“Σύγκρουση γιγάντων στις πλάτες της Ευρώπης” γράφει ο Γιάννης Κουτσοκώστας
Το είδαμε ξαφνικά το καλοκαίρι με τη συμφωνία του Ειρηνικού, που στόχευε στην Κίνα, το βλέπουμε τώρα με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανική κρίση, που στοχεύουν στη Μόσχα. Η Αμερική επέστρεψε ενεργά στη διεθνή σκηνή – αν είχε φύγει ποτέ – και εμφανίζεται αποφασισμένη να επιβεβαιώσει τον πλανητικό της ρόλο.
Ακούγεται ως «διόρθωση» προηγούμενων επιλογών της υπερδύναμης, διαβάζεται όμως και ως απειλή για την παγκόσμια ειρήνη, καθώς όσα συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στην Ουκρανία, συνιστούν μια επικίνδυνη κρίση ασφαλείας στην Ευρώπη και στον κόσμο, πρωτοφανή σε ένταση μετά τον ψυχρό πόλεμο, ίσως και στα μεταπολεμικά χρονικά. Γιατί αυτή τη φορά, μαζί και παράλληλα με την «επιστροφή» των ΗΠΑ έχει «επιστρέψει» και μάλιστα από το ίδιο στρατόπεδο και η Ρωσία, ενώ αναδεικνύονται και νέοι διεκδικητές της παγκόσμιας κυριαρχίας, όπως η Κίνα.
Ασφαλώς, η απόσχιση από τη Ρωσία εδαφών της Ουκρανίας και πολύ περισσότερο η ενδεχόμενη εισβολή ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία, συνιστούν ευθεία παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Και η απεμπλοκή από αυτό το αδιέξοδο δεν μπορεί παρά να βασίζεται στη διπλωματία, στις διαπραγματεύσεις, στη λογική. Στο σεβασμό και όχι στην άγνοια της ιστορίας, η οποία δεν άρχισε να γράφεται στην Ουκρανία χθες, ούτε καν το 2014 με την συμφωνία του Μίνσκ, η οποία δεν εφαρμόστηκε ποτέ αλλά παραβιάστηκε πολλές φορές.
Σε διπλή ομηρία η Ευρώπη
Η ιστορία ποτέ δεν λέει ψέματα, δεν ξαναγράφεται αλλά συνήθως εκδικείται. Τα αίτια της σημερινής κρίσης στην Ουκρανία μπορούν να εντοπιστούν στην τελευταία 30ετία με αφετηρία την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Από τότε η Δύση και πρωτίστως οι ΗΠΑ, με την αλαζονεία του ισχυρού επιδίωκαν μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ να στριμώξουν τη Μόσχα, να συρρικνώσουν με κάθε τρόπο την επιρροή της Ρωσίας, η οποία μεθοδικά και κάποιες φορές αθέμιτα προετοίμαζε την αντεπίθεσή της. Η Ρωσία εδώ και χρόνια έχει επιστρέψει ως ισχυρή πολιτική, οικονομική και γεωπολιτική δύναμη στη διεθνή σκηνή.
Και οι ΗΠΑ αν και δυσκολεύονται να ανεχθούν αυτή τη νέα πραγματικότητα προσπαθούν να ανακτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, να αναστήσουν το -κατά Μακρόν- «κλινικά νεκρό» ΝΑΤΟ, να δώσουν οξυγόνο στην πολεμική τους βιομηχανία και να μοσχοπουλήσουν το υγροποιημένο φυσικό τους αέριο. Και στο τέλος να στείλουν τον λογαριασμό, που αλλού; στην Ευρώπη, η ηγεσία της οποίας παρακολουθεί ως φτωχός συγγενής τις εξελίξεις. Αμήχανη, μοιραία και άβουλη, χωρίς δική της φωνή και δύναμη, χωρίς δικό της σύστημα ασφαλείας, που θα σέβεται και τη γειτονική της Ρωσία, άγεται και φέρεται από τις γεωπολιτικές επιδιώξεις του υπερατλαντικού «συμμάχου» της. Και παραμένει εγκλωβισμένη, ταυτόχρονα όμηρος της στρατιωτικής ασφάλειας, που της παρέχει το ΝΑΤΟ και της ενεργειακής ασφάλειας, που αγοράζει από τη Μόσχα. Βλέπει τον Μπάϊντεν και τον Πούτιν να κουνούν ο ένας στον άλλον το δάκτυλο και στο βάθος τον ηγέτη της Κίνας να χαμογελάει χαιρετώντας και τους δυο από το μέλλον.
Όλα δείχνουν πως η ανθρωπότητα κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι, αργά ή γρήγορα, μπροστά σε μια σύγκρουση γιγάντων για την παγκόσμια κυριαρχία. Και –δυστυχώς- δεν θα την αποφύγει αν δεν πρυτανεύσει η σύνεση και η αυτοσυγκράτηση. Αν δεν υπερισχύσει η δύναμη του δικαίου στο «δίκιο» της δύναμης.
Το είδαμε ξαφνικά το καλοκαίρι με τη συμφωνία του Ειρηνικού, που στόχευε στην Κίνα, το βλέπουμε τώρα με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανική κρίση, που στοχεύουν στη Μόσχα. Η Αμερική επέστρεψε ενεργά στη διεθνή σκηνή – αν είχε φύγει ποτέ – και εμφανίζεται αποφασισμένη να επιβεβαιώσει τον πλανητικό της ρόλο. Ακούγεται ως «διόρθωση» προηγούμενων επιλογών της υπερδύναμης, διαβάζεται όμως και ως απειλή για την παγκόσμια ειρήνη, καθώς όσα συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στην Ουκρανία, συνιστούν μια επικίνδυνη κρίση ασφαλείας στην Ευρώπη και στον κόσμο, πρωτοφανή σε ένταση μετά τον ψυχρό πόλεμο, ίσως και στα μεταπολεμικά χρονικά. Γιατί αυτή τη φορά, μαζί και παράλληλα με την «επιστροφή» των ΗΠΑ έχει «επιστρέψει» και μάλιστα από το ίδιο στρατόπεδο και η Ρωσία, ενώ αναδεικνύονται και νέοι διεκδικητές της παγκόσμιας κυριαρχίας, όπως η Κίνα.
Ασφαλώς, η απόσχιση από τη Ρωσία εδαφών της Ουκρανίας και πολύ περισσότερο η ενδεχόμενη εισβολή ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία, συνιστούν ευθεία παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Και η απεμπλοκή από αυτό το αδιέξοδο δεν μπορεί παρά να βασίζεται στη διπλωματία, στις διαπραγματεύσεις, στη λογική. Στο σεβασμό και όχι στην άγνοια της ιστορίας, η οποία δεν άρχισε να γράφεται στην Ουκρανία χθες, ούτε καν το 2014 με την συμφωνία του Μίνσκ, η οποία δεν εφαρμόστηκε ποτέ αλλά παραβιάστηκε πολλές φορές.
Σε διπλή ομηρία η Ευρώπη
Η ιστορία ποτέ δεν λέει ψέματα, δεν ξαναγράφεται αλλά συνήθως εκδικείται. Τα αίτια της σημερινής κρίσης στην Ουκρανία μπορούν να εντοπιστούν στην τελευταία 30ετία με αφετηρία την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Από τότε η Δύση και πρωτίστως οι ΗΠΑ, με την αλαζονεία του ισχυρού επιδίωκαν μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ να στριμώξουν τη Μόσχα, να συρρικνώσουν με κάθε τρόπο την επιρροή της Ρωσίας, η οποία μεθοδικά και κάποιες φορές αθέμιτα προετοίμαζε την αντεπίθεσή της. Η Ρωσία εδώ και χρόνια έχει επιστρέψει ως ισχυρή πολιτική, οικονομική και γεωπολιτική δύναμη στη διεθνή σκηνή.
Και οι ΗΠΑ αν και δυσκολεύονται να ανεχθούν αυτή τη νέα πραγματικότητα προσπαθούν να ανακτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, να αναστήσουν το -κατά Μακρόν- «κλινικά νεκρό» ΝΑΤΟ, να δώσουν οξυγόνο στην πολεμική τους βιομηχανία και να μοσχοπουλήσουν το υγροποιημένο φυσικό τους αέριο. Και στο τέλος να στείλουν τον λογαριασμό, που αλλού; στην Ευρώπη, η ηγεσία της οποίας παρακολουθεί ως φτωχός συγγενής τις εξελίξεις. Αμήχανη, μοιραία και άβουλη, χωρίς δική της φωνή και δύναμη, χωρίς δικό της σύστημα ασφαλείας, που θα σέβεται και τη γειτονική της Ρωσία, άγεται και φέρεται από τις γεωπολιτικές επιδιώξεις του υπερατλαντικού «συμμάχου» της. Και παραμένει εγκλωβισμένη, ταυτόχρονα όμηρος της στρατιωτικής ασφάλειας, που της παρέχει το ΝΑΤΟ και της ενεργειακής ασφάλειας, που αγοράζει από τη Μόσχα. Βλέπει τον Μπάϊντεν και τον Πούτιν να κουνούν ο ένας στον άλλον το δάκτυλο και στο βάθος τον ηγέτη της Κίνας να χαμογελάει χαιρετώντας και τους δυο από το μέλλον.
Όλα δείχνουν πως η ανθρωπότητα κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι, αργά ή γρήγορα, μπροστά σε μια σύγκρουση γιγάντων για την παγκόσμια κυριαρχία. Και –δυστυχώς- δεν θα την αποφύγει αν δεν πρυτανεύσει η σύνεση και η αυτοσυγκράτηση. Αν δεν υπερισχύσει η δύναμη του δικαίου στο «δίκιο» της δύναμης.
