καταλαβαίνετε ότι μετά το μαρτύριο του θανάτου του εργαζομένου, ξεκινά άλλο ένα μεγάλο μαρτύριο με τις διαδικασίες που ακολουθούν. Πρόσφατα στο Ρέθυμνο είχαμε το δικαστήριο για την αναγνώριση ως εργατικού δυστυχήματος του θανάτου του 38χρονου Μανώλη Αφράτη, στις 21 Μαΐου 2020. Ο Μανώλης Αφράτης ήταν οδηγός σε φορτηγό-ψυγείο τροφίμων, σε ένα ιδιαίτερα κακοσυντηρημένο όχημα. Η άλλη πλευρά πήρε αναβολή λόγω ασθένειας κάποιου προσώπου και το δικαστήριο ορίστηκε για τον Ιούνιο του 2023. Πιθανότατα θα αρρωστήσει και τότε κάποιος από την πλευρά της εργοδοσίας. Για πόσο καιρό θα έρχονται στα δικαστήρια στα μαύρα η μητέρα του και ο αδερφός του;
Εκτός από τα δυστυχήματα όπου εργαζόμενοι χάνουν τη ζωή τους, υπάρχουν και τα ατυχήματα που είναι σχεδόν καθημερινά, και που πολλές φορές οδηγούν σε σημαντικές βλάβες, όπως ακρωτηριασμοί κ.λπ. Για τέτοια περιστατικά ποια είναι η εικόνα που υπάρχει;
Εδώ έχουμε ακόμα καλύτερη απόκρυψη, πολλές φορές με μικρές αποζημιώσεις που καταβάλλονται εξωδικαστικά. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, που συνέβη σε λατομείο της Βόρειας Ελλάδας πριν από τρία χρόνια. Ένας εργαζόμενος τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι. Κουτσάθηκε. Ο εργάτης γύρισε ηττημένος στη δουλειά δίχως να προσφύγει στα δικαστήρια και δίχως να λάβει την παραμικρή αποζημίωση. Πριν από ενάμιση χρόνο, σε νέο ατύχημα, έπεσε βράχος επάνω του και για λίγα χιλιοστάθα τον σκότωνε. Έχασε το μάτι του και το ένα του χέρι. Τι άλλο να περιγράψουμε…
Γενικά υπάρχει δύσκολο και πιεστικό κλίμα στους χώρους εργασίας, πολλές φορές δεν υπάρχει συνδικάτο και οι εργαζόμενοι δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τέτοιες καταστάσεις ενώ είναι πολύ επιφυλακτικοί να αναδείξουν το θέμα απειλούμενοι ότι θα απολυθούν.
Τι είναι οι επαγγελματικές ασθένειες;
Εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη τρύπα του συστήματος ΥΑΕ, η οποία καλύπτεται αντί να αντιμετωπιστεί. Επαγγελματικές είναι οι ασθένειες οι οποίες οφείλονται στις συνθήκες εργασίας, Για παράδειγμα, η έκθεση σε καρκινικούς ή χημικούς παράγοντες, στις βιομηχανίες, στα μεταλλεία, στο χωράφι κ.α., αλλά και στην ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά τώρα που αντιμετωπίζουμε και την κλιματική κρίση. Στην Ευρώπη τα συνδικάτα εκτιμούν ότι κάθε χρόνο περίπου 100.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από επαγγελματικές ασθένειες. Στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια δεν έχουμε μετρήσει ούτε έναν άνθρωπο να χάνει τη ζωή του λόγω επαγγελματικής ασθένειας. Φυσικά, δεν γίνεται και καμία επιδημιολογική έρευνα. Εάν γινόταν, θα βλέπαμε και την πραγματικότητα.
