Δήμητρα ΣμυρνήΤο να ταξιδέψεις με προορισμό τον Βόρειο Έβρο δεν είναι και πολύ συνηθισμένο, όταν σε καλούν τόσοι ελκυστικοί προορισμοί.
Όμως εκεί, στις εσχατιές της Ελλάδας, έχεις άλλες εικόνες απ’ αυτές που η τηλεόραση προβάλλει καθημερινά για τις μαγευτικές παραλίες μας, για τις ξαπλώστρες και τις μεταξύ τους αποστάσεις, για τα νησιά μας, που απελπισμένα προσπαθούν να γιατρέψουν τον πληγωμένο τους τουρισμό, μετά την παγκόσμια επέλαση του κορωνοϊού.
Ο Βόρειος Έβρος είναι εκεί. Μπορεί τα φώτα της επικαιρότητας να στρέφονται σ’ αυτόν μόνο, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν – όπως με τα τελευταία γεγονότα στις Καστανιές – όμως ο Βόρειος Έβρος ζει και αναπνέει καθημερινά με τους δικούς του ρυθμούς, με την αγωνία των χωριών του, που σιγά-σιγά πεθαίνουν, με τα σχολεία του που αδειάζουν, με τη σκέψη πάντα στους «επεισοδιακούς του γείτονες» και την αβεβαιότητα που η στάση τους εγκυμονεί. Ο Έβρος είναι εκεί, περιμένει και αντιστέκεται σαν μια προφυλακή στο απευκταίο…
Η Ορεστιάδα, η δεύτερη μεγάλη πόλη του Έβρου μετά την Αλεξανδρούπολη, είναι η «πιτσιρίκα» της Ελλάδας, όπως την αποκαλούν χαμογελώντας οι κάτοικοί της, αφού είναι η πιο καινούρια πόλη της Ελλάδας, που χτίστηκε, για να φιλοξενήσει τους Έλληνες, που ήρθαν από το γειτονικό Κάραγατς, μετά την παραχώρησή του στους Τούρκους το 1923, με τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Παλιά Ορεστιάδα ονομάζανε το Κάραγατς – που ήταν ένα πανέμορφο προάστιο της Αδριανούπολης – οι έλληνες κάτοικοί του. Νέα Ορεστιάδα ονομάσανε την καινούργια τους πατρίδα τώρα οι πρόσφυγες, με την ελπίδα πάντα να γυρίσουν στην Παλιά.
Με 20.000 περίπου πληθυσμό σήμερα η Ορεστιάδα, έχει εμπορική κίνηση και ζωή στους δρόμους της και το ζωντανό της προφίλ σίγουρα το χρωστά κατά ένα μεγάλο μέρος στην ύπαρξη του στρατού στη γύρω περιοχή.
Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι οι μεγάλοι δρόμοι της και το ρυμοτομικό της σχέδιο, που σου δίνει την αίσθηση της ελεύθερης αναπνοής, καθώς και η μεγάλη πλατεία της, που σφύζει από ζωή, καθώς μικροί και μεγάλοι την κατακλύζουν κάθε βράδυ, ακόμη και τώρα με τις ιδιαίτερες συνθήκες που προέκυψαν.
Τα μαγαζιά της, που είναι πάρα πολλά, μπορεί να μην έχουν την παλιότερη κίνηση, και είναι φυσικό, δίνουν όμως μια ιδιαίτερη λάμψη στην πόλη, ειδικά τη νύχτα.
Δυο σημαντικοί πόλοι έλξης για τον επισκέπτη της είναι το εξαιρετικό Λαογραφικό της Μουσείο και η Βιβλιοθήκη της, στα οποίο η Φαρέτρα έχει κάνει παλιότερα εκτεταμένη αναφορά. Πραγματικά αξίζει να τα επισκεφτεί κανείς, όχι μόνο για την ιστορική τους αξία, αλλά και για τον τρόπο που οι κάτοικοι της πόλης ξέρουν να τιμούν την Ιστορία της.
Για το Λαογραφικό Μουσείο μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ και τη Βιβλιοθήκη ΕΔΩ
Τα καφέ της πλατείας της πάντα γεμάτα. Αλλά και στέκια αλλιώτικα έχουν τη θέση τους, όπως το «Μπεντρεντίν» – όνομα τούρκου λαϊκού επαναστάτη με ελληνίδα μητέρα – που προσφέρει προβολές, συζητήσεις και καλλιτεχνικά εργαστήρια, ιδιαίτερα τις μέρες του χειμώνα, δίνοντας ένα άλλο χρώμα στην πόλη.
Αφήνοντας πίσω τον παλιό της σιδηροδρομικό σταθμό, με τις μανόλιες και τις φλαμουριές της να είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης, ανηφορίζουμε βορειότερα.
Στρίβοντας δεξιά σε περιμένει η Νέα Βύσσα, που παλιότερα ήταν σπουδαίο βιοτεχνικό κέντρο, έχοντας όμως ατονήσει σήμερα ως ένα βαθμό. Η παραγωγή της σκούπας έχει για πατρίδα της τη Βύσσα, αλλά και το σκόρδο, που παράγεται εδώ, είναι η σφραγίδα του χωριού και εκτίθεται στα μαγαζιά της σε πληθώρα αλλά και με… καλλιτεχνικούς σχηματισμούς!
Στην πλατεία της, τριγυρισμένη από εκλεκτές ταβέρνες, η προτομή του Στέφανου Καραθεοδωρή, νομικού και διπλωμάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – και πατέρα του Κων/νου Καραθεοδωρή, παγκόσμια γνωστού μαθηματικού – θέλει να κάνει γνωστή σε όλους την καταγωγή του από τη Βύσσα.
Επόμενος σταθμός οι Καστανιές. Τα σύνορα κλειστά και τίποτα στο μικρό χωριό δε θυμίζει την ένταση που έκρυβε πριν μερικούς μήνες και μόνο η αναφορά στο όνομά του. Κατακίτρινα χωράφια από ηλιοτρόπια, που διασχίζουμε φεύγοντας, αναδίδουν την αίσθηση της ειρήνης, σ’ έναν εύφορο κάμπο, που φτάνει μέχρι μακριά.
Οι κάτοικοί του χωριού δήλωσαν πως δε φοβούνται. Άλλωστε συνήθισαν πια να είναι σε απόσταση αναπνοής από τους Τούρκους γείτονες, με τους οποίους είχαν μέχρι τα τελευταία γεγονότα καθημερινή επικοινωνία, καθώς οι Καστανιές είναι η έξοδος για την Αδριανούπολη, και οι μετακινήσεις εκατέρωθεν ήταν γι’ αυτούς η καθημερινότητά τους.
Το παράπονό τους είναι πως το χωριό τους αδειάζει. Τα δέκα παιδιά του φοιτούν στο διπλανό Γυμνάσιο, στα Ρίζια.
Γι’ αυτό το γυμνάσιο αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά, καθώς είναι ένα πρότυπο σχολείο με όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα. (Για το Γυμνάσιο Ριζίων μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ κι ΕΔΩ)
Ανηφορίζοντας για τα «Δίκαια», οικισμό που το 2011 είχε μόνο 797 κατοίκους και ίσως σήμερα λιγότερους, αγγίζουμε σχεδόν τα βουλγαρικά σύνορα. Από τον σιδηροδρομικό του σταθμό περνά το τρένο για να φτάσει στο Ορμένιο, το βορειότερο άκρο της Ελλάδας, στα οποίο φτάσαμε κι εμείς.
Εκείνο που βλέπει κανείς και στα δύο χωριά αλλά και στα υπόλοιπα του Βόρειου Έβρου είναι οι ελληνικές σημαίες, που κυματίζουν στα σπίτια και δεν κατεβαίνουν. Κάποιες φορές μάλιστα τις βλέπεις ζωγραφισμένες στους τοίχους, όπως στον Κυπρίνο, που συναντάμε κατηφορίζοντας.
Στρίβοντας για λίγο αριστερά, μπαίνουμε στο Αμμόβουνο, πατρίδα της ελληνίδας μητέρας του Μπεντρεντίν, αλλά και του γνωστού χαράκτη και εικαστικού Νίκου Τερζή, που ζει στη Σουηδία, με βραβεύσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Οι γλυκύτατοι γονείς του μας υποδέχονται στην αυλή του σπιτιού τους, εκπροσωπώντας όλην αυτήν την τελευταία γενιά που επιμένει να ζει εκεί, στα χώματά της, παρόλο που τα χωριά της ερημώνουν.
Στη Μικρή Δοξιπάρα, δεξιότερα, συναντάς έναν εξαιρετικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος τύμβο, όπου οι τέσσερις πλούσιοι γαιοκτήμονες του 2ου μ Χ αιώνα αποτελούν μαζί με τις πέντε άμαξες και τα δεκαπέντε άλογά τους, που θάφτηκαν μαζί τους, ένα εύρημα τεράστιας αξίας, το οποίο διεκδικεί δικό του μουσείο.
Κατηφορίζοντας προς τα νότια φτάνουμε στους Μεταξάδες, χωριό επιβλητικό, που πήρε το όνομά του από την ενασχόληση των κατοίκων με τη σηροτροφία. Αλλά και η ικανότητά τους στην επεξεργασία της πέτρας είναι έκδηλη στα περισσότερα κτίσματα. Δυστυχώς κι εδώ η ερήμωση είναι εμφανής.
Το Ελαφοχώρι λίγο πιο πέρα, το παλιό Καρατζαχάλ, πατρίδα του Κώστα Μπραβάκη, συνθέτη, ποιητή και πεζογράφου, που έζησε στη δική μας Βέροια για πολλά χρόνια, όπου διακρίθηκε και αγαπήθηκε απ’ όλους, είναι τόσο μικρό και τόσο εγκαταλειμμένο… Κι όμως η πατρίδα γι’ αυτούς που την αφήνουν, όσο κι αν είναι μικρή και ασήμαντη για τους άλλους, αποτελεί πάντα έναν μεγάλο, γεμάτο νοσταλγία παράδεισο…
Αφήνοντας πίσω μας το Ελληνοχώρι με την “Πλατεία των Πελαργών” του, στο δρόμο για το Διδυμότειχο συναντάμε μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
Το Διδυμότειχο, παραπέρα, επιβάλλεται με τα απομεινάρια του διπλού του τείχους και με το Τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζίτ, μνημείο του 14ου αιώνα, το μεγαλύτερο οθωμανικό μνημείο των Βαλκανίων, το οποίο όμως το 2017 έπεσε θύμα πυρκαγιάς κατά την αναστήλωσή του.
Η πόλη είναι ζωντανή, με το Νοσοκομείο της, τα σχολεία της, και τους κατοίκους της να αγωνίζονται για μια καλύτερη ζωή.
Ολοκληρώνοντας τον κύκλο του Βόρειου Έβρου και γυρνώντας πάλι στην Ορεστιάδα, αποχαιρετούμε τον τόπο, παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής ανάμεσα σε κίτρινες θάλασσες από χαρούμενα ηλιοτρόπια και με τους στίχους του ποιητή να μας συνοδεύουν…
Μπαίνοντας η Άνοιξη
ευωδιάζουν
μνήμες, μανόλιες, φλαμουριές
στην Ορεστιάδα…
Φωτογραφίες: faretra.info
