Σύμφωνα με το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού 2026, η απορρόφηση κοινοτικών πόρων μετά από δέκα μήνες εφαρμογής είναι μόλις 30,3% για το «Σπίτι μου 2» και 13% για το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης. Με άλλα λόγια, τα προγράμματα που υποτίθεται ότι θα ανακούφιζαν τη μεσαία τάξη και θα έδιναν ανάσα στην αγορά κατοικίας, κινούνται με ρυθμούς… δημοσίου.
Η θεωρία των εξαγγελιών και η πράξη της αγοράς
Το «Σπίτι μου 2», που παρουσιάστηκε ως συνέχεια του επιτυχημένου πρώτου κύκλου, προβλέπει δάνεια συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ για νέους και οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Μέχρι στιγμής όμως, έχουν συναφθεί δάνεια μόλις 303,3 εκατ. ευρώ.
Στο «Αναβαθμίζω το σπίτι μου», το οποίο στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών με χρηματοδότηση 300 εκατ. ευρώ, η εικόνα είναι ακόμη πιο απογοητευτική: εκταμιεύσεις μόλις 39,2 εκατ. ευρώ.
Οι αριθμοί είναι ξεροί, αλλά αποκαλυπτικοί. Όταν τα προγράμματα μένουν στα χαρτιά, οι ανάγκες της κοινωνίας δεν περιμένουν. Η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης, η γραφειοκρατία και κυρίως η αναντιστοιχία με την πραγματικότητα της αγοράς (ακριβά ακίνητα, ελάχιστες κατάλληλες κατοικίες) έχουν παγώσει τη συμμετοχή των πολιτών.
Παρότι έχουν υποβληθεί περίπου 10.000 αιτήσεις για το «Σπίτι μου 2», πολλές δεν φτάνουν ποτέ στο στάδιο της εκταμίευσης. Ο λόγος; Οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευθεί και τα διαθέσιμα σπίτια που πληρούν τα κριτήρια του προγράμματος είναι ελάχιστα.
Η ίδια η αγορά λειτουργεί σαν αντικίνητρο. Με μέση ηλικία δικαιούχων τα 37 έτη και μέσο εισόδημα 20.600 ευρώ, οι νέοι προσπαθούν να αποκτήσουν ένα σπίτι 89 τ.μ., αλλά σκοντάφτουν στα τραπεζικά φίλτρα και στις συμβολαιογραφικές αποτιμήσεις.
Κι αν το πρόγραμμα υπόσχεται ότι η δόση του δανείου είναι 40% χαμηλότερη από το ενοίκιο, στην πράξη πολλοί δεν βρίσκουν ούτε δάνειο ούτε σπίτι.
Η απειλή του 2026
Το μεγάλο αγκάθι, όμως, δεν είναι μόνο η χαμηλή συμμετοχή, αλλά και το ρολόι που χτυπάει αντίστροφα. Το RRF λήγει σε λιγότερο από δύο χρόνια και αν τα κονδύλια δεν απορροφηθούν, θα επιστρέψουν στις Βρυξέλλες. Δηλαδή, χρήματα που προορίζονταν για τους Έλληνες πολίτες θα χαθούν λόγω καθυστερήσεων και κακού σχεδιασμού.
Το υπουργείο Οικονομικών προσπαθεί να δείξει αισιοδοξία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει απλούστευση των διαδικασιών ή ακόμα και επέκταση με το «Σπίτι μου 3», ωστόσο οι αριθμοί δεν επιβεβαιώνουν τέτοια αισιοδοξία.
Η εικόνα είναι ξεκάθαρη: προγράμματα που σχεδιάστηκαν για να λύσουν προβλήματα, αναπαράγουν τα ίδια προβλήματα. Δύσκολη πρόσβαση, αργές εγκρίσεις, χαμηλή ενημέρωση και μια αγορά ακινήτων που κινείται ανεξάρτητα από τις κοινωνικές ανάγκες.
Εάν δεν υπάρξει ριζική αναπροσαρμογή, ο κίνδυνος να χαθούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πλέον ορατός. Και τότε, το μόνο που θα έχει μείνει από το «Σπίτι μου» θα είναι… ο τίτλος.
Άρθρα
Άρθρα
Οικονομία
