“Το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες…” γράφει ο Βασίλης Βαλαβάνης
Έτσι μας πληροφορεί ο στίχος από κάποια παλιά παραδοσιακά κάλαντα.
Ήθελα νάξερα τι έμενε για τους κακόμοιρους τους φτωχούς, που τις άγιες μέρες
σαν και τις τωρινές ζητιάνευαν κανένα ξεροκόμματο από τους πλούσιους των χωριών και για να μην τους πετάξουν έξω με τις κλωτσιές, τους έφτιαχναν μαντινάδες που έλεγαν:
….εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε
μόνο σας αγαπούσαμε κι ήρθαμε να σας δούμε
δώστε μας και τον κόκορα δώστε μας και την κότα
δώστε μας και πεντέξι αυγά να πάμε σ’ άλλη πόρτα
—————————————————————
Ή τους γέμιζαν ευχαριστίες κι ευχές για υγεία και μακροζωΐα:
…Ήρθαμι στουν αφέντη μας τουν πουλυχρουνιμένου,
μας έδουσι ένα φούρνου ψουμιά κι άλλα τόσα φλουριά.
Όσ’ άστρα ’π’ τουν ουρανό κι φύλλα απ’ τα δέντρα,
τόσα καλά να τ’ δώσ’ Θιός ιδώ που τραγουδούμι.
Xέρ’ να μη τουν πουνάει,
πουδάρ’ να μη τουν πουνάει,
κιφάλ’ να μη τουν πουνάει,
καρδιά τ’ να μη τουν πουνάει.
Πέτε παλικάρια μ’ αμήν…
Αλλά και πολλά παρακάλια για λίγη ελεημοσύνη:
….Kι ανοίξτε τα κουτάκια σας τα κατακλειδωμένα
και δώστε μας απ’ το χρυσό που ’χουνε τα πουγγιά σας.
Αν είστ’ από τους πλούσιους, φλουριά μη λυπηθείτε
κι αν είστ’ από τους δεύτερους, ένα ζευγάρι κότες.
————————————————————————————-
…..Και από καιρού να ’στε καλά, να ’ρθούμε να σας δούμε
και τα γενέθλια Χριστού πάλε να σας τα πούμε.
Και βάλτε τα χεράκια σας μεσ’ στα βαλάντιά σας
και χαρίστε μας χάρισμα, ό,τι βαστά η καρδιά σας.
Το απαύγασμα του γλειψίματος στους άρχοντες η μεταμόρφωση
του Χριστού σε αρχοντόπουλο που ανατρέφεται με μέλι και με γάλα:
…εβγάτε, δείτε, μάθετε που ο Xριστός γεννάται,
γεννάται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα,
το μέλι τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες.
Θα μου πείτε, τι μας τα λες αυτά, τα ξέρουμε.
Τα θυμήθηκα τώρα που βλέπω χορωδίες και σχολεία να σπεύδουν να πουν τα κάλαντα σε δήμαρχους, βουλευτές και άλλους μεγαλόσχημους θεωρώντας τους ίσως σαν τους άρχοντες του καιρού μας.
Δεν ξέρω αν έτσι εμείς οι δάσκαλοι διαπαιδαγωγούμε ελεύθερους πολίτες.
Πάντως είναι ένας τρόπος να μάθει η νέα γενιά, ποιους θα πρέπει να παρακαλέσει
αύριο για το μέλλον της και για τα αυτονόητα δικαιώματά της σε μια αξιοπρεπή ζωή.
Καλές γιορτές σε όλους
Βέροια 24/12/2016
Βασίλης Βαλαβάνης
