“Θα υποκύψει η Σερβία (και η ιστορική μνήμη της) στον γαμπρό του Τραμπ;” / γράφει ο Γιώργης-Βύρων Δάβος

Τo βομβαρδισμένο συγκρότημα του Γιουγκοσλάβου μεγάλου μοντερνιστή  Νίκολα Ντόμπροβιτς μέχρι σήμερα στέκει διάτρητο στο κέντρο του Βελιγραδίου. Οι αρχές της χώρας είχαν αποφασίσει να μην το αποκαταστήσουν, ώστε να παραμένει εσαεί το σύμβολο της αντίστασης του λαού της Σερβίας στους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς του 1999, που είχαν αφήσει 500 νεκρούς και είχαν αναδείξει το μαχητικό πνεύμα ενός λαού, που δεν είχε θελήσει -ακόμη και εις βάρος της ενσωμάτωσής τους στην Ε.Ε.- να υποταγεί στην νέα τάξη πραγμάτων που η «νικηφόρα» καπιταλιστική και νεοϊμπεριαλιστική παγκοσμιοποίηση επαγγελλόταν.

Σήμερα, τα δύο κλιμακωτά κτίρια, με όψεις εκατέρωθεν του δρόμου -που επίσης ήταν κατασκευασμένα έτσι για να θυμίζουν τη μεγάλη νίκη των παρτιζάνων επί των Γερμανών κατακτητών στα φαράγγι του ποταμού Σουτιέσκα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου- κινδυνεύουν όχι με αποκατάσταση, αλλά να γκρεμισθούν επί τη βάσει της μυστικής συμφωνίας που έχει υπογραφεί με τις αρχές της Σερβίας και τον επιχειρηματία Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ.

Η κυβέρνηση του Αλεξάντρ Βούτσιτς, που έχει δείξει πλειστάκις τη φιλοδυτική ροπή του, δικαιολογεί ως αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της χώρας τον ειδικό νόμο που ψήφισε με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος» το σερβικό Κοινοβούλιο. Παρά τα νομικά εμπόδια, η κυβέρνηση Βούτσιτς είναι αποφασισμένη να φέρει εις πέρας το ύψους 500 εκατ. δολαρίων σχέδιο για ανακατασκευή των κτιρίων (που κάποτε ήταν και το κεντρικό επιτελείο του σερβικού στρατού) και τη μετατροπή τους σε πολυτελές ξενοδοχείο και διαμερίσματα. Τονίζει μάλιστα, πως η «αναβάθμιση» των κτιρίων αυτών θα σβήσει μία επώδυνη σελίδα στην Ιστορία του έθνους, άσχετα εάν αυτή η σελίδα που θέλει να διαγράψει ο Βούτσιτς για πολλούς Σέρβους αποτελεί μία «επίθεση» και προσπάθεια νέας κατοχής της χώρας τους από ξένες δυνάμεις.

Μεγάλο τμήμα της αντιπολίτευσης υποστήριξε ότι η νομοθεσία ήταν αντισυνταγματική, αλλά η κυβερνητική πλειοψηφία την ενέκρινε χωρίς τροποποιήσεις, λέγοντας ότι ήταν ζωτικής σημασίας για τις καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Πολλοί αναλυτές συμφωνούν πως ακριβώς αυτή η προσπάθεια του Βούτσιτς να προσεταιρισθεί πάλι, πολιτικά και γεωστρατηγικά, τη Δύση αποτελεί το κίνητρο για να προχωρήσει γι’ άλλη μία φορά σε μία αποικιακού τύπου παραχώρηση -όπως το ορυχείου λιθίου στο Τζάνταρ, στην «αμαρτωλή» Rio Tinto και το οποίο ενέταξε πρόσφατα κι η Ε.Ε. στα ζωτικής σημασίας επενδυτικά της σχέδια εκτός της Ένωσης.

Από την πλευρά του ο Βούτσιτς, μιλώντας στο φιλοκυβερνητικό τηλεοπτικό δίκτυο Pink TV ωμά τόνισε πως «εμείς δίνουμε τη γη και αυτοί παρέχουν μια επένδυση τουλάχιστον 650 εκατ. ευρώ (753 εκατ.δολάρια), μια τεράστια επένδυση για τη χώρα μας», επιμένοντας ότι δεν επρόκειτο για πώληση αλλά για μακροχρόνια μίσθωση.

Όπως τονίζουν τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα στο σερβικό περιοδικό Radar για τη μυστική συμφωνία, η σερβική κυβέρνηση δημιούργησε μια κοινοπραξία με τον Κούσνερ, στην οποία ο τελευταίος κατέχει το 77,5% και η Σερβία το 22,5%. Η κυβέρνηση δεσμεύεται επίσης να άρει το προστατευόμενο καθεστώς της ως πολιτιστικό αγαθό και εγγυάται 99ετή μίσθωση της γης, αλλά διαψεύδοντας εν μέρει τον Βούτσιτς χωρίς ενοίκιο (υπογράμμιση δική μας και του Report). Μια μεγάλη συμφωνία τω όντι, κυρίως για τον Κουσνέρ και την κατασκευαστική εταιρεία του Atlantic Incubation Partners LLC, καθώς σε περίπτωση που δεν κατεδαφισθούν τα κτίρια το αργότερο έως τον Μάιο του 2026, ώστε να καταστεί δυνατή η έναρξη των εργασιών κατασκευής στο εργοτάξιο, τότε αυτή μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση κατά την κρίση της και να διεκδικήσει σημαντικά έξοδα καταγγελίας.

