Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου / Νέες τεχνολογίες – Τεχνητή Νοημοσύνη

Από τον συνεργάτη μας Ηλία Γιαννακόπουλο Φιλόλογο – αρθρογράφο – συγγραφέα, πήραμε το  “Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου”, που ακολουθεί:

ΚΕΙΜΕΝΟ I

Η πλημμυρίδα των πληροφοριών

1. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι οι δίδυμες τεχνολογίες της πληροφορίας και της βιολογίας μπορεί να μην αναδιαρθρώσουν μόνο την οικονομία και την κοινωνία μας, αλλά και το ίδιο το σώμα και το νου μας. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι μάθαμε να ελέγχουμε τον εξωτερικό κόσμο, αλλά είχαμε ελάχιστο έλεγχο πάνω στον κόσμο που βρίσκεται μέσα μας. Ξέραμε να χτίζουμε φράγματα και να μην αφήνουμε τα ποτάμια να πλημμυρίζουν, αλλά δεν ξέραμε πώς να εμποδίσουμε το σώμα μας να γερνάει. Ξέραμε να σχεδιάσουμε ένα αρδευτικό σύστημα, αλλά δεν είχαμε ιδέα πώς μπορεί να σχεδιαστεί ένας εγκέφαλος. Αν σφύριζε ένα κουνούπι μέσα στο αυτί μας και δεν μας άφηνε να κοιμηθούμε, ξέραμε πώς να το σκοτώσουμε∙ δεν ξέραμε όμως πώς να κάνουμε το ίδιο με μια σκέψη που μας τριβελίζει το μυαλό και μας κρατάει ξύπνιους.

2. Η επανάσταση της βιοτεχνολογίας και της τεχνολογίας της πληροφορίας θα μας δώσει τον έλεγχο του εσωτερικού μας κόσμου και θα μας επιτρέψει να σχεδιάζουμε και να κατασκευάζουμε ζωή. Θα μάθουμε να σχεδιάζουμε εγκεφάλους, να επιμηκύνουμε τη ζωή και να σκοτώνουμε σκέψεις κατά βούληση. Κανείς δεν ξέρει ποιες θα είναι οι συνέπειες. Οι άνθρωποι ήξεραν πάντα καλύτερα πώς να επινοούν εργαλεία παρά πώς να τα χρησιμοποιούν με σύνεση. Είναι πιο εύκολο να επηρεάσεις τη ροή ενός ποταμού κατασκευάζοντας ένα φράγμα απ’ ό,τι είναι να προβλέψεις όλες τις συνέπειες που θα έχει αυτό για το ευρύτερο οικοσύστημα. Αντίστοιχα, θα είναι πιο εύκολο να εκτρέψουμε τη ροή του νου μας απ’ ό,τι να προβλέψουμε τι συνέπειες θα έχει αυτό για την προσωπική μας ψυχολογία ή για τα κοινωνικά μας συστήματα.

3. Στο παρελθόν αποκτήσαμε τη δύναμη να επεμβαίνουμε στον κόσμο γύρω μας και να αναπλάθουμε ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά – επειδή δεν κατανοούσαμε την πολυπλοκότητα της παγκόσμιας οικολογίας – οι αλλαγές που κάναμε επηρέασαν αναπόφευκτα ολόκληρο το οικοσύστημα και τώρα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την κατάρρευσή του. Στον επόμενο αιώνα, η βιοτεχνολογία και η τεχνολογία της πληροφορίας θα μας δώσουν τη δύναμη να επεμβαίνουμε στον εσωτερικό μας κόσμο και να αναπλάθουμε τον εαυτό μας, αλλά επειδή δεν κατανοούμε την πολυπλοκότητα του ίδιου μας του νου, οι αλλαγές που θα κάνουμε είναι πιθανό να διαταράξουν το νοητικό μας σύστημα σε τέτοιο βαθμό, που μπορεί κι αυτό να καταρρεύσει.

4. Ωστόσο, το να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας μπορεί να μας βγει και σε κακό, αν μας μπερδέψει και μας κάνει πιο αδρανείς απ’ ό,τι πριν. Με τόσα σενάρια και πιθανότητες, τι απ’ όλα πρέπει να προσέξω; Ο κόσμος αλλάζει ταχύτερα από ποτέ και μας κατακλύζουν ασύλληπτες ποσότητες δεδομένων, ιδεών, υποσχέσεων και απειλών. Οι άνθρωποι περνάνε την εξουσία στην ελεύθερη αγορά, στην ομαδική σοφία και στους εξωτερικούς αλγόριθμους, εν μέρει επειδή δεν μπορούν να διαχειριστούν τον κατακλυσμό των δεδομένων.

5. Στο παρελθόν, η λογοκρισία λειτουργούσε μπλοκάροντας τη ροή των πληροφοριών. Στον 21^ο αιώνα η λογοκρισία λειτουργεί πλημμυρίζοντας τους ανθρώπους με άσχετες πληροφορίες. Δεν ξέρουμε σε τι να δώσουμε προσοχή και συχνά περνάμε το χρόνο μας διερευνώντας και συζητώντας για δευτερεύοντα ζητήματα. Στις αρχαίες εποχές, η δύναμη ήταν η πρόσβαση στα δεδομένα. Σήμερα η δύναμη είναι να ξέρεις τι να αγνοείς. Επομένως, με βάση όλα όσα συμβαίνουν στον χαοτικό κόσμο μας, σε τι πρέπει να εστιάσουμε;

(απόσπασμα από το βιβλίο του Harari

«21 μαθήματα για τον 21^ο αιώνα»)

ΚΕΙΜΕΝΟ  II

Homo  Digitalis

1. Σήμερα τα μέσα επικοινωνίας μάς ενώνουν μέσω διαφορετικού τρόπου με τη φύση και τους ανθρώπους. Όλα φιλτράρονται μέσω των έξυπνων κινητών, των υπολογιστών καθώς και με τη συνεχή ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, το Instagram, το Twitter κ.τ.λ. Και βέβαια τα αμέτρητα μηνύματα και emails που σε καθημερινή βάση λαμβάνουμε, καθώς και οι αναρτήσεις που παρακολουθούμε εντείνουν την κατάσταση. Με άλλα λόγια ζούμε σε ένα περιβάλλον που μας απομακρύνει από την άμεση διά ζώσης επικοινωνία.

1. Πριν αναπτυχθεί η σημερινή ψηφιακή τεχνολογία ήταν η φωτογραφική μηχανή και αργότερα η κινηματογραφική κάμερα που εμπόδιζε να βλέπουμε άμεσα τον εξωτερικό κόσμο. Το γνωστό παράδειγμα είναι οι Ιάπωνες τουρίστες που παρατηρούν τα πάντα μέσω της φωτογραφικής μηχανής. Στον γυρισμό δείχνουν με περηφάνια τις χιλιάδες φωτογραφίες σε συγγενείς και φίλους. Αυτού του είδους οι διαδικασίες είναι πολύ πιο εύκολες με τη νέα τεχνολογία όπως αυτή των smartphones. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της πανδημίας πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στην ύπαιθρο όπου ο συνωστισμός στις πόλεις αποφεύγεται και όπου οι μάσκες δεν είναι αναγκαίες. Συχνά όμως η επαφή με τη φύση είναι έμμεση. Στο περπάτημα ένα ωραίο ηλιοβασίλεμα φωτογραφίζεται ενώ τα τιτιβίσματα των πουλιών ηχογραφούνται.

2. Με τα παραπάνω δεν καταφεύγω σε μια ρομαντική τεχνοφοβία. Δεν θέλω να υποβαθμίσω τη σημασία των νέων τεχνολογιών. Από τους υπολογιστές και τα έξυπνα κινητά μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική, οι νέες τεχνολογίες μάς ανοίγουν νέους δρόμους, μας αποκαλύπτουν νέους κόσμους. Επιπλέον μας βοηθούν να λύνουμε πρακτικά προβλήματα γρήγορα, να αποκτούμε νέες γνώσεις, καθώς και να ενημερωνόμαστε για τρέχουσες εξελίξεις στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνική ζωή – όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλο τον κόσμο. Και εξίσου σημαντικό, ερχόμαστε σε επαφή στην άλλη άκρη του κόσμου με συγγενείς, φίλους, συναδέλφους – ακόμα και με σημαντικούς ανθρώπους που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να συναντήσουμε. Και βέβαια με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών η επιστήμη προχωρεί σε ανακαλύψεις που κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη και την υγεία μας καλύτερη.

3. Όλα τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά. Όταν όμως οι ψηφιακές μηχανές κυριαρχούν απόλυτα υπονομεύουν την αμεσότητα, τη ζωντανή επαφή με τους συνανθρώπους μας. Η γοητεία του ψηφιακού κόσμου αφήνει λίγα περιθώρια για άμεσες διαπροσωπικές σχέσεις. Έτσι για παράδειγμα τα ατέλειωτα καθημερινά μηνύματα που απαιτούν άμεση απάντηση εμποδίζουν τη δημιουργία ενός χώρου που θα μετριάζει το ψηφιακό τσουνάμι. Ενός χώρου αναστοχασμού και επαφής με τον εσωτερικό μας κόσμο – με τα συναισθήματα, τα άγχη και τις υπαρξιακές αγωνίες μας. Τέλος, η συμμετοχή στον δημόσιο χώρο γίνεται κυρίως με τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Από την κυκλοφορία πληροφοριών, ιδεών και απόψεων μεταξύ ατόμων μέχρι τα ακατάπαυστα tweets τύπου Τραμπ, η «τουιτερική» ενασχόληση έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Ο Richard Seymour (TheTwittering Machine, 2019) τονίζει πως με το συνεχές τουίτερινγκ γινόμαστε πλούσιοι σε πληροφορίες και φτωχοί σε γνώσεις. Κατά αυτόν το συνεχές τουιτάρισμα μας διασκεδάζει, μας πληροφορεί για τα πάντα αλλά μας αποξενώνει από την «άμεση συντροφικότητα». Ο Kenneth Gergen σε ένα παλιότερο αλλά θεωρητικά πιο επεξεργασμένο κείμενο (The Sarurated Self, 1991) δείχνει πως οι νέες τεχνολογίες κατασκευάζουν έναν διαλυμένο εαυτό. Έναν εαυτό που αδυνατεί να διαχειριστεί τις ακατάπαυστες, άπειρες ψηφιακές πληροφορίες σε ένα συγκροτημένο σύνολο. Οι τελευταίες γεμίζουν ένα κενό που η μεταμοντέρνα πραγματικότητα δημιουργεί. Οδηγούν σε μια ρευστή, εύθραυστη, ετοιμόρροπη ταυτότητα.

Τη συνέχεια μπορείτε να τη διαβάσετε ΕΔΩ