Οι “Τρωάδες” στη Βέροια. Πρωτοποριακή παράσταση που εντυπωσίασε και ανέδειξε το βάθος του κλασικού λόγου
Το ΚΘΒΕ, το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας και το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας σε συμπαραγωγή, μετά το θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη, ανέβασαν χθες και στη Βέροια, στο Θέατρο Άλσους «Μελίνα Μερκούρη», την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη.
Η παράσταση, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Παρασκευόπουλου, εντυπωσίασε και καταχειροκροτήθηκε.
Ο Ευριπίδης, «ο από σκηνής φιλόσοφος» όπως τον αποκάλεσαν, δεν είναι μόνο εκείνος, που στοχάζεται πάνω στα ανθρώπινα μετατρέποντας τις σκέψεις και τις ιδέες του σε θέατρο, αλλά και εκείνος που έχει το θάρρος να ασκεί με το λόγο του κριτική πάνω στα κακώς κείμενα της εποχής του.
Όχι πολίτης των ένδοξων Περσικών Πολέμων, όπως ο Αισχύλος, αλλά πολίτης της εποχής του Πελοποννησιακού Πολέμου ο Ευριπίδης, καταθέτει με τόλμη το 415 πΧ στα Μεγάλα Διονύσια τις «Τρωάδες», έργο καθαρά πολιτικό. Είναι η εποχή που η Αθήνα, ως υπερδύναμη, δε διστάζει να φτάσει ακόμη και στη Σφαγή της Μήλου, επιβάλλοντας το “δίκαιο” του ισχυρού.
Μετά από 2500 χρόνια ο λόγος του Ευριπίδη αντηχεί με την ίδια δύναμη, καταδικάζοντας τον πόλεμο και την αυθαιρεσία των νικητών, όποιοι κι αν είναι αυτοί κι όπου κι αν βρίσκονται. Θύμα του δυνατού πάντα ο αδύναμος, απροστάτευτος και ευάλωτος στα παιχνίδια του κέρδους στα διεθνή παζάρια, που οδηγούν τους λαούς στον αφανισμό και την προσφυγιά.
Οι «Τρωάδες» μπορεί να βασίζονται στον μύθο της αρπαγής της Ελένης από τον Πάρι και τον μακροχρόνιο πόλεμο μεταξύ Αχαιών και Τρώων, που οδηγεί τελικά στην καταστροφή της Τροίας, αλλά οι αναφορές του τραγικού ποιητή στον πλούτο της χώρας, της χρυσοφόρας Τροίας, είναι υπαινιγμοί σαφείς για τις αιτίες και εκείνου αλλά και των περισσότερων πολέμων.
Με την Εκάβη στην κορυφή της πυραμίδας του πόνου και της συντριβής, ο Ευριπίδης στήνει την τραγωδία του με πρωταγωνίστριες τις γυναίκες της λεηλατημένης Τροίας, που αρνούνται, όπως είναι φυσικό, να δεχτούν τη μεταστροφή της μοίρας τους. Άλλωστε η έννοια της τραγικότητας περικλείεται στη φράση «η εις το εναντίον μεταβολή».
Με τις ανώνυμες Τρωάδες να λειτουργούν όλες μαζί σαν ένα σώμα, αλλά και την κάθε μια ξεχωριστά να θρηνεί για τη μοίρα της, οι επώνυμες, η Κασσάνδρα και η Ανδρομάχη, πλαισιώνουν τον τραγικό κομμό της Εκάβης, δίνοντας η κάθε μια τις αποχρώσεις του δικού της σπαραγμού.
Και έρχεται τώρα η παράσταση του Γιάννη Παρασκευόπουλου, αυτό το τόσο γνωστό και πολυπαιγμένο κείμενο -που βέβαια όσες φορές και να παιχτεί δεν θα χάσει ποτέ την αξία του- να το μετατρέψει σε μια πρωτοποριακή παράσταση, που όχι μόνο δεν απέχει από την ουσία του κλασικού λόγου, αλλά τον αναδεικνύει και τον τιμά.
Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια μοντέρνες προσεγγίσεις τραγωδιών, που πολλές όμως θυσιάζουν την ουσία του λόγου στο βωμό του μοντέρνου, Η συγκεκριμένη παράσταση βρίσκεται πολύ μακριά από τέτοιους κακόγουστους πειραματισμούς.
Με βαθύ σεβασμό στο κείμενο, χρησιμοποιώντας μάλιστα εμβόλιμα φράσεις του αρχαίου λόγου – που πρόσθεταν μια άλλη αίσθηση στο άκουσμά τους – με οδηγό την έξοχη μετάφραση του Γιάννη Τσαρούχη, ο σκηνοθέτης έστησε μια παράσταση, όπου οι Τρωάδες του τότε έγιναν οι Τρωάδες όλων των εποχών, του χθες, του σήμερα και του αύριο, όσο η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια.
Με δεκατρείς γυναίκες και πέντε άντρες στη σκηνή, ο Παρασκευόπουλος κίνησε όλους τους ηθοποιούς του με θαυμαστή αρμονία, αναδεικνύοντας ερμηνευτικά και τη μονάδα και το σύνολο. Η κίνηση, (Τάσος Παπαδόπουλος κινησιολογία), που δεν έχανε στο ελάχιστο, η ευρηματική σύλληψη της χρήσης των κονταριών, που, πέρα από τον πρωταρχικό τους πολεμικό συμβολισμό, έπαιρναν κάθε φορά και άλλη διάσταση – κρατώντας και τις αποστάσεις ανάμεσα στους ηθοποιούς – οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις, υποταγμένες στη διαφορετικότητα των ρόλων αλλά και στη συνδημιουργική διάθεση, ο συντονισμός των φωνών στα χορικά που πλέκονταν θαυμαστά με τη μουσική, όλα έδωσαν την εικόνα μιας γεμάτης ανησυχία και φαντασία εμπνευσμένης σκηνοθετικής ματιάς.
