……………………………………
Γιώργος Στάμκος
Ένας μεταλλικός μονόλιθος ο οποίος εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε μυστηριωδώς κοντά στο Γκομπεκλί Τεπέ της νοτιοανατολικής Τουρκίας -μια αρχαιολογική τοποθεσία που φιγουράρει στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, στην οποία βρίσκονται μεγαλιθικά κτίρια από τη 10η χιλιετία π.Χ., χιλιάδες χρόνια πριν από το Στόουνχετζ της Βρετανίας- δεν ήταν παρά ένα διαφημιστικό τέχνασμα πριν από την κυβερνητική εκδήλωση κατά την οποία ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το φιλόδοξο διαστημικό πρόγραμμα της χώρας του.
Ο μονόλιθος-διαφήμιση για το τουρκικό διαστημικό πρόγραμμα
Ο ύψους τριών μέτρων, διαφημιστικός μεταλλικός μονόλιθος, ο οποίος παραπέμπει στην ταινία επιστημονικής φαντασίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ Οδύσσεια 2001, περιείχε μια επιγραφή με λαμπερά γράμματα που έγραφε: «Κοιτάξτε τον ουρανό, θα δείτε το φεγγάρι», γραμμένη στο παλιό τουρκικό αλφάβητο Gokturk. Αυτή η εικόνα του μονόλιθου προβλήθηκε αργότερα σε γιγαντοοθόνη, ενώ ο Ερντογάν παρουσίαζε, στις 9 Φεβρουαρίου 2021, το φιλόδοξο τουρκικό διαστημικό πρόγραμμα στην τηλεόραση, λέγοντας: «Σας παρουσιάζω το δεκαετές όραμα, τη στρατηγική και τους στόχους της Τουρκίας και λέω: Κοιτάξτε τον ουρανό, θα δείτε το φεγγάρι».
Μετά τη «Γαλάζια Πατρίδα» η Άγκυρα βάζει πλώρη για τα… άστρα
Μετά τη «Γαλάζια Πατρίδα» λοιπόν η Τουρκία βάζει πλώρη και για το διάστημα φιλοδοξώντας να εκτοξεύσει έναν πύραυλο στη Σελήνη έως το 2023, όταν η χώρα θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Αυτό το ορόσημο θεωρείται από την ευρασιανική και νεοοθωμανική κλίκα της λεγόμενης «ισλαμο-εθνικιστικής σύνθεσης», η οποία κινεί τα νήματα της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας μετά το 2016, ως καθοριστικό βήμα για την είσοδο της Τουρκίας στο κλαμπ των ισχυρών δυνάμεων του πλανήτη μας.
Εκτός από γεωγραφικό και πληθυσμιακό εκτόπισμα, μια χώρα που φιλοδοξεί να αποκτήσει την αίγλη της «μεγάλης δύναμης», όπως θα ήθελε η ερντογανική Τουρκία, θα πρέπει να διαθέτει ισχυρή οικονομία, ανεπτυγμένη τεχνολογία και να ανήκει στη σχετικά κλειστή «λέσχη» των χωρών που διαθέτουν στρατιωτική τεχνολογία αιχμής, πυρηνική δυνατότητα και πυραυλική-διαστημική τεχνολογία.
Παρουσιάζοντας τον «οδικό χάρτη» του τουρκικού διαστημικού προγράμματος ο Ερντογάν είπε πως αυτό «θα φέρει τη χώρα μας σε ανώτερο επίπεδο στον παγκόσμιο διαστημικό αγώνα» και πως με αυτό τον τρόπο «η Τουρκία ανοίγει την πόρτα στο ουράνιο ταξίδι του πολιτισμού της που πρωτοστάτησε στη δικαιοσύνη, την ηθική και την ειρήνη στον κόσμο για αιώνες» (sic). Επισημαίνοντας ότι το πρόγραμμα θα προετοιμαστεί και θα εκτελεστεί από την Τουρκική Υπηρεσία Διαστήματος (TUA), ο Ερντογάν είπε ότι «η πρωταρχική και πιο σημαντική αποστολή του προγράμματος είναι να κάνουμε την πρώτη επαφή με τη Σελήνη στην εκατονταετία της δημοκρατίας μας (2023)».
Τουρκική ημισέληνος στη… Σελήνη σε δύο στάδια
Χαρακτηρίζοντας τους στόχους «ρεαλιστικούς και ανταγωνιστικούς» ο Ερντογάν περιέγραψε το 10ετές όραμα, τις στρατηγικές, και τα σχέδια της Τουρκίας για τις διαστημικές πολιτικές, σημειώνοντας ότι θα ολοκληρωθεί σε δύο στάδια.
Στο πρώτο στάδιο, θα γίνει μια μη επανδρωμένη αποστολή με έναν πύραυλο, που θα εκτοξευτεί σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, στα τέλη του 2023 μέσω διεθνούς συνεργασίας.
«Κατά την ολοκλήρωση αυτού του έργου, θα είμαστε μία από τις χώρες που κατάφεραν να φτάσουν στη Σελήνη και θα συλλέξουμε τις απαραίτητες πληροφορίες για το δεύτερο στάδιο της αποστολής», είπε ο Ερντογάν. Στο δεύτερο στάδιο, που θα υλοποιηθεί το 2028, η αρχική εκτόξευση, η οποία μετέφερε τον ανιχνευτή σε σεληνιακή τροχιά, θα γίνει μέσω των πυραύλων της Τουρκίας, σημείωσε ο Ερντογάν, προσθέτοντας πως «καθώς θα κάνουμε μια προσεδάφιση στη Σελήνη, θα είμαστε μία από τις λίγες χώρες που θα μπορεί να διεξάγει επιστημονικές δραστηριότητες σε αυτή».
Και δορυφόροι Made in Turkey
Το τουρκικό «Πρόγραμμα Σελήνης» θα αξιοποιήσει τις ανακαλύψεις της Τουρκίας στις τεχνολογίες εκτόξευσης, πυραύλων και ελέγχου, τόνισε ο «σουλτάνος», σημειώνοντας ότι ο δεύτερος στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία εμπορικού σήματος για την ανάπτυξη δορυφόρων νέας γενιάς, κι έτσι η Τουρκία θα συγκεντρώσει δραστηριότητες παραγωγής δορυφόρων υπό μία μόνο αρχή συντονισμένη από την TUA (Τουρκική Υπηρεσία Διαστήματος). «Σκοπεύουμε να κερδίσουμε μεγαλύτερο μερίδιο από την παγκόσμια δορυφορική αγορά, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά μας χάρη σε αυτήν την κίνηση», εξήγησε ο Ερντογάν.
Στο πλαίσιο του εθνικού διαστημικού προγράμματος, η Τουρκία στοχεύει να δημιουργήσει ένα περιφερειακό σύστημα εντοπισμού θέσης και χρονισμού, σημείωσε ο Ερντογάν, και με αυτό το σύστημα, το οποίο θα δημιουργηθεί με μια καινοτόμο μέθοδο χρησιμοποιώντας δορυφόρους και συστήματα εδάφους, η Τουρκία θα τερματίσει την εξάρτησή της από το εξωτερικό. «Αυτό θα ανοίξει το δρόμο για να αναπτύξουμε τις δικές μας ακριβείς εφαρμογές πλοήγησης στην άμυνα, τη γεωργία, την αστικοποίηση και τα αυτόνομα οχήματα», τόνισε ο «σουλτάνος του διαστήματος».
Καθώς η χώρα αναπτύσσει ήδη νέες τεχνολογίες, όπως δορυφόρους παρατήρησης, η Τουρκία θα εξασφαλίσει πλήρη ασφάλεια των πληροφοριών που λαμβάνονται από δορυφόρους μέσω του λογισμικού των Τούρκων μηχανικών, πρόσθεσε ο Ερντογάν, σημειώνοντας πως «έχουμε αναπτύξει και παράγει αρκετά κρίσιμα υποσυστήματα, όπως διαστημική κάμερα υψηλής ανάλυσης, υπολογιστή και λογισμικό πτήσης νέας γενιάς, ηλεκτρικό κινητήρα-προωθητή, κατευθυνόμενη κεραία, τροχό αντίδρασης, αστρική κάμερα και αισθητήρα ήλιου».
Τουρκικό διαστημοδρόμιο και κατασκευή πυραυλικών μεγαθηρίων
Επειδή η γεωγραφική θέση της Τουρκίας δεν είναι ευνοϊκή για τη δημιουργία ενός διαστημοδρόμιου ο Ερντογάν είπε ότι η Άγκυρα θα συνεργαστεί με συμμαχικές χώρες, που βρίσκονται σε πιο κατάλληλες γεωγραφικές ζώνες. Υποψήφια θα μπορούσε να είναι π.χ, μια χώρα της βόρειας Αφρικής ή η Ινδονησία, στην οποία η Τουρκία θα μπορούσε να «νοικιάσει» τον κατάλληλο χώρο για την ευκολότερη πρόσβαση στο διάστημα. Ο Ερντογάν υπογράμμισε επίσης πως «πρέπει να κατασκευάσουμε τους εθνικούς και εγχώριους πυραύλους μας για να μεταφέρουν βαριά ωφέλιμα φορτία σε περιγήινη τροχιά».
Ένας άλλος στόχος του προγράμματος είναι να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της Τουρκίας στο διάστημα επενδύοντας στην μετεωρολογία. Η Τουρκία θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητά της σε αστρονομικές παρατηρήσεις και στην παρακολούθηση των διαστημικών αντικειμένων από τη Γη, σημείωσε ο Ερντογάν.
Ο πρώτος Τούρκος αστροναύτης
Στο πλαίσιο του προγράμματος, η Τουρκία θα αναπτύξει περαιτέρω την οικονομία της διαστημικής βιομηχανίας της. «Θα μεταφέρουμε την επιτυχία που έχουμε σημειώσει στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας στη διαστημική περιοχή και θα διασφαλίσουμε τη διαμόρφωση ενός ισχυρού και παραγωγικού οικοσυστήματος», σημείωσε ο Ερντογάν. Στόχος είναι να δημιουργηθεί στην Τουρκία μια Περιοχή Ανάπτυξης Διαστημικής Τεχνολογίας η οποία θα προσελκύσει τους εγχώριους και ξένους επενδυτές. Σημειώνοντας ότι η χώρα θα αναπτύξει αποτελεσματικούς και ικανούς ανθρώπινους πόρους στον τομέα του διαστήματος, ο Ερντογάν είπε ότι «ο τελικός στόχος είναι να στείλει έναν Τούρκο πολίτη στο διάστημα με μια επιστημονική αποστολή».
Όμως λεφτά δεν υπάρχουν
Για το όλο φιλόδοξο σχέδιο της… κατάκτησης του διαστήματος από την Τουρκία δεν παρουσιάστηκε κάποιος αξιόπιστος προϋπολογισμός, ενώ η Τουρκική Υπηρεσία Διαστήματος (TUA), από την ίδρυση της, τον Δεκέμβριο του 2018, έχει λάβει ως χρηματοδότηση συνολικά 300 εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη 56 project σχετικά με δορυφόρους, διαστημικά συστήματα, συστήματα εκτόξευσης και διαστημικό εξοπλισμό. Το κόστος του όλου σχεδίου ανέρχεται φυσικά σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια (δεν μπορούν να υπολογιστούν αυτή τη στιγμή) τα οποία η σημερινή Τουρκία, με την προβληματική της οικονομία και την απώλεια της αξιοπιστίας της στους διεθνείς επενδυτές, θα δυσκολευτεί υπερβολικά για να συγκεντρώσει.
Αποτελεί ειρωνικό η Τουρκία των αρχών του 2021, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική κρίση, συρρίκνωση των συναλλαγματικών της αποθεμάτων και της αγοραστικής δύναμης των πολιτών τους, που αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτωχοποίησης, να σχεδιάζει πολυδάπανη «επέκταση» και στο διάστημα, ενώ έχει τόσα μέτωπα ανοικτά καθώς και προβληματικές σχέσεις με όλους σχεδόν τους γείτονές της, αλλά και με το Δυτικό μπλοκ συνολικά. Ενώ η νέα αμερικανική κυβέρνηση την απειλεί με σοβαρές κυρώσεις λόγω των S-400 και έχει αποκτήσει τη φήμη του «τοξικού γεωπολιτικού παίκτη», εκείνη μεθοδεύει τη… φυγή προς το διάστημα.
Στο δρόμο της… κατάκτησης της Σελήνης θα χάσει την ψυχή του τουρκικού λαού;
Τα όνειρα και οι υποσχέσεις είναι βέβαια δωρεάν, ειδικά όταν προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση σε μια περίοδο που η παντοδυναμία του Ερντογάν κλονίζεται στο εσωτερικό της Τουρκίας, τόσο από την οικονομική ύφεση και την πανδημία, όσο κι από τις μαζικές αντιδράσεις των φοιτητών του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου, καθώς και της πλειοψηφίας της τουρκικής «Γενιάς Ζ». Τελικά μπορεί ο αυταρχικός Ερντογάν να οραματίζεται την εκτόξευση τουρκικού πυραύλου στο φεγγάρι έως το 2023 και την… κατάκτηση της Σελήνης, ωστόσο κινδυνεύει να χάσει την ψυχή του τουρκικού λαού, ο οποίος του γυρίζει μέρα με την ημέρα την πλάτη και δεν πείθεται με τις μεγαλομανίες του σουλτάνου, όταν ο ίδιος πεινάει. Άλλωστε «με τα όνειρα δεν γεμίζει το τσουκάλι σου», που θα έλεγε κι ο Χότζας.
