Γιατροί της Βέροιας στη μάχη της πανδημίας – Η μικροβιολόγος Χαρά Κοντού μιλά στη Φαρέτρα

Συνέντευξη στη Δήμητρα Σμυρνή

Εδώ και ένα χρόνο ο Covid έχει αλλάξει τη ζωή όλων με το φάσμα της πανδημίας να μην απομακρύνεται ακόμα από τον πλανήτη, όσο κι αν η χρήση των εμβολίων δίνει πολλές ελπίδες για αναστροφή του κλίματος.

Στη Βέροια, όπως και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας, ο αγώνας δόθηκε από τον ιατρικό κόσμο συντεταγμένα, αντιμετωπίζοντας τον κοινό εχθρό. Στην πρώτη γραμμή βρέθηκαν ξαφνικά και οι  ιδιώτες μικροβιολόγοι – βιοπαθολόγοι, καλύπτοντας τις ανάγκες των τεστ που το δημόσιο δεν ήταν δυνατόν να καλύψει.

Ανάμεσα  τους και η Χαρά Κοντού, που η εταιρεία στην οποία εργάζεται βραβεύτηκε ως ένας από τους “Ήρωες του Covid – 19 ” στη Βόρεια Ελλάδα. Η γιατρός μιλά στη Φαρέτρα  για τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετώπισε στον αγώνα αυτό, για τον κίνδυνο της μετάδοσης, για τα τεστ και την επάρκειά τους, για την ψυχολογία των ασθενών, όταν τους ανακοινωνόταν ότι είναι επιβεβαιωμένα κρούσματα, για τα εμβόλια και την ελπίδα που φέρνουν. Στο πρόσωπό της καθρεφτίζεται ο αγώνας όλων των γιατρών της ειδικότητας, που δούλεψαν αυτό το διάστημα σε πρωτόγνωρους ρυθμούς, με οδηγό  το καθήκον και την αλληλεγγύη.

………………………………………………..

Πόσο κουραστική για σας, τους μικροβιολόγους – βιοπαθολόγους, αλλά και πόσο υπεύθυνη απέναντι στον κόσμο ήταν η παρουσία σας στον αγώνα με τον Covid για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα;

 Η αλήθεια είναι πως η ειδικότητά μας από την αφάνεια πέρασε στην πρώτη γραμμή. Το αίσθημα ευθύνης ήταν  ούτως ή άλλως στα ύψη αλλά τώρα ακόμη περισσότερο. Πολλά τα ερωτηματικά όχι μόνο του κόσμου αλλά και δικά μας και πολλές φορές χωρίς απαντήσεις. Η πανδημία είναι κάτι πρωτόγνωρο για τη γενιά μας. Όταν ξεκίνησε όλο αυτό είμαστε όλοι πραγματικά πελαγωμένοι. Η κούραση ήταν μεγάλη σωματική αλλά και ψυχική. Ξεκινούσαμε στις 6:30 το πρωί και η μέρα μας μπορεί να τελείωνε στις 4 τα ξημερώματα. Βέβαια όταν βιώνεις τέτοιες καταστάσεις λειτουργείς αυτόματα, δε νιώθεις την κούραση, αυτή την αισθάνεσαι μετά.

Η εταιρεία στην οποία έχω την τιμή να εργάζομαι βραβεύτηκε ως ένας από τους «Ήρωες του COVID-19» στη Βόρεια Ελλάδα. Αν και στον τίτλο της εκδήλωσης υπήρχε η λέξη «ήρωες», οι άνθρωποι της εταιρείας δεν αισθάνθηκαν στιγμή ήρωες, μόνο απλοί άνθρωποι του καθήκοντος και της αλληλεγγύης.

Στη Βέροια πότε κινδύνεψε περισσότερο να εκτιναχτεί στα ύψη η μεταδοτικότητα του ιού; Ποιοι παράγοντες ήταν κατά τη γνώμη σας οι πιο επιβαρυντικοί για τη μετάδοσή του;

Η δύσκολη περίοδος για την πόλη μας ξεκίνησε στα τέλη Αυγούστου και κράτησε μέχρι το τέλος του 2020. Όσο αφορά την περίοδο του καλοκαιριού ίσως να ήταν λίγο καλύτερα τα πράγματα αν όσοι ήθελαν να επισκεφτούν τη χώρα μας είχαν υποβληθεί σε PCR test τις τελευταίες 48 ώρες πριν το ταξίδι τους. Στην πόλη μας είχαμε συχνά ενδοοικογενειακή μετάδοση και μετάδοση σε χώρους εργασίας.

Τα τεστ μπήκαν πια στην καθημερινότητα των πολιτών. Τα rapid πόσο αξιόπιστα αποδείχθηκαν;  Μπορεί κανείς να είναι εφησυχασμένος μ’ ένα τέτοιο τεστ;

Τα rapid test συγκριτικά με την PCR έχουν μικρότερη ευαισθησία. Έμεινα  ακλόνητη από την αρχή μέχρι και σήμερα για δύο πράγματα, τη χρήση μάσκας από όλους και παντού και μόνο μοριακά τεστ και σε καμία περίπτωση με την μέθοδο pooling (ανάμειξη δειγμάτων). H ανάμειξη δειγμάτων έχει σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση της ευαισθησίας της κάθε εφαρμοζόμενης μεθόδου με άμεσο αντίκτυπο στην ακρίβεια του αποτελέσματος.

Αρκετή διασπορά έγινε γιατί κάποιοι εφησυχάστηκαν από αρνητικά tests. Αλλά και από λάθος αποτελέσματα μοριακών τεστ στα οποία εφαρμόστηκε η μέθοδος pooling.

Πώς αντιδρούσαν οι ασθενείς μετά από μια επιβεβαίωση ότι πάσχουν; Ποια ήταν η ψυχολογία τους;

Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι σε όλη αυτή την περίοδο. Όταν ανακοινώνω ένα θετικό αποτέλεσμα πέρα του ότι μιλάμε με τις ώρες με τους ασθενείς στο τηλέφωνο, μιλάω και με τους ανθρώπους που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον τους. Το κινητό μου δεν κλείνει ποτέ.

Όσο αφορά την ψυχολογία τους αρχικά κάποιοι είναι δύσπιστοι, άλλοι νιώθουν φόβο αλλά ο κοινός παρονομαστής όλων είναι η αγωνία.

Πόσο κινδυνέψατε, πριν τους εμβολιασμούς, εσείς οι γιατροί της πρώτης γραμμής στην επαφή σας με τους ασθενείς;

Φλερτάρουμε με τον SARS-CoV-2 καθημερινά αλλά τηρούσαμε και τηρούμε όλα τα μέτρα και για τους εαυτούς μας αλλά και για τους ασθενείς μας.

Οι άλλες εξετάσεις του εργαστηρίου, πέρα από τα τεστ, έχουν τους ίδιους ρυθμούς ή η όλη κατάσταση επέφερε μείωσή τους, όπως συμβαίνει αντίστοιχα στα νοσοκομεία της χώρας που τείνουν να … «κοβιντοποιηθούν»;

Υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει μία πτώση στις «άλλες» εξετάσεις. Τον τελευταίο χρόνο λειτουργούμε με ραντεβού για να μην υπάρχει συνωστισμός και πλέον αυτοί που μας γνωρίζουν έρχονται και αισθάνονται ασφαλείς, άλλοι πάλι δυσανασχετούν αλλά για μένα προέχει η ασφάλεια των ασθενών μου.

Και φτάνουμε στο σημαντικότερο θέμα, το θέμα των εμβολίων, που προκαλεί στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ανακούφιση και ελπίδα, αλλά και σε ένα άλλο μικρότερο ποσοστό, αλλά όχι αμελητέο, καχυποψία ή και φόβο. Ποια είναι η δική σας άποψη πάνω στο θέμα γενικά;

Έχω κάνει και τις 2 δόσεις του εμβολίου και αν χρειαστεί θα το κάνω κάθε χρόνο.

Το εμβόλιο που κυκλοφόρησε πρώτο, της Pfizer, είναι, όπως λέγεται, τελείως καινούριας τεχνολογίας. Αυτό ίσως προκαλεί και την καχυποψία, σε σχέση με άλλα πιο συμβατικά, όπως το  AstraZeneca ή το  Sputnik. Ποια είναι η δική σας άποψη, όσο, μπορείτε να προσεγγίσετε το θέμα, γιατί δεν υπάρχουν, βέβαια, ακόμα πλήρεις μελέτες;

Οι τεχνικές παρασκευής των διαφόρων εμβολίων μπορεί να διαφέρουν και όσο προχωρούμε οι γνώσεις εξελίσσονται σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Πράγματι η πανδημία από το νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2 και οι σημαντικές επιπτώσεις αυτής στις ζωές των ανθρώπων άσκησαν μεγάλη πίεση για την όσο το δυνατόν ταχύτερη παρασκευή ενός εμβολίου κατά του ιού. Για το λόγο αυτό επιταχύνθηκαν, όσο το δυνατόν περισσότερο, οι διαδικασίες παρασκευής και έγκρισής τους και χρηματοδοτήθηκαν εταιρίες που εμπλέκονται στην παραγωγή τους από διάφορα κράτη. Ωστόσο, τα στάδια εκτίμησης της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας του εμβολίου και οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν παρακάμπτονται ποτέ καθώς πάντα η παραγωγή των εμβολίων συνάδει με δύο παραμέτρους: την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους.

Μετά τον εμβολιασμό υπάρχουν  πάντα τα επιθυμητά αντισώματα; Και σε πόσο διάστημα μετά τον εμβολιασμό εμφανίζονται;

Για να αναπτύξει κάποιος αντισώματα μετά τη χορήγηση ενός εμβολίου απαιτείται ένα διάστημα περίπου δύο εβδομάδων.

Τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης της Pfizer έδειξαν πως την 12η ημέρα μετά την πρώτη δόση η προστασία ήταν 52% και ανήλθε στο 95% από την 7η ημέρα μετά τη δεύτερη δόση. Σε πρόσφατη δημοσίευση στο «The Lancet» ανακοινώθηκε ότι το εμβόλιο AstraZeneca είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό, 72% μετά την πρώτη δόση. Για την ακρίβεια 72% από την 22η ημέρα έως και 90 ημέρες μετά την πρώτη δόση και κατά 82% μετά την δεύτερη δόση, αν αυτή γίνει μετά από 12 εβδομάδες. Γνωρίζουμε από την ανακοίνωση της Johnson & Johnson, πως με μία μόνο δόση υπήρχε 85% προστασία από σοβαρή λοίμωξη για όλες τις ηλικίες (18 και άνω) για τις πρώτες 28 ημέρες σε όλες τις περιοχές που διεξήχθησαν κλινικές δοκιμές, συμπεριλαμβανομένης της Νοτίου Αφρικής. Επίσης δεν καταγράφηκε καμία σοβαρή λοίμωξη ή θάνατος από τον ιό 49 μέρες μετά τον εμβολιασμό σε όλες τις περιοχές. Επιπλέον,  προστασία καταγράφηκε στο 72% όσων κόλλησαν το αρχικό στέλεχος και στο 57% όσων κόλλησαν την νοτιοαφρικανική μετάλλαξη.

Στο εργαστήριο μέχρι τώρα είχαμε ανθρώπους που εμβολιάστηκαν με το εμβόλιο της Pfizer και θέλησαν να κάνουν έλεγχο αντισωμάτων μετά τη 2^η δόση. Πραγματικά τα αποτελέσματα είναι απίστευτα ελπιδοφόρα εφόσον όλοι έχουν αναπτύξει μεγάλο τίτλο αντισωμάτων.

Επιπλοκές από τα εμβόλια που ανακοινώνονται είναι φυσικό να τρομάζουν τον κόσμο. Είναι στατιστικά οι επιπλοκές αυτές αναμενόμενες, όπως συμβαίνει με οποιοδήποτε εμβόλιο;

Όπως όλα τα γνωστά εμβόλια έτσι και αυτά κατά του SARS-CoV-2 μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι περισσότερες από αυτές είναι ήπιες και βραχυπρόθεσμες και δεν εμφανίζονται σε όλους. Τέτοιες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αίσθημα πόνου και ευαισθησίας στο χέρι όπου χορηγήθηκε το εμβόλιο, αίσθημα κόπωσης, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, ρίγος και πυρετός. Πάντως θεωρώ ότι ο κόσμος τρομάζει  γιατί υπάρχει πολύ μεγάλη παραπληροφόρηση.

Οι εμβολιασμοί καθυστερούν. Θα επιτευχθεί το επιθυμητό τείχος ανοσίας έγκαιρα ή μέχρι να εμβολιαστούν και οι τελευταίοι, όταν έρθει η σειρά τους, θα χρειαστεί να εμβολιαστούν ξανά οι πρώτοι, γιατί θα έχουν χάσει την επιθυμητή ανοσία τους; Πώς διαγράφεται το τοπίο;

Δεν είναι ξεκάθαρο ακόμα πόσο διαρκεί η ανοσία που προσφέρει το εμβόλιο έναντι του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2  . Με την κυκλοφορία των νέων εμβολίων και τον εμβολιασμό περισσοτέρων ατόμων σύντομα θα έχουμε περισσότερα δεδομένα για την απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Τόσο η διάρκεια της φυσικής ανοσίας, δηλαδή της ανοσίας μετά από μόλυνση του ατόμου από τον ιό, όσο και η διάρκεια της ανοσίας που προκύπτει από τον εμβολιασμό αποτελούν αντικείμενα διερεύνησης και αναμένονται νέα δεδομένα με την πάροδο του χρόνου.

Τι θα είχατε να πείτε γενικά στον κόσμο, που περνάει τόσο δύσκολα εδώ και ένα χρόνο μέσα σε συνθήκες φοβερού άγχους, οικονομικού για πολλούς αδιεξόδου, και κατάθλιψης από τον εγκλεισμό; Θα έρθουν καλύτερες μέρες; Θα ξαναγυρίσουμε σε όλα εκείνα, που μας φαίνονταν δεδομένα και δεν ξέραμε τότε να τα εκτιμήσουμε;

Πολλοί συνάνθρωποί μας λύγισαν και όχι άδικα. Πάρα πολλές οικογένειες  έχουν καταστραφεί οικονομικά. Είναι πάρα πολύ δύσκολο και άδικο για όλους. Σε αυτούς όμως που θα ήθελα να σταθώ είναι τα παιδιά. Ας ευχαριστήσουμε τα σημερινά παιδιά και τους νέους που κάνουν τόση υπομονή, επιδεικνύοντας πολλές φορές πιο ώριμη συμπεριφορά από πολλούς μεγάλους. Ελπίζω και εύχομαι ολόψυχα να τους δώσουμε τη ζωή τους πίσω.