Στέργιος Αποστόλου: Οι αυτοδιοικητικές εκλογές της 5ης Ιουλίου 1964 στη Νάουσα και το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 (Μέρος Α’)

ΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ

(https://www.grtimes.gr/ellada/ta-chromata-tis-ellinikis-simaias-sto-dimarcheio-tis)

Τα προ και τα μετά τις εκλογές. Η Χούντα της 21^ης Απριλίου 1967, μετά την επικράτησή της, απολύει αμέσως ως επικίνδυνους 4 Ναουσαίους αιρετούς δημοτικούς συμβούλους για «σοβαρούς λόγους δημοσίας τάξεως και συμφέροντος»

 Α΄  ΜΕΡΟΣ

Πριν επιχειρήσω να προβώ στη συγγραφή του παρόντος άρθρου ομολογώ ότι αντιμετώπισα κάποιον προβληματισμό ως προς τη σκοπιμότητα της συγγραφής του, δεδομένου ότι το περιεχόμενό του αναφέρεται σε μια εποχή κατά την οποία στην Ελλάδα, οι νικητές κατά την αιματηρή εμφύλια σύρραξη 1945-1949,  κυριαρχούσαν απόλυτα στην πολιτική ζωή της χώρας, και αναπαρήγαγαν με κάθε τρόπο την αντικομμουνιστική ιδεολογία τους, καταδυναστεύοντας συνεχώς το άλλο κομμάτι του λαού που είχε ηττηθεί.

Ουσιαστικά, παρ’ όλο που η ένοπλη φάση του Εμφυλίου πολέμου είχε λήξει, η πολιτική του φάση εξακολουθούσε να διεξάγεται σκόπιμα από το αντιδραστικό μετεμφυλιακό πολιτικό σύστημα που κυβερνούσε την χώρα, το οποίο, εξωτερικά εμφανίζονταν ενδεδυμένο με τον μανδύα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, εσωτερικά όμως περιελάμβανε στους κόλπους του όλα εκείνα τα  χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας υφέρπουσας δικτατορίας φασιστικής νοοτροπίας.

Σ’ αυτές τις αυτοδιοικητικές εκλογές συμμετείχα ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στον έχοντα αριστερή χροιά συνδυασμό του δικηγόρου και παλιού στελέχους του Ε.Α.Μ Νικολάου Μούγγρη, ο οποίος υποστηρίζονταν από την τοπική Ε.Δ.Α (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Η απόφασή μου να υποστηρίξω τον εν λόγω συνδυασμό θα αποτελέσει την απαρχή κάποιων δεινών για μένα και την οικογένειά μου, τα οποία, κατά την περίοδο της Χούντας των Συνταγματαρχών, θα ενταθούν ακόμα περισσότερο. Τελικά, μετά από ωριμότερη σκέψη, αποφάσισα να παραμερίσω τους προβληματισμούς μου και να γράψω αυτό το άρθρο.

Σκέφτηκα ότι είναι ανεπίτρεπτο στην πατρίδα μας την Ελλάδα, στη χώρα που γεννήθηκε η ιδέα της δημοκρατίας και άνθισε ένας λαμπρός πολιτισμός, φωτεινός φάρος για τον εκπολιτισμό πολλών άλλων λαών του κόσμου, το τμήμα εκείνο του ελληνικού λαού που ηττήθηκε στον Εμφύλιο να εξακολουθεί να διακατέχεται ακόμα από το σύνδρομο της ηττοπάθειας και να μην αισθάνεται εσωτερικά ελεύθερο. Περί τα μέσα Μαΐου 1964, εκτός από τους τρεις Ναουσαίους που είχαν εκδηλώσει την πρόθεσή τους να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι, ήτοι, τους Φιλώτα Κόκκινο, Γρηγόριο Σιούγγαρη και Άγγελο Βαλταδώρο, εμφανίζεται και τέταρτος υποψήφιος δήμαρχος, ο δικηγόρος Νικόλαος Μούγγρης.

Πρώτος εξ αυτών άρχισε τις επαφές του με τους κατοίκους της πόλης για την κατάρτιση του συνδυασμού του ο Φιλώτας Κόκκινος. Οι υπόλοιποι ακολούθησαν με κάποια μικρή καθυστέρηση. Όλοι τους δήλωσαν ότι κατέρχονται ακομμάτιστοι. Μάλιστα, ο Άγγελος Βαλταδώρος εξέδωσε προκήρυξή με την οποία ανήγγειλε στον λαό της Νάουσας ότι κατέρχεται ως υποψήφιος δήμαρχος για τις προσεχείς εκλογές. Σ’ αυτήν, μεταξύ άλλων, τονίζει ότι « … Προσφέρων το εαυτόν μου εις την εξυπηρέτησιν της πόλεως, υπόσχομαι με θετικότητα και μεθοδικότητα την εκτέλεσιν των απαραιτήτων σημαντικών έργων…. Με πλήρη επίγνωσιν των δυσκολιών και του τρόπου αντιμετωπίσεώς των … σας καλούμεν να μας ακολουθήσετε για να φέρωμεν εις πέρας το μεγάλον έργον της αναγεννήσεως της Ναούσης … ».

(Φωνή της Ναούσης 17-5-1964, σελ. 1)

Ολόκληρη η επόμενη εβδομάδα διέρρευσε χωρίς καμιά ιδιαίτερη αλλαγή στις μέχρι τώρα γνωστές υποψηφιότητες για τον δημαρχιακό θώκο. Όλοι απέφυγαν να ανακοινώσουν τα ονόματα των υποψηφίων του συνδυασμού τους, ενώ, παράλληλα, φρόντιζαν να πραγματοποιούν συχνές επαφές με τους κατοίκους των συνοικιών της Νάουσας, προς άγρα ψηφοφόρων.

Εκείνο το οποίο όλοι τους επαναλάμβαναν συνεχώς με στόμφο, είναι ότι κατέρχονται ως ακομμάτιστοι και ζητούν την ψήφο των συμπολιτών τους όλων των κομματικών χώρων. Την ίδια περίοδο, ο εκ των υποψηφίων δημάρχων Γρηγόριος Σιούγγαρης προέβη σε προεκλογική διακήρυξη, από την οποία παραθέτω αποσπασματικά μέρη της:

«Αγαπητοί συμπολίται και συμπολίτισσαι. Είκοσι χρόνια που βρίσκομαι μαζί σας, μαζί σε ευτυχισμένες, αλλά και δύσκολες στιγμές … Ζητώ κατά τις μεθαυριανές εκλογές την ψήφο σας. Το πράττω με πλήρη συναίσθησιν ευθύνης του βάρους και των υποχρεώσεων που συνεπάγεται το αξίωμα του Δημάρχου … Ζητώ να πάρετε φραγγέλιον στα χέρια σας μαζί με μένα εναντίον εκείνων οι οποίοι έχουν παρανοήσει το θεσμόν του Δημάρχου, οποιοιδήποτε κι αν είναι αυτοί …

Θέλω απλώς να πέσει η λεοντή ορισμένων. Να δείξω εις τον λαόν της Ναούσης ότι μπορεί και έργα να έχει και στοργή και αγάπη μαζί. Να αποδείξω ότι ο δρόμος ο οποίος ακολουθήθηκε μέχρι τώρα από την Δημοτική αρχή είναι στραβός. Δεν έχουμε ανάγκη μόνο από έργα βιτρίνας, αλλά και από έργα υποδομής, προ πάντων, υποδομής … Ελάτε μαζί να διώξουμε τις σκιές του τρόμου και της φοβίας και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να βρουν φως, ήλιον και ελεύθερον αέρα οι σεμνοί, αλλά φοβισμένοι μέχρι τώρα, νέοι μας. Το μέλλον ανήκει σ΄αυτούς. Και όταν λέγεται αυτό από μας λέγεται γιατί πιστεύουμε σ’ αυτό. Δεν λέγεται για ψηφοθηρία. Λέγεται από αγάπη και από πίστιν στο μέλλον των νέων μας και στο μέλλον της πόλεώς μας. Ζήτω η Νάουσα. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΣΙΟΥΓΓΑΡΗΣ, υποψήφιος Δήμαρχος»

(Φωνή της Ναούσης 24-5-1964, σελ. 1 και 4).

Σημειώνω ότι ο υποψήφιος δημοτικός σύμβουλός του Στέργιος Ζιαμπάκας φέρονταν ως συναρχηγός στον συνδυασμό του. Από την ανωτέρω διακήρυξη του Γρηγορίου Σιούγγαρη, υπογραμμίζω ιδιαίτερα τα σημεία εκείνα τα οποία αναφέρονται στις συνθήκες τρόμου, φοβίας,  και κάποιας συγκεκαλυμμένης τρομοκρατίας, που εξακολουθούσαν να υπάρχουν στη Νάουσα, από την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο μέχρι τις παραμονές των δημοτικών εκλογών της 5^ης Ιουλίου 1964, ένεκα των οποίων  « … οι σεμνοί και φοβισμένοι μέχρι τώρα νέοι της Νάουσας, δεν μπορούσαν να βρουν φως, ήλιο και ελεύθερο αέρα».

 Επίσης, με τις φράσεις  «Ζητώ να πάρετε φραγγέλιον στα χέρια σας μαζί με μένα εναντίον εκείνων που έχουν παρανοήσει τον θεσμό του Δημάρχου … », έχω τη γνώμη ότι φωτογραφίζει τον Φιλώτα Κόκκινο, έτερο υποψήφιο δήμαρχο. Ας ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο Γρηγόριος Σιούγγαρης ήταν δημοτικός σύμβουλος της παράταξής του τελευταίου. Επειδή ήρθε σε σοβαρή ρήξη μαζί του, διαχώρισε τη θέση του και αποχώρησε από την παράταξή του. Μάλιστα, όπως ο ίδιος δήλωσε « … η συνεργασία με τον πρώην αρχηγό του είναι αδύνατος». Από τον συνδυασμό του Φιλώτα Κοκκίνου αποχώρησαν, επίσης, ο Άγγελος Βαλταδώρος και ο Χαράλαμπος Χρυσοχόου. Ο πρώτος υπέβαλε υποψηφιότητα δημάρχου και ο δεύτερος, εκδήλωσε την επιθυμία να συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο του υποψηφίου δημάρχου Νικολάου Μούγγρη. Και από τους δημοτικούς συμβούλους της παράταξης του πρώην δημάρχου Αλέξανδρου Χωνού, οι Μιχαήλ Μουμτζίδης, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στέργιος Σαράτσης και Γεώργιος Γρέζιος, δήλωσαν ότι θα είναι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι στο συνδυασμό του Νικολάου Μούγγρη.

Ήδη, η κατάσταση μέχρι τα τέλη του μηνός Μαΐου 1964 έχει ως ακολούθως. Τέσσερις θα είναι οι συνδυασμοί οι οποίοι θα διεκδικήσουν κατά τις επικείμενες δημοτικές εκλογές τη νίκη, ήτοι του Φιλώτα Κοκκίνου, του Άγγελου Βαλταδώρου, του Γρηγορίου Σιούγγαρη και του Νικολάου Μούγγρη. Παρά την τηρούμενη μυστικότητα, σύμφωνα με πληροφορίες που διέρρευσαν ως υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι των ανωτέρω συνδυασμών φέροντα οι κατωθι: Του συνδυασμού του Άγγελου Βαλταδώρου ο Κωνσταντίνος Ματθαίου και ο Δημήτριος Κατσάνος, ασκούμενος δικηγόρος. Του συνδυασμού του Φιλώτα Κοκκίνου ο Ευάγγελος Αδαμίδης, ο Γρηγόριος Βαρβαρέσος, ο Κυριάκος Ξανθόπουλος, ο Μενέλαος Γκέρος,  ο Ιωάννης Μπίλης, ο Στέφανος Σίνος, ο Χρήστος Χρηστίδης, ο Ιωάννης Δαλαμάρας και η Παρασκευή Δούδου.

Του συνδυασμού του Νικολάου Μούγγρη ο Χαράλαμπος Χρυσοχόου, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Θεόδωρος Τσάτσας, ο Μιχαήλ Μουμτζίδης, ο Στέργιος Γκόγκας, ο Αντώνιος Πετρίδης, ο Αθανάσιος Καπετανόπουλος,  ο Στέργιος Αποστόλου, ο Δημήτριος Αδαμίδης, ο Βασίλειος Δαούτης, ο Φίλιππος Οικονόμου και ο Μ. Κοτζάμπασης. Του συνδυασμού του Γρηγορίου Σιούγγαρη ο Αναστάσιος Πλήκας, ο Αντώνιος Βλάχος, ο Δημήτριος Νικούσης, ο Αντώνιος Λαδάς και ο Αντώνιος Τάνος.

(Φωνή της Ναούσης 31-5-1964, σελ. 4).

Ραγδαίες εξελίξεις φαίνεται να σημειώνονται στο σκηνικό των επικείμενων δημοτικών εκλογών από τις αρχές Ιουνίου 1964. Τον δημαρχιακό θώκο της Νάουσας εμφανίζεται να διεκδικεί αιφνιδίως και ο βιομήχανος Γρηγόριος Λαναράς.

 Τούτο είχε ως συνέπεια να ανατραπεί άρδην ο μέχρι τώρα συσχετισμός των δυνάμεων των υποψήφιων δημάρχων. Ήδη, ο υποψήφιος δήμαρχος Άγγελος Βαλταδώρος άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να μην κατέλθει τελικά, μετά την εμφάνιση στο πολιτικό προσκήνιο του Γρηγορίου Λαναρά.

Εντωμεταξύ, από το γραφείο του υποψήφιου δημάρχου Γρηγορίου Σιούγγαρη έγινε γνωστό ότι συμπληρώθηκε τελικά ο κατάλογος των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων του, ο οποίος πρόκειται να δοθεί στη δημοσιότητα όταν διαμορφωθούν οριστικά τα σχήματα και των άλλων παρατάξεων. Παράλληλα, έγιναν γνωστά και άλλα ονόματα υποψήφιων δημοτικών συμβούλων, οι οποίοι επρόκειτο να συμπεριληφθούν στο ψηφοδέλτιο του Νικολάου Μούγγρη, όπως ο Παντελής Μαγγανάρης, ο Παύλος Παπαβασιλείου, ο Κωνσταντίνος Μ. Παπακωνσταντίνου, ο Δημήτριος Φετλής, ο Παύλος Παραστατίδης και ο Δημήτριος Μητσοκάπας.

Μάλιστα, ο Νικόλαος Μούγγρης προέβη στην έκδοση προκήρυξης απευθυνόμενης προς τον λαό της πόλης, από την οποία αποσπώ και παραθέτω τα κυριότερα σημεία της:  «Αγαπητέ λαέ της Ναούσης. Η εμπεριστατωμένη μελέτη των προβλημάτων του Δήμου της Ηρωικής Πόλεώς μας και συνοικισμού Στράντζας και η επιτακτική ανάγκη επιλύσεώς των με άμεσον, συνεχή και προγραμματισμένην ενέργειαν ανθρώπων ειδικών και ικανών, μας θέτει τους συνεργάτας μου και εμέ ως επιβεβλημένον καθήκον να παραμερίσωμεν τας ατομικάς μας επιδιώξεις και ανάγκας και να θέσωμεν εις την διάθεσίν σου τας υπηρεσίας μας και τον εαυτόν μας δια να επιτύχωμεν την απαλλαγήν σου από το καθεστώς της φεουδαρχικής απολυταρχίας και της μεσαιωνικής διακυβερνήσεώς σου, που δεν ταιριάζει στον υπερήφανο και αδούλωτο χαρακτήρα Σου …

 Να μας τιμήσης με την ψήφο Σου, η οποία για μας θα είναι τιμή και δικαίωσις και δήλωσις συγχρόνως ότι θα παρασταθής συνεργάτης και βοηθός μας εις το τιτάνιον έργον το οποίον θα αναλάβωμεν και υποσχόμεθα να φέρωμεν εις πέρας. Ζήτω η Νάουσα. Ζήτω η Ελλάς. Ο υποψήφιος Δήμαρχος ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΟΥΓΓΡΗΣ». Κατά τις αρχές Ιουνίου 1964 αφίχθη στη Νάουσα και ανέλαβε τα καθήκοντα του ως Διοικητής του Τμήματος Ασφαλείας Ναούσης ο Υπομοίραρχος Κωνσταντίνος Στεργίου, ο οποίος αντικατέστησε τον μετατεθέντα στη Μυτιλήνη πρώην Διοικητή του ιδίου Τμήματος Υπομοίραρχο Μάρκο Σαλτερή.

(Φωνή της Ναούσης 7-6-1964, σελ. 1 και 4)

Αυτή την περίοδο, Διοικητής της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Ναούσης ήταν ο Μοίραρχος Γεώργιος Σπανός, Διοικητής του Τμήματος Ασφαλείας, όπως προελέχθη, ο Υπομοίραρχος Κωνσταντίνος Στεργίου και Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος ο Υπομοίραρχος Κοσμάς Χατζηνικολής. Υπήρχε και ο Ανθυπομοίραρχος Σεραφείμ Παπαλιανός. Ο βίος και την πολιτεία του Υπομοιράρχου Κωνσταντίνου Στεργίου, καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του στη Νάουσα, χαρακτηρίστηκε από την αχαρακτήριστα σκληρή συμπεριφορά του προς τους Ναουσαίους και ειδικότερα, από τις συστηματικές διώξεις των αριστερών κατοίκων της πόλης. Εντωμεταξύ, μετά την εμφάνιση του βιομηχάνου Γρηγορίου Λαναρά ως υποψηφίου δημάρχου, ο μέχρι τώρα υποψήφιος δήμαρχος Άγγελος Βαλταδώρος έσπευσε να παραιτηθεί από την υποψηφιότητά του, αφήνοντας ελεύθερο το έδαφος στον πρώτο. Από πληροφορίες που διέρρευσαν, στο συνδυασμό του Γρηγορίου Λαναρά φέρονται να περιλαμβάνονται οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι Χρήστος Ν. Χατζηϊωάννου, Μ. Γκέρος, Σταύρος Ρίζος, Ιωάννης Γιαννηκουρής, Νικόλαος Ταμπούρης, Κωνσταντίνος Παλιούγκας, Αναστάσιος Κουσαξίδης, Χρήστος Διδυμόπουλος, Ζήσης Χρυσοχόου, Περ. Σιπητάνος, Γεώργιος Ταμπάρης, Αικατερίνη Μπίλλη και Αρετή Πιτσιούνη. Από την πλευρά του ο υποψήφιος δήμαρχος Νικόλαος Μούγγρης άρχισε τις προεκλογικές του εξορμήσεις σε συνοικίες της Νάουσας και στη Στράντζα.

Με νεώτερη ανακοίνωση του ιδίου τονίζεται ότι η παράταξή του κατέρχεται τελείως ακομμάτιστη. Σχετικά με τις σημειωθείσες περιπτώσεις ηθικής και οικονομικής πίεσης των αντιπάλων του επί των οπαδών του, σημειώνει: « … Ο συνδυασμός του υποψηφίου δημάρχου κ. Μούγγρη καταγγέλει εις τον Λαόν της Ναούσης την άσκησιν ηθικής και οικονομικής πιέσεως υπό μερικών αντιπάλων συνδυασμών και καλεί τούτους να παύσουν κάθε πίεσιν αναχρονιστικήν και ξένην προς την ψυχοσύνθεσιν του υπερηφάνου Λαού της Ναούσης».

Η ηθική πίεση στην οποία αναφέρεται, κατά την άποψή μου, αφορά στις αθρόες κλήσεις από την Ασφάλεια αριστερών οπαδών του προς τους οποίους γίνονταν αυστηρές συστάσεις να μην ψηφίσουν αυτόν, αλλά τον Φιλώτα Κόκκινο. Η οικονομική πίεση ασκούνταν, κυρίως, προς τους εργάτες των βιομηχανιών,  από τους εργοδότες τους, πίσω από τους οποίους κρύβονταν ο Φιλώτας Κόκκινος. Εντωμεταξύ, ο Γρηγόριος Λαναράς ανακοίνωσε δια του τοπικού τύπου τις κάτωθι προγραμματικές διακηρύξεις του συνδυασμού του, που αφορούσαν σε δημοτικά έργα, σε έργα δωρητών και στις υποχρεώσεις του δημάρχου.

Ειδικότερα: α) Δημοτικά έργα: Δρόμοι πόλεως, ύδρευσις, αγροτικοί δρόμοι, κοινοτικοί δρόμοι και δρόμοι συνεταιρισμού Στράντζας, δάσος Τρόμπακα, πάρκα και κέντρο Κιοσκιού, Άγιος Νικόλαος, δημοτικά σφαγεία, νεκροταφείο, γενική μελέτη εξωραϊστικών έργων, οργάνωση υπηρεσιών, φορολογική δικαιοσύνη, β) Έργα Δωρητών: Γυμναστήριον, κολυμβητήριον, βιβλιοθήκη, λουτρά, φιλαρμονική, Ωδείο, γ) Υποχρεώσεις Δημάρχου: Σεβασμός στις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, σεβασμός και συμπαράσταση προς τον κλήρο και τους εκπαιδευτικούς, μακριά από τα κόμματα, δεν θα είναι πρόεδρος σε κανένα σύλλογο, σωματείο ή αδελφότητα, σεβασμός στους δωρητές και τους ευεργέτες, συνεργασία με όλους ανεξαιρέτως τους συλλόγους της πόλης και συμπαράσταση  στις προσπάθειες του τοπικού γεωργικού συνεταιρισμού.

Επίσης και από την πλευρά του συνδυασμού του Γρηγορίου Σιούγγαρη, εκδόθηκε ανακοίνωση στην οποία, μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι: « … προσφάτως κυκλοφορούν κακόβουλοι και τελείως ψευδείς φήμαι ότι δήθεν ο συνδυασμός μας κατέρχεται εις τας παρούσας εκλογάς συμβαλλόμενος και συμπράττων με άλλους συνδυασμούς κ.τλ.». Ο συνδυασμός του Φιλώτα Κόκκινου δεν προέβη σε καμιά ανακοίνωση, επιφυλασσόμενος, προφανώς, να εκθέσει τις απόψεις του μέσω της προεκλογικής του εφημερίδας η οποία επρόκειτο να κυκλοφορήσει σύντομα. Η Πέμπτη 18-6-1964 ήταν η τελευταία ημέρα κατάθεσης των συνδυασμών στο Πρωτοδικείο Βέροιας, με τα ονόματα όλων των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων.

(Φωνή της Ναούσης 14-6-1964, σελ. 1 και 4).

 Στο σημείο αυτό θα παραθέσω και εγώ τις προσωπικές μου αναμνήσεις. Ένα μήνα, περίπου, πριν τις εκλογές, με επισκέφτηκε στο σπίτι μου ο γραμματέας της τοπικής οργάνωσης της Ε.Δ.Α. Κώστας Αγγέλου, μη Ναουσαίος, σύζυγος της Ναουσαίας δασκάλας Ευρυδίκης Γιαννοπούλου (Γκούγκουρα). Κατά τον εμφύλιο πόλεμο και την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, αμφότεροι είχαν εκτοπισθεί σε ξερονήσια, αφού προηγουμένως είχαν φυλακισθεί, είχαν περάσει το μαρτύριο της φάλαγγας στα κρατητήρια της Ασφάλειας, είχαν παραπεμφθεί για δίκη  στο έκτακτο στρατοδικείο και ακολούθως είχαν εξορισθεί.

Τον Κώστα Αγγέλου δεν τον γνώριζα προσωπικά. Ευθέως μου πρότεινε να συμπεριληφθώ ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στο Συνδυασμό του υποψήφιου δημάρχου δικηγόρου Νικολάου Μούγγρη, τον οποίο, όπως μου είπε, η τοπική οργάνωση τη Ε.Δ.Α επρόκειτο να τον υποστηρίξει, επειδή είχε δώσει την υπόσχεσή του ότι η πλειονότητα των συμβούλων του  θα προέρχονταν από τον χώρο της Αριστεράς. Ήμουν νέος, τότε, μόλις είχα κλείσει τα 32 μου χρόνια, νιόπαντρος και με ένα κοριτσάκι 2 ετών. Πριν από τρία χρόνια είχα προσληφθεί ως αναπληρωτής προϊστάμενος στο λογιστήριο της βιομηχανίας επεξεργασίας φρούτων «ΒΕΡΜΙΟΝ – ΝΑΟΥΣΑ», στον Κοπανό της Νάουσας, η οποία ανήκε κατά 52 % στην Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος και κατά 48% στις Ενώσεις Γεωργικών Συνεταιρισμών Βεροίας, Εδέσσης και στον Γ.Π.Σ. Ναούσης.

Δέχτηκα την πρόταση του Κώστα Αγγέλου, χωρίς να γνωρίζω τις μελλοντικές ταλαιπωρίες τις οποίες επρόκειτο να υποστώ. Οι πρώτες προεκλογικές συσκέψεις των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων του συνδυασμού μας άρχισαν να πραγματοποιούνται στο σπίτι του Νικολάου Μούγγρη στην πλατεία Τρόμπακα (πρώην Καμένα, νυν Διοικητηρίου), σε ιδιόκτητη αίθουσα, δίπλα από το δικηγορικό του γραφείο. Μεταξύ των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων του συνδυασμού του περιλαμβάνονταν και ο Δημήτριος Βλάχος, μετέπειτα επί σειράν ετών δήμαρχος Νάουσας. Τότε ήταν απόφοιτος μόνο κάποιας πανεπιστημιακής οικονομικής σχολής. Αργότερα έγινε και δικηγόρος. Ήταν κατά τέσσερα χρόνια μικρότερός μου και διατηρούσε μικρό λογιστικό γραφείο στην ίδια πλατεία, κάτω από το κτίριο της Εφορείας Καπνού, ακριβώς δίπλα από το σημερινό καφενείο Ψειρίδη. Κατά τον Μεσοπόλεμο, ο πατέρας μου Σπύρος Αποστόλου και ο πατέρας του Ευθύμιος Βλάχος ήταν φίλοι και στελέχη της κομματικής οργάνωσης Νάουσας του Κ.Κ.Ε.

Από δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, στις συσκέψεις αυτές παρίστατο, με την άδεια του Μούγγρη, και ο διευθυντής της τοπικής εφημερίδας «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΗΣ» Πέτρος Δεινόπουλος, οι σχέσεις του οποίου με τον Φιλώτα Κόκκινο ανέκαθεν ήταν ψυχρές. Μάλιστα, όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα του πρώτου της 21^ης  Ιουλίου 1963, ο Φιλώτας Κόκκινος είχε υποβάλει μήνυση εναντίον του, διότι έγραψε ότι από τη Νομαρχία διενεργείται έλεγχος στο Δήμο της Νάουσας για πλαστογραφία των πρακτικών του Δημοτικού Συμβουλίου. Η μήνυση εκδικάστηκε και ο Πέτρος Δεινόπουλος αθωώθηκε πανηγυρικά.

(Φωνή της Ναούσης 21-7-1963, σελ. 1 και 20-10-1963, σελ. 1)

Κατά την προεκλογική περίοδο, ο Νικόλαος Μούγγρης διέπραξε, κατά τη γνώμη μου, ένα καίριο σφάλμα. Δέχτηκε να συνεργασθεί με παράγοντες από το σχεδόν διαλυμένο Διοικητικό Συμβούλιο της τοπικής οργάνωσης της Ε.Ρ.Ε, χωρίς να ενημερώσει εγκαίρως την τοπική επιτροπή της Ε.Δ.Α.

(Φωνή της Ναούσης 21-7-1963, σελ. 1 και 20-10-1963, σελ. 1)

Έτσι, στο ψηφοδέλτιό του, παράλληλα με τα ονόματα παλιών αγωνιστών του Ε.Λ.Α.Σ, και των λοιπών οργανώσεων του Ε.Α.Μ, περιλαμβάνονταν και άτομα από τον προοδευτικό μέχρι τον ακραίο δεξιό χώρο της Ε.Ρ.Ε, όπως, ο Χαράλαμπος Χρυσοχόου, ο Φίλιππος Οικονόμου, ο Μιχαήλ Μουμτζίδης, ο Αθανάσιος Καπετανόπουλος, ο Δημήτριος Μητσοκάπας, ο Στέργιος Γκόγκας και ο Γεώργιος Μισυρλής. Υπήρχαν και μερικοί από τον χώρο του Κέντρου. Το γεγονός αυτό ανησύχησε την τοπική επιτροπή της Ε.Δ.Α η οποία αποφάσισε να συζητήσει σε ειδική μυστική σύσκεψη το θέμα, καλώντας να παρευρεθούν σ’ αυτήν ο Νικόλαος Μούγγρης και, κατ’ εξαίρεση, κι εγώ, ο οποίος, καίτοι ανέκαθεν εμφορούμουν από αριστερές προοδευτικές αντιλήψεις, δεν είχα εγγραφεί ως μέλος της Ε.Δ.Α. Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε στο πατρικό σπίτι της γυναίκας του Κώστα Αγγέλου, Ευρυδίκης Γιαννοπούλου, δίπλα ακριβώς από τον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, το οποίο κατεδαφίστηκε αργότερα για να γίνει πλατεία.

Στην νότια πλευρά του ναού, και σε απόσταση 4 περίπου μέτρων (εκεί που διακρίνεται το καλάθι του μπάσκετ), βρίσκονταν το παλιό σπίτι του Γιαννόπουλου (ή Γκούγκουρα), που απαλλοτριώθηκε και κατεδαφίστηκε. Σ’ αυτό πραγματοποιούνταν οι μυστικές συσκέψεις της Ε.Δ.Α Νάουσας

 Τα μέλη της τοπικής επιτροπής της Ε.Δ.Α τότε, αν  θυμάμαι καλά, ήταν ο Κώστας Αγγέλου, ο Πελοπίδας Κεραμίδης, ο Λουκάς Καβαλάρης, ο Δαμιανός Ιωσηφίδης, ο Γεώργιος Γρέζιος, ο Χαρίλαος Παπαδόπουλος, ο Μπέτζιος, σύζυγος της παλιάς ΕΠΟΝίτισσας Δώρας Σιδηροπούλου, ο Ανέστης Τσαγανίδης, ο Δημήτριος Φετλής, ίσως και κάποιοι άλλοι, που δεν έρχονται στη μνήμη μου. Η σύσκεψη κράτησε μέχρι τα μεσάνυχτα και κατά τη διάρκειά της συζητήθηκαν όλα τα φλέγοντα θέματα. Ο Κώστας Αγγέλου είχε λάβει κάποια μέτρα προφύλαξης και είχε τοποθετήσει ένα έμπιστο, όπως πίστευε, μέλος της Ε.Δ.Α. να φυλάει τσίλιες γύρω από το σπίτι, καθ’ όλη τη διάρκεια της σύσκεψης.

Ο Μούγγρης φάνηκε να προβληματίζεται ή και να ενοχλείται από της αιτιάσεις της επιτροπής της Ε.Δ.Α για την απόφασή του να συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιό του στελέχη της Ε.Ρ.Ε. Κάπου, κάπου, άνοιγε η πόρτα και έμπαινε στον χώρο της σύσκεψης το εντεταλμένο για τις τσίλιες μέλος, για να ενημερώσει τον Αγγέλου ότι έξω επικρατεί άκρα ησυχία. Μου έκανε εντύπωση το γεγονός που δεν έφευγε αμέσως, αλλά για μερικά λεπτά καθόταν και άκουε με προσοχή τα θέματα που συζητούσαμε. Τα μεσάνυχτα, όταν τελείωσε η σύσκεψη, τράβηξε ο καθένας για το σπίτι του. Την επομένη το πρωί, όπως κάθε φορά, πήρα το αστικό λεωφορείο και κατέβηκα στον Κοπανό, στο λογιστήριο της βιομηχανίας επεξεργασίας φρούτων «ΒΕΡΜΙΟΝ-ΝΑΟΥΣΑ», στο οποίο εργαζόμουν.

Σχεδόν, δεν είχε περάσει ούτε ένα δίωρο από την ώρα που έφτασα, όταν δέχτηκα τηλεφώνημα από την Υποδιοίκηση Χωροφυλακής Νάουσας να παρουσιασθώ επειγόντως στον διοικητή της Μοίραρχο Γεώργιο Σπανό. Κατόπιν τούτου, πήρα το αστικό λεωφορείο και επέστρεψα πάλι στη Νάουσα. Στο γραφείο της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής Νάουσας, εκτός από τον  Διοικητή της, παρευρίσκονταν και ο άρτι αφιχθείς και αναλαβών τα καθήκοντα του  Διοικητής του Τμήματος Ασφαλείας Ναούσης Υπομοίραρχος Κώστας Στεργίου, ο οποίος, μόλις μπήκα,  μου είπε ειρωνικά:

— Βρε, καλώς τον σύντροφο Αποστόλου! Τι γίνεται ρε φίλε; Πώς τα πέρασες χθες το βράδυ με τους άλλους συντρόφους στη μυστική σύσκεψη της Ε.Δ.Α στο σπίτι του Αγγέλου;

Τον κοίταξα αποσβολωμένος. Από ποιον πληροφορήθηκε το γεγονός αυτό; Κατόπιν, χωρίς χρονοτριβή, άρχισε να μου αραδιάζει με πολλές λεπτομέρειες ό,τι είχαμε συζητήσει στη σύσκεψη. Αμέσως κατάλαβα. Κάποιος από εμάς που λάβαμε μέρος σ’ αυτήν την σύσκεψη ήταν σπιούνος της Ασφάλειας, ο οποίος έσπευσε να τον ενημερώσει αμέσως μόλις φύγαμε. Δεν χωρούσε η παραμικρή αμφιβολία. Αφού είπε όσα είχε να μου πει, προσπάθησε με μειλίχιο ύφος στην αρχή να με πείσει να αποχωρήσω από τον συνδυασμό του Νικολάου Μούγγρη και να ενταχθώ σ’ αυτόν του Φιλώτα Κόκκινου.

Όταν του είπα ότι όταν δίνω τον λόγο μου κάπου ποτέ δεν τον παίρνω πίσω, άλλαξε ύφος και με απείλησε ότι, σε περίπτωση που δεν θα συμμορφωνόμουν με τις υποδείξεις του, θα φρόντιζε να απολυθώ από τη δουλειά μου, θα πεινούσα εγώ και η οικογένειά μου και άλλα πολλά. Έφυγα από το γραφείο της Υποδιοίκησης Χωροφυλακής και πήρα πάλι το λεωφορείο για να επιστρέψω στο εργοστάσιο. Κατά τη διαδρομή είπα μέσα μου:  «Κρατήσου όσο μπορείς,  από εδώ και πέρα θα έλθουν και χειρότερα».

Το ίδιο βράδυ, επιστρέφοντας στη Νάουσα από τον Κοπανό, ενημέρωσα τον Αγγέλου για όσα μου συνέβησαν, λέγοντάς του ότι, μέχρι να βρεθεί ο σπιούνος, όλοι όσοι έλαβαν μέρος στη σύσκεψη ήταν κατά τεκμήριο ύποπτοι, μηδέ και εμού εξαιρουμένου. Αργότερα, μετά από πολύπλευρη και πολύχρονη έρευνα που έκανε η τοπική επιτροπή της Ε.Δ.Α, βρέθηκε ο χαφιές της Ασφάλειας και εκβλήθηκε οριστικά από τους κόλπους της τοπικής οργάνωσης. Ήταν αυτός που φύλαγε τσίλιες. Δεν θα αναφέρω το όνομά του.

Πρέπει να σημειώσω ότι παλιά, εγώ και ο συμμαθητής και πολύ φίλος μου Κώστας Τολούδης, μετά την αποφοίτησή μας το 1950 από το Οκτατάξιο Λάππειο Γυμνάσιο Ναούσης, βοηθούσαμε τον Φιλώτα Κόκκινο στις εκάστοτε προεκλογικές του εκστρατείες, μάλιστα αρθρογραφούσαμε και στην προεκλογική εφημερίδα που εξέδιδε με διευθυντή τον φίλο του Άγγελο Μούγγρη, συγγενή του Νικολάου Μούγγρη. Τώρα, δεν μπορούσε να το χωνέψει που εγώ κατέβαινα σαν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό του τελευταίου. Με απείλησε προσωπικά, αλλά και με διάφορα γνωστά και συγγενικά πρόσωπα, όπως π.χ. με τον εξάδελφό μου Ηλία Μ. Πάζη, να εγκαταλείψω τον συνδυασμό του Μούγγρη και να προσχωρήσω σ’ αυτόν, αλλιώς θα μου διέλυε την οικογένεια, θα με έστελνε εξορία και τα τοιαύτα.

Ενημέρωσα σχετικά τον συνυποψήφιό μου στον συνδυασμό του Ν. Μούγγρη Δημήτριο  Μητσοκάπα, πρώην συνάδελφό μου (ήταν προϊστάμενος παλιά της γραμματείας του εργοστασίου Λαναρά-Κύρτση & Σια), που ανήκε στην πεφωτισμένη Δεξιά και ήταν άνθρωπος με ήθος και συνέπεια, για τις απειλές που δεχόμουν από την Ασφάλεια και από τον ίδιο τον Κόκκινο, μέσω γνωστών και συγγενικών προσώπων.

— Μείνε ήσυχος και μη φοβάσαι καθόλου, μου είπε. Τίποτα δεν θα συμβεί από όλα αυτά. Σου το εγγυώμαι προσωπικά αυτό.

Όντως, καμιά από τις απειλές που δεχόμουν στο διάστημα αυτό δεν πραγματοποιήθηκε. Εντωμεταξύ, ελήφθη απόφαση από τον συνδυασμό μας να γίνουν προεκλογικές ομιλίες σε όλους τους συνοικισμούς της Νάουσας.

Εγώ και ο Δημήτριος Μητσοκάπας αποφασίστηκε να μιλήσουμε στη συνοικία Μαντρί, δυτικά από το γήπεδο της πόλης, μέσα στο καφενείο κάποιου Ναουσαίου με καταγωγή από την Ερμακιά (Φραγκότσι) ονόματι Αποστόλου, βραδυνή ώρα, γύρω στις εννέα. Τελειώσαμε τις ομιλίες μας πολύ αργά, όταν το σκοτάδι είχε πέσει παντού. Εγώ με τον συνυποψήφιό μου Δαμιανό Ιωσηφίδη, παλιό ΕΛΑΣίτη και μετέπειτα πολιτοφύλακα κατά την ΕΑΜοκρατία, μέλος της τοπικής επιτροπής της Ε.Δ.Α, φύγαμε μαζί και χωρίσαμε, αφού περάσαμε τη γέφυρα των Μπατανιών. Αυτός έστριψε αριστερά για να βγει μέσω Πουλιάνας στο Τζαμί κι από εκεί στον Συνοικισμό κι εγώ συνέχισα το δρόμο μου ίσια για να στρίψω για την οδό Βύρωνος. Δεν είχα απομακρυνθεί ούτε δέκα μέτρα από την γέφυρα, όταν δύο άτομα πετάχτηκαν από τα πλάγια ξαφνικά μέσα στο σκοτάδι και με έβαλαν ανάμεσά τους.

Ομολογώ πως φοβήθηκα, αρχικά, αστραπιαία όμως συνήλθα και περίμενα να δω τις προθέσεις τους. Χωρίς να πουν κουβέντα κι ενώ περπατούσαμε, άρχισαν να με σπρώχνουν εναλλάξ ο ένας προς τον άλλο, σαν να ήμουν μπαλάκι. Τα σπρωξίματα ήταν τόσο δυνατά που κόντεψα να χάσω την ισορροπία μου και να πέσω στο έδαφος. Αυτό γίνονταν συνεχώς μέχρι που στρίψαμε δεξιά για να μπούμε στην οδό Βύρωνος. Φτάνοντας στο κτίριο του Μάρκου Μαρκομπίτση, στο οποίο στεγάζονταν η Ασφάλεια και το Αστυνομικό Τμήμα, απομακρύνθηκαν από μένα και μπήκαν σ’ αυτό. Κάτω από το δυνατό φως του γλόμπου της εισόδου της Ασφάλειας, είδα καθαρά τις φάτσες τους.

Ήταν δυο γνωστοί εύσωμοι χωροφύλακες, που κυκλοφορούσαν κάθε μέρα στους δρόμους της πόλης και σαν τα κυνηγόσκυλα, έψαχναν δεξιά κι’ αριστερά να εντοπίσουν επικίνδυνα, κατ’ αυτούς, κομμουνιστικά  θηράματα και να τα οδηγήσουν κατόπιν στην Ασφάλεια, προκειμένου να αποσπάσουν την εύνοια των προϊσταμένων τους, προσβλέποντας σε κάποια μελλοντική βελτίωση της θέσης τους. Όταν έφτασα στο σπίτι μου που βρίσκονταν εκατό περίπου μέτρα πιο κάτω, κοίταξα το ρολόϊ μου. Η ώρα ήταν 11:30, πριν από τα μεσάνυχτα. Χτύπησα το κουδούνι του σπιτιού μου και περίμενα ώσπου να μου ανοίξουν. Όταν μου άνοιξαν και ανέβηκα στο διαμέρισμα, είδα την γυναίκα μου και την μάνα μου κατατρομαγμένες και κατάχλωμες να κλαίνε με αναφιλητά.

Ανησύχησα και τις ρώτησα τι συνέβη και ήταν σ’ αυτή την κατάσταση. Μου εξέθεσαν με λεπτομέρειες τα καθέκαστα. Κάποιοι άγνωστοι, από τις 8:30 το βράδυ που έφυγα από το σπίτι για να πάω να μιλήσω στη συγκέντρωση στο Μαντρί μαζί με τον Δημήτριο Μητσοκάπα, μέχρι την ώρα που επέστρεψα, χτυπούσαν έντονα και παρατεταμένα το κουδούνι του σπιτιού μας, κι όταν η γυναίκα μου άνοιγε το παράθυρο για να δει ποιος είναι, αυτοί εξαφανίζονταν αμέσως και κρύβονταν πίσω από κάποιες αγριοσυκιές που ήταν απέναντι από το σπίτι μας, στον ακάλυπτο χώρο του κτιρίου των δημοτικών λουτρών, που αργότερα, στον ίδιο οικόπεδο χτίστηκε το κτίριο της Εστίας Μουσών. Βλέποντας η γυναίκα μου ότι δεν υπήρχε κανένας στην πόρτα, έκλεινε το παράθυρο.

Αυτοί ξανάβγαιναν και αφού ξαναχτυπούσαν το κουδούνι με τον ίδιο πάντα τρόπο, έτρεχαν αμέσως και κρύβονταν ξανά στις αγριοσυκιές. Άνοιγε πάλι το παράθυρο η γυναίκα μου, δεν έβλεπε κανένα στην πόρτα και το ξανάκλεινε. Αυτό συνέβαινε επί τρεις σχεδόν ώρες, μέχρι που έφτασα εγώ στο σπίτι. Αυτές όμως  δεν άντεξαν το μαρτύριο αυτό, τα νεύρα τους έσπασαν και ξέσπασαν κι οι δυο τους στα κλάματα. Το δύο ετών τότε κοριτσάκι μας, βλέποντάς τες να κλαίνε, έβαλε κι αυτό τα κλάματα. Όλα αυτά με έκαναν να νιώσω ενοχές, γιατί εγώ ήμουν η αιτία της δημιουργίας όλης αυτής της κατάστασης. Θα πρέπει να αναφέρω συμπληρωματικά, ότι η γυναίκα μου τότε ήταν έγκυος 8 μηνών.

— Να ξέρεις, μου είπε η γυναίκα μου, αν μου ξανασυμβεί αυτό δεν θα αντέξω, θα πεθάνω.

 Κατάλαβα πως η Ασφάλεια τρομοκρατούσε εμένα και την οικογένειά μου, επειδή δεν είχα ενδώσει στην πίεση να αποχωρήσω από την παράταξη Μούγγρη και να προσχωρήσω σ’ αυτήν του Φιλώτα Κόκκινου. Όμως κι ο συνυποψήφιός μου Δαμιανός Ιωσηφίδης αντιμετώπισε κι αυτός μια δραματική κατάσταση. Δεν θυμάμαι αν το περιστατικό που θα διηγηθώ συνέβη μετά που περάσαμε τη γέφυρα των Μπατανίων και χωρίσαμε, όπως προανέφερα, ή σε προγενέστερο χρόνο. Κάποια μέρα, την ώρα που ο Δαμιανός Ιωσηφίδης επέστρεφε στο σπίτι του και βρίσκονταν μπροστά από το χώρο, στον οποίο αργότερα χτίστηκε το Εργατικό Κέντρο Νάουσας, Ναουσαίοι χαφιέδες της Ασφάλειας, που του είχαν στήσει καρτέρι, ρίχτηκαν ξαφνικά επάνω του και άρχισαν τον χτυπούν άγρια με γροθιές και με κλωτσιές στο πρόσωπο, στο στομάχι και σε άλλα μέρη του σώματος.

Καταματωμένος ο Ιωσηφίδης έπεσε αναίσθητος στο έδαφος. Οι χαφιέδες τον έσυραν ημιθανή, σήκωσαν  το καπάκι ενός ανοίγματος του υπονόμου και τον έριξαν μέσα με το κεφάλι προς τα κάτω. Στην κατάσταση που ήταν θα πέθαινε οπωσδήποτε, αν δεν τον έσωζαν δύο περαστικοί Ναουσαίοι που τον άκουσαν να βογκάει και τον έβγαλαν έξω από τον υπόνομο. Γνωρίζω τα ονόματα  των τριών χαφιέδων, από τους οποίους σήμερα ζει μόνο ο ένας. Οι δύο από αυτούς ήταν γείτονές μου, είχαμε μικρή διαφορά ηλικίας και μεγαλώσαμε παίζοντας μαζί. Για ευνόητους λόγους δεν θα αναφέρω τα ονόματά τους. Θα αναφερθώ και στους υποψήφιους για τον δημαρχιακό θώκο της Νάουσας Φιλώτα Κόκκινο, Νικόλαο Μούγγρη, Γρηγόριο Σιούγγαρη και Γρηγόρια Λαναρά. Ο Φιλώτας Κόκκινος, καίτοι από παλιά ανήκε στο κόμμα των Φιλελευθέρων, είχε στενή γνωριμία με το εξέχον στέλεχος της Ε.Ρ.Ε και προσωπικό φίλο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Τάκο Μακρή.

 Ο Τάκος Μακρής, ως γνωστόν, κατά κάποια δημοσιεύματα, υπήρξε συνεργάτης του Γερμανού εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν, στρατιωτικού Διοικητή της Θεσσαλονίκης κατά την Κατοχή. Αυτό ισχυρίστηκε ο ίδιος ο Μέρτεν με δηλώσεις του στον τύπο της Γερμανίας και ειδικότερα στο «SPIEGEL» και στην εφημερίδα «ΗΧΩ» του Αμβούργου και μάλιστα, εκτός αυτού, συμπεριέλαβε ως συνεργάτες του και τους Κωνσταντίνο Καραμανλή, πρωθυπουργό, την σύζυγο του Τάκου Μακρή, Δοξούλα και τον υφυπουργό Εθνικής Αμύνης Γ. Θεμελή.

Ο Μαξ Μέρτεν, ο επονομαζόμενος «χασάπης της Θεσσαλονίκης», υπεύθυνος για την εξολόθρευση 56.000 Εβραίων της πόλης, συνελήφθη τυχαίως στην Αθήνα το 1957, χάρις στον πατριωτισμό και την επιμονή του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ανδρέα Τούση, ο οποίος ήταν επικεφαλής του Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου. Ο Μέρτεν προσήχθη σε δίκη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 25 ετών, όμως η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Νόμο 4016/1959, τροποποίησε το Ν.Δ. 3933/1959, με αποτέλεσμα να «αναστέλλεται αυτοδικαίως πάσα δίωξις Γερμανών υπηκόων φερομένων ως εγκληματιών πολέμου, καθώς και η εκτέλεσις πάσης ποινής ή το υπόλοιπον ταύτης»

(attikanet. blogspot. Com/blog–post_29).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

— Φωνή της Ναούσης 17-5-1964, σελ. 1

— Φωνή της Ναούσης 24-5-1964, σελ. 1 και 4

— Φωνή της Ναούσης 31-5-1964, Σελ. 4

— Φωνή της Ναούσης 7-6-1964, σελ. 1 και 4

— Φωνή της Ναούσης 14-6-1964, σελ. 1 και 4

— Φωνή της Ναούσης 21-7-1963, σελ.1

— Φωνή της Ναούσης 20-10-1963, σελ. 1

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ Α΄ ΜΕΡΟΥΣ

(Η συνέχεια στο Β΄ Μέρος)

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΣΠΥΡ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ – ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΝΑΟΥΣΑ