Ατμόσφαιρα και άρωμα καβαφικής ποίησης – Εγκαίνια μιας αλλιώτικης έκθεσης στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας
Περιμέναμε όλοι την έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου για τον Καβάφη σαν κάτι το ιδιαίτερο. Κι αυτό γιατί αθροίζονταν πολλές προσδοκίες μαζί. Από τη μια ο ίδιος ο ποιητής ως μέγεθος τεράστιο, με θέμα της έκθεσης τα ερωτικά του ποιήματα που δεν είναι στους περισσότερους γνωστά, κι από την άλλη η ιδέα του Γιώργη Μελίκη, που γέννησε την έκθεση, η υψηλή αισθητική του Γιώργου Λιόλιου που την επιμελήθηκε, και η αποφασιστικότητα της Αγγελικής Κοτταρίδη να υλοποιεί πρωτότυπες ιδέες, μετατρέποντας το Βυζαντινό Μουσείο σε κύτταρο πολιτισμού. Όλα προδιέθεταν για ένα άκρως ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Όμως οι προσδοκίες ξεπεράστηκαν κατά πολύ και βρεθήκαμε μπροστά σ΄ ένα αποτέλεσμα εντυπωσιακό. Ο καβαφικός λόγος στους τοίχους, σιδερένια περίτεχνα μοτίβα από παλιά κρεβάτια να τον κοσμούν και στο χώρο να διαχέεται παράλληλα εικόνα και ήχος ζωντανεύοντας την παλιά Αλεξάνδρεια. Η μουσική ατμοσφαιρική, η εικόνα στο βίντεο να ενώνει το αρχαίο κάλλος των αγαλμάτων με τον ερωτισμό της ποίησης του Καβάφη, και η Αλεξάνδρεια να πάλλεται από ζωντάνια αλλά και υποσχέσεις. Ένας κόσμος αλλιώτικος τόσο μακρινός αλλά και τόσο γνώριμος συνάμα, που απηχεί τη φυγή και το όνειρο.
Πριν ανοίξουν οι πόρτες του Μουσείου για την έκθεση, στην αυλή του ο κόσμος άκουσε τους συντελεστές της εκδήλωσης να μιλούν για τη σύλληψη και το περιεχόμενό της. Παρόντες στα εγκαίνια η Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη, που εγκαινίασε την έκθεση και εκφράστηκε με ενθουσιασμό γι αυτήν, και ο βουλευτής Ημαθίας Χρήστος Αντωνίου.
Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων, Αγγελική Κοτταρίδη, έδωσε το λόγο στο Γιώργη Μελίκη, που είχε την ιδέα της εκδήλωσης και τη στήριξε έμπρακτα μέσα από το «Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργης Μελίκης» και το «Κέντρο Έρευνας Μάσκας».
Ξεκινώντας από τη γοητεία που άσκησε πάνω του ο Καβάφης, όταν ήταν 14χρονος έφηβος, ο Γιώργης Μελίκης έδωσε την απήχηση της ερωτικής του ποίησης στον ψυχισμό του, που αποτέλεσε γι’ αυτόν ένα ταξίδι, μια Ιθάκη. Είπε χαρακτηριστικά:
«Διαβάζοντας συχνά τα ποιήματα του Καβάφη, καθώς και τα ετερόκλητα σχόλια για τη ζωή και το έργο του, «σχεδόν ανεπαισθήτως» στεκόμουνα στα 10 ποιήματα της συλλογής του που περιείχαν την λέξη κρεββάτι, γραμμένη μάλιστα με δυο β, πράγμα που… ξάπλωνε περισσότερο την φαντασία μου! Τώρα μετά από πενήντα χρόνια, κατάλαβα το γιατί! Μα γιατί τα συγκεκριμένα ποιήματα έφτιαχναν χάρτες για τις Ιθάκες μου! Όλοι γνωρίζουμε ότι η ποίηση κεντάει την φαντασία και δίνει διέξοδο στις φαντασιώσεις μας. Και όταν είσαι έφηβος και σε χωριό κάτι τις παραπάνω!
Το γεγονός ότι μεγάλωσα σε ένα σπίτι που το κρεβάτι των γονιών μου ήταν από κείνες τις καριόλες, όπως τα λέγανε, σιδερένιο με σκαλιστές ζωγραφιστές ροζέτες στα κεφαλάρια και στρωμένο με ασπροκεντήματα και μπλακέτες της μάννας μου, με κρεβατόγυρους περίτεχνους και μαξιλαροθήκες σαν περιστέρια, ήταν μέρος της καθημερινής μου παραστατικής αισθητικής.
Στις συλλεκτικές μου αναζητήσεις, τα κεφαλάρια και ειδικότερα αυτές οι επινικελωμένες, μπρούτζινες, χάλκινες, σιδερένιες, ζωγραφιστές ροζέτες με αγγελάκια, πουλιά, άνθη, μαιάνδρους, αμπελόφυλλα, οξείες και αμβλείες γωνίες, κάτι ημικύκλιες επιθυμίες και ευθείες αισθήσεις… με γοήτευαν ως δείγματα λαϊκής τέχνης. Μαζί με τις μπάντες τοίχου αποτελούν δύο αυτοσυμπληρούμενα μέσα εξαιρετικής λαϊκής έκφρασης, όταν κάθομαι και ρεμβάζω!
Όλα αυτά κατεργάστηκαν για πολλά χρόνια μέσα μου και δεν το ‘χα πει σχεδόν σε κανένα ώσπου μια βραδιά, σε ώρα ευωχίας με καλή συντροφιά, το έσκασα το μυστικό!
Τους είπα ότι ονειρεύομαι μια έκθεση με θέμα «Τα κρεββάτια του Καβάφη». Ευχάριστη η έκπληξή τους αλλά έπρεπε να εξηγήσω. Όταν όμως έχεις απέναντί σου μια Αγγελική Κοτταρίδη δεν χρειάζεται να πεις και πολλά! Αυτή είναι γεννημένη να παίρνει το κουβάρι και να το ξετυλίγει μοναδικά και παραμυθένια. Και έτσι έγινε. Η πρώτη ιδέα για τίτλο «Τα κρεββάτια του Καβάφη» συζητήθηκε πολύ αλλά με μία πιο ευρυγώνια πρόταση της Αγγελικής αποενοχοποιήθηκε ο πρώτος τίτλος και καταλήξαμε σε ένα στίχο του ποιήματος «Εκόμισα εις την Τέχνην» που μιλάει περί… ερώτων ατελών κάτι αβέβαιες μνήμες.» […]
«Ερώτων ατελών κάτι αβέβαιες μνήμες» ήταν τελικά και ο τίτλος της έκθεσης για την οποία ο επιμελητής της ο Γιώργος Λιόλιος είπε:
«Είμαστε ικανοποιημένοι με την υλοποίηση της ιδέας. Ο Καβάφης είναι τόσο γνωστός όσο και η Ακρόπολη. Όλοι την ξέρουν, λίγοι όμως την έχουν επισκεφτεί. Όλοι ξέρουν τον Καβάφη, λίγοι όμως έχουν διαβάσει το έργο του.»
Το κρεβάτι συνδέεται με την ερωτική ποίηση του Καβάφη ως τόπος ερωτικής συνάντησης, αποθέωσης σωματικής και ψυχικής ομορφιάς αλλά και χώρος φυγής από το στενό περιβάλλον, όπου προσωπικότητες σαν του Καβάφη ασφυκτιούν, με τις σκληρές δεσμεύσεις που επιβάλλουν σε άτομα με ιδιαιτερότητες σαν τις δικές του, πρόσθεσε ο Γιώργος Λιόλιος.
Και προχώρησε σε πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για λογοτέχνη και δημοσιογράφο της Βέροιας, που επικοινωνούσε με τον ποιητή και ζούσε κι αυτός τη δική του ασφυκτική «πόλη». Οι πληροφορίες του αντλήθηκαν από εφημερίδα της εποχής που εκδίδονταν στη Βέροια και παραχωρήθηκε για την έκθεση από την ΚΕΠΑ.
Η έκθεση με τον παλιό καθρέφτη να διεγείρει ατμοσφαιρικά τη φαντασία πλάι στα δώδεκα ποιήματα στεφανωμένα από τις σιδεριές των παλιών κρεβατιών, ( ιδέα του Γιώργη Μελίκη και προσφορά του Εθνογραφικού Κέντρου στην εκδήλωση), με τους πίνακες – πορτρέτα του Καβάφη, που φιλοτέχνησαν η Γλύκα Διονυσοπούλου, o Χάρης Κουρουζίδης και η Ειρήνη Μνατσακανιάν (συλλογή Γ. Λιόλιου), με το βίντεο του Ηλία Παπαϊωάννου, (βασισμένο σε ιδέα και υλικό του Γιώργου Λιόλιου),να παίζει στο βάθος επιτείνοντας την ποιητική ατμόσφαιρα, πραγματικά θύμισε τον τίτλο του Καβάφη «Εκόμισα εις την Τέχνην».
Και όσοι εργάστηκαν για να στηθεί αυτή η έκθεση «εκόμισαν» στην Τέχνη και στην Αισθητική επίσης πολλά!
Φωτογραφίες: faretra.info