Επίσης, η γη στην οποία βρίσκεται το συγκρότημα Generalstab θα μισθωθεί δωρεάν στην Atlantic Incubation Partners για περίοδο 99 ετών, με δυνατότητα μετατροπής της μίσθωσης στην εταιρεία real estate του Κούσνερ Affinity Global Development, σε πλήρη ιδιοκτησία της.

Για την υλοποίηση του έργου, η Affinity Global Development συνεργάζεται με τον όμιλο Trump Organization που ανήκει στον Ντόναλντ Τραμπ και με την εταιρεία επενδύσεων ακινήτων  Eagle Hills του μεγαλο-επιχειρηματία Μοχάμεντ Άλι Αλάμπαρ, από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,, σύμφωνα με πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Τραμπ.

Το εξοργιστικό είναι πως η μυστική τούτη συμφωνία δεν είναι ένα πρόσφατο προϊόν διαβούλευσης, αλλά χρονολογείται ήδη από τον Μάιο του 2024. Τότε ο πρώην υπουργός Υποδομών Γκόραν Βέσιτς συναντήθηκε κι υπέγραψε το επενδυτικό συμβόλαιο με τον Άσερ Αμπενσέρα, της Atlantic Incubation Partners LLC, όπως αποκαλύπτει το Radar. Μάλιστα, τον περασμένο Νοέμβριο, ο Βούτσιτς αποχαρακτήρισε τα κτίρια ως μνημείο της εθνικής κληρονομιάς, ανοίγοντας εν κρυπτώ την κερκόπορτα για να εφαρμοσθεί ανεμπόδιστα ο σημερινός νόμος για τα κατασκευαστικά σχέδια του Κουσνέρ.

Όπως είναι φυσικό, οι αποκαλύψεις για την ατιμωτική για την νεότερη Ιστορία των Σέρβων συμφωνία με τον Κουσνέρ, έβγαλε χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους. Μεγάλες σε όγκο και ένταση διαδηλώσεις διοργανώθηκαν στην πρωτεύουσα της Σερβίας, ,με συνθήματα εναντίον του αποχαρακτηρισμού και σημαίες με τον σερβικό σταυρό. 

Πολλοί  είναι οι Σέρβοι που βλέπουν το παλιό αρχηγείο, το οποίο υπέστη ζημιές σε μια εκστρατεία βομβαρδισμού του ΝΑΤΟ το 1999 κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Κόσοβο, ως φόρο τιμής σε όσους πέθαναν και ως μνημείο της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής της γιουγκοσλαβικής εποχής. Μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της πρωτεύουσας αντιτάσσονται στην υπογραφή μιας  συμφωνίας μίσθωσης 99 χρόνων με την Affinity Global Development.

Πέρα από την πολιτική διάσταση της συμφωνίας, για της οποίας τη φιλοδυτική στροφή κατακεραυνώνουν τον Βούτσιτς, οι διαδηλωτές υπογραμμίζουν και τις οικονομικές επιπτώσεις που θα έχει στην ασταθή οικονομία της Σερβίας και στο στεγαστικό πρόβλημα του Βελιγραδίου αυτό το έργο. Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας φοβούνται πως αυτό θα αυξήσει την αξία όλων των πραγμάτων στο Βελιγράδι, καθώς θα προσελκύσει περισσότερους τουρίστες και θα εκτινάξει προς τα πάνω τις τιμές στις υπηρεσίες, τα ακίνητα, τα καταναλωτικά αγαθά.

Η  αποκάλυψη για τη συμφωνία, αλλά κι ο βιαστικός τρόπος που ψηφίσθηκε ο νόμος, δημιούργησε άλλον έναν μοχλό πίεσης ενάντια στην κυβέρνηση του Βούτσιτς. Ο οποίος ακόμη βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ασίγαστες  αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις, ιδίως μέσα στις τάξεις των νέων και των φοιτητών, έπειτα από  την κατάρρευση της στέγης του σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ πριν από ένα χρόνο, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 16 ανθρώπους. Η μεγαλειώδης αντικυβερνητική διαδήλωση την 1η Νοεμβρίου, επέτειο του τραγικού γεγονότος, απετέλεσε μία σθεναρή υπόμνηση της αντι-δημοφιλίας του Βούτσιτς στην σερβική κοινωνία.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση, κυρίως με τη mano longus της, τον υπουργό Πληροφόρησης Μπόρις Μπράτινα, κλιμακώνει τις υποθέσεις της στα λιγοστά μέσα ενημέρωσης που δεν υπέκυψαν στην λογοκρισία και τις πιέσεις να κλείσουν. Όπως τονίζει ο Μπράτινα, που παρ’ όλο που δηλώνει ότι στη Σερβία υπάρχει «απόλυτη ελευθεροτυπία» βλέπει στα αδέσμευτα μέσα ενημέρωσης πράκτορες «με αντεθνική δράση», δηλώνει πως «αυτά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν».