“Ιδεολογική ηγεμονία: Mε τη Βουγιουκλάκη, τον Άδωνι, την ΥΕΝΕΔ και τον Λιγνάδη;” γράφει ο Στέλιος Κούλογλου
Στέλιος Κούλογλου
Η πολιτιστική και «ιδεολογική ηγεμονία» της αριστεράς είναι ένα από τα προβλήματα που βασανίζουν τη δεξιά επί δεκαετίες. Ξεκίνησε μετά τη μεταπολίτευση, όταν η πραγματική ιστορία της χώρας και η εθνική αντίσταση βγήκαν από τη φυλακή, παραχωρώντας το κελί τους στον χυδαίο, εμφυλιοπολεμικό αντικομουνισμό. «Δηλαδή οι περισσότεροι συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφοι, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, κινηματογραφιστές είναι αριστεροί», παραπονιόταν η «Καθημερινή» της εποχής.
Από τότε μέχρι και σήμερα, η Νέα Δημοκρατία αντιμετωπίζει το πρόβλημα σαν ένα είδος φυσικής θεομηνίας που θα περάσει, αντί να αναρωτηθεί γιατί οι προοδευτικοί άνθρωποι και οι νέοι τής γυρίζουν την πλάτη. Την περίοδο 1974-81, στη χώρα επικρατούσε μια δημοκρατική ευφορία, αποτέλεσμα της πτώσης της χούντας και των καταπιεστικών πρακτικών της. Ανήμπορη να κατανοήσει το κλίμα και να πορευθεί μαζί του, η κυβερνώσα δεξιά λογόκρινε ξεδιάντροπα την πολιτιστική δημιουργία, αδιαφορώντας πλήρως αν τα λογοκριμένα έργα είχαν εκατοντάδες χιλιάδες θεατές ή έκαναν διεθνή καριέρα. Συνεχίζοντας δηλαδή, όσο το επέτρεπαν οι νέες συνθήκες, τους περιορισμούς και τις χουντικές πρακτικές.
Σε ένα εξαιρετικό, πρόσφατο αφιέρωμα στο περιοδικό «Αρχειοτάξιο» με θέμα «Λογοκρισία και Δημοκρατία, Μετεμφυλιακό κράτος και μεταπολίτευση», παρατίθενται περιστατικά επεμβάσεων/ απαγορεύσεων που μοιάζουν απίστευτα σήμερα. Η κυβέρνηση του Κων. Καραμανλή είχε απαγορεύσει στον «Θίασο» παραδείγματος χάριν, του αξέχαστου Θεόδωρου Αγγελόπουλου να εκπροσωπήσει επισήμως τη χώρα στο Φεστιβάλ των Καννών ( προβλήθηκε εκτός προγράμματος αλλά ενθουσίασε κοινό και Κριτική Επιτροπή, η οποία παραβίασε τον κανονισμό και βράβευσε την ταινία).
Η παράθεση όλων των λογοκριτικών πρακτικών, μέχρι την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, θα χρειαζόταν ξεχωριστό άρθρο, αν όχι μικρή εγκυκλοπαίδεια. Τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης απαγορεύονται καμιά δεκαριά ταινίες, ανάμεσα τους και η « Δίκη της χούντας ». Πριν από τις εκλογές του 1981 απαγορεύθηκε η προβολή στους κινηματογράφους όλων των πολιτικών ταινιών!
Προηγουμένως, ορισμένες από αυτές είχαν προβληθεί στις οθόνες συχνά πετσοκομμένες κατά το ήμισυ. Στην προβολή της «Καγκελόπορτας» η αστυνομία μπουκάρισε στις αίθουσες, κατάσχεσε τις κόπιες και προσήγαγε στην αστυνομία τους ιδιοκτήτες των αιθουσών (το φθινόπωρο του 2019, ο κ. Χρυσοχόϊδης στην ταινία «Τζόκερ» προσήγαγε και τους ανήλικους θεατές, αποδεικνύοντας ότι η δεξιά αποτελεί οργανισμό που εξελίσσεται).
Σενάρια απορρίφθηκαν από την αρμόδια κρατική επιτροπή που έδινε το πράσινο φως για να ξεκινήσουν οι ταινίες τα γυρίσματα τους. Για να επιτρέψουν τη «Happy Day», ζήτησαν από τον σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη να μην εμφανίζονται η ελληνική σημαία, τα εθνόσημα και το όνομα της πρώην βασιλομήτωρος Φρειδερίκης. Ούτε ξένα φιλμ δεν ξέφυγαν από το ψαλίδι των λογοκριτών, αν είχαν πολιτικές αναφορές σε άλλη χώρα, όπως έγινε με το «Μια σειρά δολοφονίες» του διάσημου Ιταλού σκηνοθέτη Ελιο Πέτρι.
Ούτε η μουσική θα ξεφύγει φυσικά. Από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση απαγορεύονται να προβάλλονται /μεταδίδονται τραγούδια του Μανού Λοΐζου, του Θάνου Μικρούτσικου, του Αργύρη Κουνάδη, του Μίκη Θεοδωράκη. Έχουμε επίσης διακοπές συναυλιών από την αστυνομία, όπως του Χρήστου Λεοντή στο Πάλαι ντε Σπορ, απαγόρευση συναυλιών της Μαρίας Φαραντούρη και του Λάκη Χαλκιά, εισβολή της αστυνομίας σε μπουάτ της Θεσσαλονίκης όπου τραγουδούσαν η Μαρία Δημητριάδη και ο Βασίλης Παπακωσταντίνου. Και άλλα πολλά.
Αντί να αναλογιστεί μια στιγμή γιατί οι πνευματικοί άνθρωποι στρέφονται εναντίον της, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας όσο πλησίαζαν οι εκλογές του 1981, άρχισε να προβληματίζεται για το πώς θα ανέτρεπε την ηγεμονία της Αριστεράς. Μάλιστα σύμφωνα με «Τα Νέα » τον Ιανουάριο του 1981 έγινε σύσκεψη στο υπουργείο Πολιτισμού με ερώτημα πώς θα ενισχυθεί η δεξιά κουλτούρα .
Ο υπουργός χωροταξίας κύριος Πλυτάς βεβαίωσε, σύμφωνα με την εφημερίδα, ότι η δεξιά διαθέτει πολλούς ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης. «Έχουμε τη Βουγιουκλάκη» δήλωσε, μέχρι εκεί φαίνεται όμως πως άντεξε ο κύριος Ανδριανόπουλος που εξερράγη: «μα σοβαρά κύριοι συνάδελφοι θα χρησιμοποιήσουμε τη Βουγιουκλάκη σαν αντίβαρο στον «Aνθρωπο με το γαρύφαλλο» (την ταινία για τον Μπελογιάννη που έκανε ρεκόρ εισιτηρίων) και στον «Μεγαλέξανδρο» (του Θ. Αγγελόπουλου)»;
Tα χρόνια πέρασαν και η ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς έγινε στη ΝΔ έμμονη ιδέα. Η είσοδος και η επιρροή της αντικομουνιστικής ακροδεξιάς (Βορίδης, Πλεύρης, Γεωργιάδης κλπ) την ενίσχυσε ακόμη περισσότερο. (Οι άνθρωποι εννοούν γιατί δεν γιορτάζει το έθνος τη νίκη επί των κομουνιστοσυμμοριτών, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία). Η στροφή προς συντηρητικές αξίες μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, που παρατηρείται και διεθνώς, καθώς και η καθυστερημένη επιρροή του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα, έδωσαν στην υπό τον Κ. Μητσοτάκη Νέα Δημοκρατία μια σημαντική ευκαιρία.
Έτσι, με το προσωπείο του κεντρώου πολιτικού, ο κ. Μητσοτάκης κατάφερε να συσπειρώσει μερικούς καλλιτέχνες, από βασικά μέτριους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, μέχρι συγγραφείς σε ξηρασία. «Λυπάμαι που θα το πω αλλά εκχωρήθηκε και ο Πολιτισμός και η Παιδεία, χρόνια τώρα, σε αυτές τις συνειδήσεις τις ψευδοαριστερές», συμπύκνωνε τη νέα προσπάθεια ένας από αυτούς, σήμερα το πρόσωπο των ημερών: o Δ. Λιγνάδης. Θα ανταμειφθεί με την θέση του διευθυντή στο Εθνικό Θέατρο παρότι ο κόσμος του θεάτρου και οι παροικούντες της εξουσίας ήξεραν και ο ίδιος, εμμέσως, το δήλωνε: «Ενας νέος μπορεί να είναι φιλομαθής –κι αν όχι, κάποιος πρέπει να του διδάξει τη φιλομάθεια–, μπορεί να έχει την περιέργεια να μπει σε σκοτεινά δωμάτια ή να αρνηθεί την προηγούμενη γενιά, αυτόν που τον διδάσκει. Ωστόσο όλα αυτά είναι δουλειά ενός δασκάλου – κι αν θες ενός σκηνοθέτη».
Με την ανάληψη της εξουσίας από τη ΝΔ, τα προσωπεία άρχισαν να πέφτουν, το ένα μετά το άλλο. Η προσπάθεια «ιδεολογικής ηγεμονίας» άρχισε να παραμερίζεται από την ωμή αστυνομική βία ακόμη και πάνω σε συμπαθούντες, όπως ο κ. Ινδαρές. Ο «εκσυγχρονισμός» στην εκπαίδευση παραμέρισε την Κοινωνιολογία υπέρ των Θρησκευτικών για να μην γίνονται τα παιδιά αριστεροί, η αριστεία και η αξιοκρατία ναυάγησαν στο νοσοκομείο της Καρδίτσας ενώ ο αντιπρόεδρος του κόμματος και υπουργός Ανάπτυξης συνέχιζε τις τηλεπωλήσεις επί πανδημίας.
Αντί για την επαγγελθείσα προσήλωση στην ελεύθερη έκφραση έχουμε περιστατικά στυγνής λογοκρισίας στα μέσα ενημέρωσης, «μετά από ασφυκτικές πιέσεις», καταγγέλλουν τα θύματα, του Μεγάρου Μαξίμου. Το τελευταίο δίνει γραμμή τι θα προβάλλουν ως ειδήσεις, σε ΜΜΕ τόσο υπάκουα ώστε δημοσιεύουν copy paste τις οδηγίες. Την ίδια στιγμή που στην ΕΡΤ-κομματικό παραμάγαζο, σαν να έχει βρυκολακιάσει η ΥΕΝΕΔ, δίνονται εντολές για να μην προβληθούν εικόνες από το κορονο-πάρτι στην Ικαρία ή στιγμιότυπα του κ. Λιγνάδη με καλούς φίλους του, όπως το πρωθυπουργικό ζεύγος στη φωτογραφία επάνω.
Το μόνο πρόβλημα είναι ότι ιδεολογική ηγεμονία σημαίνει επικράτηση στο πεδίο του πολιτισμού και των ιδεών. Μπορεί να το καταφέρουν εκτός από την… ισχυρή παράδοση της Βουγιουκλάκη, μια θεούσα στο υπουργείο Παιδείας, ένας Σερίφης εκτός ελέγχου, ο Αδωνις, η ΕΡΤ/ ΥΕΝΕΔ και ο Λιγνάδης;
