Γιάννης Μοσχόπουλος “Το Ρουμλούκι πριν, κατά και μετά την Ελληνική Επανάσταση”(23) /Από την κάθοδο του Μαχμούτ Δράμαλη έως την ίδρυση του ελληνικού κράτους

Υπάρχουν πληροφορίες ότι κι άλλα πολυάριθμα οθωμανικά στρατεύματα πέρασαν το καλοκαίρι του 1822 από το Ρουμλούκι. Πρόκειται για την κάθοδο του Μαχμούτ Δράμαλη πασά, ο οποίος επικεφαλής της λαμπρής στρατιάς που είχε καταρτίσει ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, από 24.000 πεζούς και 6.000 ιππείς, κατέβαινε για να καταπνίξει την ελληνική επανάσταση στο Μοριά και τη Ρούμελη.

Έτσι ο V. Berard αναφέρει ότι «[…] τον Ιούνιο του 1822 από το πέρασμα του Μαχμούτ πασά, άντρες ακρωτηριάστηκαν και απαγχονίσθηκαν, γυναίκες ρίχτηκαν στη θάλασσα, αγόρια αρπάχτηκαν και σουνουτεύτηκαν, παιδιά ψήθηκαν στη σούβλα. Το Ρουμλούκ είχε σχεδόν ερημωθεί. […]».

Σύμφωνα επίσης με τους Φιλάρετο – Βασιλειάδη (που προφανώς κατέγραψαν κάποια τοπική παράδοση-αφήγηση) «[…] κατά την εκστρατεία του Δράμαλη (καλοκαίρι 1822), οι κάτοικοι του χωριού Πρόδρομος, λόγω των αφόρητων πιέσεων, τις οποίες υφίσταντο από τους Τούρκους, εγκατέλειψαν το χωριό τους και κατασκεύασαν καλύβες μέσα στο δάσος Μαυραγγέλι, που απέχει μία ώρα (όπου έζησαν μέχρι το 1870). […]».

Εάν, σύμφωνα με τα παραπάνω, τα τουρκικά στρατεύματα προωθήθηκαν μέχρι τον Πρόδρομο, τότε (σε συνδυασμό με το προηγηθέν κάψιμο των Μελικοχωρίων το 1821) θεωρείται βέβαιο ότι θα εισέβαλαν και στη Μελίκη. Για μία τέτοια καταστροφή του χωριού μιλάει και το παρακάτω «τσιαπανίτικο» δημοτικό τραγούδι:

Πουτές κι δεν πατήθηκιν η έρημη Μιλίκι
Κι τώρα ιπατήθηκιν η έρημη Μιλίκι
Πήραν μαννίτσις μι πιδιά κι πιθιρές μί νύφις
Μας πήραν κι μιά παπαδιά μι πέντι νυφουπούλις.
Ν’ όλις οι νύφις πιρπατούν κι όλις πάνουν στου δρόμου
Η νύφη η μικρότιρη δεν πιρπατεί δεν πάνει.
Κι η πιθιρά τ’ς την ήλιγιν κι η πιθιράς τ’ς τη λέγει
-Γιατί νύφη μ’ δεν πιρπατείς, νύφη μ’ δεν πας στου δρόμου;
Μήνα τα’ ασήμια σι βαρούν, μήνα του κάμπου οι χάρις
Νούϊδι τ’ ασήμια μι βαρούν νούϊδι του κάμπου οι χάρις
Μόν’ μι βαρεί ι πόνουζ’ ουμ, του γιού σου τα φαρμάκια.

Οι αγώνες και οι θυσίες των Μακεδόνων το 1821 και 1822 ωφέλησαν πολύ την Ελληνική Επανάσταση, διότι επί δύο χρόνια απασχόλησαν πολυάριθμα οθωμανικά στρατεύματα κι έδωσαν την ευκαιρία στους Νοτιοελλαδίτες να δυναμώσουν τη δική τους μεγάλη επανάσταση.

Μετά τον τερματισμό των στρατιωτικών γεγονότων, άρχισε η ελεύθερη μαζική διακίνηση και επιστροφή των Βλάχων στις άλλοτε επαρχίες του Αλή πασά. Έκτοτε αρκετές οικογένειες Βλάχων εγκαταστάθηκαν και στη Βέροια, ενώ πολλοί τσελιγκάδες συνήθιζαν να ξεχειμωνιάζουν τα πρόβατά τους στον κάμπο.

Το 1826 καταργήθηκε το σώμα των γενίτσαρων.

Στις 6.7.1827 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου αναγνωρίσθηκε η ίδρυση του ελληνικού κράτους και ο Καποδίστριας ως κυβερνήτη του. Στις 20.10.1827 οι στόλοι Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας καταβύθισαν τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο στο Ναυαρίνο και επέβαλαν τις αποφάσεις τους για ανακωχή και παύση των εχθροπραξιών στη νότια Ελλάδα.

Το 1828 ο Τσάμης Καρατάσος έλειπε (από το νότο) στη Μακεδονία, όπου ανέλαβε για ένα διάστημα αρματολός της Βέροιας.

Μάλλον πρόωρα και μάταια ο Καποδίστριας από τον Σεπτέμβριο του 1828 έθετε στους αντιπροσώπους των Δυνάμεων στη Διάσκεψη του Πόρου το ζήτημα της επέκτασης των ορίων του υπό σύσταση ελληνικού κράτους έως το Θερμαϊκό κόλπο.

Από έγγραφο της 1.7.1829 μαθαίνουμε ότι αρματολός της Βέροιας ήταν ο Γεώργιος Σύρος.
Μετά τη νίκη των Ρώσων και τη συνθήκη της Αδριανούπολης (14.9.1829) οι Οθωμανοί αποδέχθηκαν την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αποτελούμενου από την Πελοπόννησο και τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας μαζί με μερικά νησιά. Ακολούθως, εκδιώχθηκαν οι Οθωμανοί έως τα βόρεια όρια της Στερεάς Ελλάδας. Ακολούθως με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3.2.1830 ανακηρύχθηκε επίσημα το ελεύθερο ελληνικό κράτος με όρια έως τον Αχελώο, τα οποία με επόμενες διευθετήσεις έφθασαν μέχρι τον Αμβρακικό.

Η οδυνηρή εμπειρία της καταστολής της επανάστασης στη Μακεδονία δεν άφηνε περιθώρια για μια μαζική εξέγερση του ελληνισμού του μακεδονικού χώρου στο εγγύς μέλλον. Όμως η δημιουργία του Ελληνικού Κράτους είχε εμφυσήσει μεγάλο κουράγιο στους υπόδουλους Έλληνες Μακεδόνες και είχε πολλαπλασιάσει τις προσδοκίες τους για μελλοντική απελευθέρωση.

Μετά από νέες εξεγέρσεις και αγώνες το 1853/4, το 1878, το 1903-1908 η ποθούμενη ελευθερία έφτασε στη Μακεδονία τον Οκτώβριο του 1912.-

Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος, Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την πρώιμη και μέση οθωμανοκρατία [14ος αιώνας -1830], Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Εντευκτηρίου 2012, σελ. 235-241.
16.06.2021/ mosio@otenet.gr / 6977336818