Το σκηνικό του Θανάση Κολαλά απόλυτα αφαιρετικό αλλά και απόλυτα λειτουργικό, αφού αποτελούνταν από τα μετακινούμενα κοντάρια, έδεσε απόλυτα με τις προθέσεις του σκηνοθέτη.
Τα κοστούμια της Σοφίας Παπαδοπούλου εμπνευσμένα, προσέδωσαν την απαιτούμενη διαχρονικότητα, χωρίς όμως να απομακρύνονται από την αίσθηση της εποχής που προσδιόριζαν.
Έξοχη η μουσική του Μάνου Μυλωνάκη, που εντυπωσίασε ήδη από την αρχή το κοινό, υπογράμμισε συναισθηματικά κορυφώσεις και χορικά, προσδίδοντας την απαιτούμενη ατμόσφαιρα που ανέδειξε ακόμη περισσότερο το κείμενο.
Η Γιώτα Φέστα, ώριμη ερμηνευτικά όσο ποτέ, έδωσε μια Εκάβη γεμάτη από εσωτερικούς κραδασμούς, που δεν τους αντέχει ανθρώπινος νους, καθώς χάνει τα πάντα μονομιάς. Οι άνθρωποι που αγάπησε, η πατρίδα της, αλλά και η εξουσία που γεύτηκε – αυτή μια βασίλισσα- γίνονται τώρα όλα ένα τίποτα, γίνονται όλα ένα πορφυρό κουρέλι που το τυλίγεται χωρίς πια νόημα και το σέρνει καταγής.
Χωρίς να πέφτει στην παγίδα του μελοδραματισμού, η Φέστα διαχειρίστηκε το ρόλο της με το τραγικό βάθος που το μέγεθός του απαιτούσε, αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις.
Με την ένθεη μανία της η Κασσάνδρα (Μαρία Καραμήτρη) να πείθει για τα τόσο λεπτά όρια μεταξύ τρέλας και λογικής, με την επιτυχή ισορροπία του ανάμεσα στο σκληρό χρέος και τον συναισθηματισμό ο αγγελιοφόρος Ταλθύβιος (Χρίστος Στυλιανού) να ξεχωρίζει δίπλα της, και τον Νικόλα Μαραγκόπουλο να αποδίδει με πειστικότατη αφέλεια τον άτολμο απατημένο Μενέλαο – νότα έξυπνα κωμική μέσα στο τραγικό έρεβος των δρώμενων – η παράσταση πρόσθεσε στο εξαιρετικό ερμηνευτικό σύνολο όλων των υπόλοιπων ηθοποιών τρεις ακόμη χαρακτηριστικές πινελιές.
Μια καλλιτεχνική οπτική που απέδειξε πως με τη σοβαρότητα, τη βαθιά μελέτη του αντικειμένου, το πάθος της έρευνας του καινούριου -που δεν γκρεμίζει όμως τις γόνιμες σιδεροδεσιές του παλιού – μπορεί να συγκινήσει και να συναρπάσει.
Συντελεστές της παράστασης
Μετάφραση: Γιάννης Τσαρούχης
Σκηνοθεσία- Προσαρμογή κειμένου: Γιάννης Παρασκευόπουλος
Σκηνικά: Θανάσης Κολαλάς
Κοστούμια: Σοφία Παπαδοπούλου
Μουσική: Μάνος Μυλωνάκης
Κινησιολογία: Τάσος Παπαδόπουλος
Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Βαγγέλης Σκυλίτσης, Μαρία Νεφέλη Παρασκευοπούλου
Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Δημήτρης Γεωργόπουλος
Φωτογράφιση: Τάσος Θώμογλου
Οργάνωση παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη
Επικοινωνία παράστασης για το ΔΗ. ΠΕ. ΘΕ. Βέροιας: Κατερίνα Γρηγοριάδου
Έπαιξαν οι ηθοποιοί: Χρήστος Διαμαντούδης (Ποσειδών), Ελένη Θυμιοπούλου (Αθηνά), Μαρία Καραμήτρη (Κασσάνδρα), Νικόλας Μαραγκόπουλος (Μενέλαος), Νίκος Μήλιας (Στρατιώτης), Γιολάντα Μπαλαούρα (Ελένη), Ιωάννα Παγιατάκη (Ανδρομάχη), Χρίστος Στυλιανού (Ταλθύβιος), Βασίλης Τρυφουλτσάνης (Στρατιώτης), Γιώτα Φέστα (Εκάβη)
Γυναίκες της Τροίας: Μαριάννα Αβραμάκη, Νεφέλη Ανθοπούλου, Σταυρούλα Αραμπατζόγλου, Μομώ Βλάχου, Χρύσα Ζαφειριάδου, Ελένη Θυμιοπούλου, Μαρία Καραμήτρη, Άννα Κυριακίδου, Γιολάντα Μπαλαούρα, Ιωάννα Παγιατάκη, Εύη Σαρμή, Ελευθερία Τέτουλα.
—————————-
Συνέντευξη της Γιώτας Φέστα στη Φαρέτρα για τις “Τρωάδες” μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ
