Τα “απάτητα βουνά”, η Amazon και οι ανεμογεννήτριες στο Βέρμιο

Οι ανεμογεννήτριες στο Βέρμιο τοποθετήθηκαν με τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών αρχών στην συντριπτική τους πλειοψηφία

Ο μόνος, ας πούμε, αποδεκτός  λόγος γι αυτήν τη συναίνεση, θα μπορούσε να είναι το φτηνό ηλεκτρικό ρεύμα για τους κατοίκους της Ημαθίας, αλλά και των άλλων περιοχών, στις οποίες εκτείνεται το Βέρμιο.

Η ζωή όμως άλλα αποδεικνύει.

Πληρώνουμε αβάσταχτους λογαριασμούς για ηλεκτρικό ρεύμα. Η τιμή του στην Ελλάδα είναι από τις ακριβότερες της Ευρώπης.

Από την άλλη, το Βέρμιο καταστρέφεται. Χιλιόμετρα δρόμων έχουν ανοιχτεί μέχρι τις κορυφές του, όπου κυριολεκτικά έχουν σχηματιστεί ολόκληρα γήπεδα ποδοσφαίρου. Δεκάδες χιλιάδες δέντρα έχουν κοπεί. Βιάζεται χλωρίδα και πανίδα. Χιλιάδες επί χιλιάδων τόνοι τσιμέντου και σίδερου βουλιάζουν το Βουνό. Οι ανεμογεννήτριες-τέρατα συμπληρώνουν το σκηνικό.

Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι ύστερα από αυτήν τη λαίλαπα στο Βέρμιο δεν επηρεάζεται το μικρόκλιμα της περιοχής, καθώς και ο υδροφόρος ορίζοντας, κάτι που έχει άμεση επίπτωση στη ζωή των κατοίκων;

Οι ιδιωτικές εταιρίες, ντόπιες και ξένες, που έχουν εγκατασταθεί εκεί, στην ουσία λειτουργούν ως τα αφεντικά του βουνού, μεγιστοποιώντας τα κέρδη τους και αδιαφορώντας για το μέγεθος της καταστροφής που προκαλούν.

Και βέβαια, το ρεύμα  δεν παράγεται  για να ικανοποιεί τις ανάγκες των κατοίκων της χώρας , αλλά κυρίως για εξαγωγή και κέρδη,  τη στιγμή που ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της ζει σε συνθήκες φτώχειας!

Σήμερα σιωπούν εκείνοι από τότε συναίνεσαν.  Σα να μη συμβαίνει τίποτα, σαν να μη “σταυρώνεται” το βουνό, σαν να μην αλλοιώνεται δραματικά η φύση και το περιβάλλον του.  

Αυτό είναι το σήμερα. Ας σκεφτούμε και το αύριο, όταν οι ανεμογεννήτριες-τέρατα θα σκουριάζουν θλιβερά κουφάρια εκεί επάνω…

 far

Η Amazon πατά τ’ απάτητα βουνά της Ελλάδας

Παραθέτουμε σχετικό ρεπορτάζ των Reporters United για την καταστροφή των βουνών, τις επενδύσεις και τα κέρδη και την ιδιαίτερη αναφορά στο Βέρμιο με τη βοήθεια μελών των συλλογικοτήτων SOS Βέρμιο  και SOS Εορδαία.

Φωτογραφία / Drone: Νίκος Παλαιολόγος

Πριν μερικούς μήνες, για να ανέβει κανείς στα 2.062 μέτρα του Χαμίτη, της ψηλότερης κορυφής του Βερμίου στη Δυτική Μακεδονία, έπρεπε να πεζοπορήσει αρκετές ώρες ανάμεσα σε πυκνά δάση και βοσκοτόπια. Όχι πια όμως. Στις 10 Σεπτεμβρίου, η ομάδα του Reporters United, μαζί με μέλη των συλλογικοτήτων SOS Βέρμιο και SOS Εορδαία, άγγιξε την κοκκινοβαμμένη πέτρα που σημαίνει την κορυφή, ενώ το αυτοκίνητο της αποστολής μας βρισκόταν παρκαρισμένο λίγο πιο πέρα.

Κοιτάζουμε από ψηλά τα υψώματα του Βερμίου να γέρνουν πάνω απ’ την κοιλάδα της Πτολεμαΐδας προς τη δύση και το πυκνό ελατόδασος της Νάουσας προς την ανατολή. Εκεί όπου το αραιό δάσος έπρεπε να σβήνει πάνω στα κίτρινα αλπικά λιβάδια απλώνεται το εργοτάξιο της Αιολικής Μονοπρόσωπης Βερμίου ΑΕ. Ένα σύμπλεγμα πέντε έργων και 59 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 291 MW που θα ολοκληρωθεί την άνοιξη.

Και πίσω του, μια από τις ισχυρότερες εταιρείες του κόσμου: Η Amazon. Η οποία τον περασμένο Νοέμβριο ανακοίνωσε την επένδυσή της στα αιολικά του Βερμίου με τη δέσμευση να αγοράζει για 15 χρόνια το ρεύμα τους.

Όμως η εταιρεία του Τζεφ Μπέζος παράβλεψε μία κρίσιμη παράμετρο: Τμήμα του αιολικού πάρκου βρίσκεται μέσα σε Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ). Οι ΠΑΔ αντιστοιχούν στο 6% της ελληνικής χερσαίας επικράτειας. Για να πληροί μια περιοχή τα κριτήρια των ΠΑΔ, πρέπει ο πυρήνας της να απέχει ένα χιλιόμετρο από τον κοντινότερο δρόμο. Παρότι δεν προστατεύονται νομοθετικά στο σύνολό τους, οι επιστήμονες λένε ότι οι ΠΑΔ δεν θα έπρεπε να υφίστανται κανενός είδους επέμβαση. Μακριά από δρόμους και ανέγγιχτες από ανθρώπινη δραστηριότητα, οι απάτητες αυτές περιοχές είναι (ή ήταν) ό,τι κοντινότερο έχουμε σε άγρια φύση.

«Έχω να ανέβω στον Χαμίτη ένα χρόνο. Το βουνό έχει γίνει εργοτάξιο. Χάθηκε η μαγεία της κορυφής, του απάτητου. Τώρα, οι εταιρείες έχουν το δικαίωμα να ξεσκίζουν το βουνό μας», λέει ο Γιώργος Κασαπίδης, μέλος του SOS Βέρμιο.

Η ιστορία του Βερμίου δεν είναι μια ιστορία μεταβίβασης ενός κρατικού περιουσιακού στοιχείου (εξάλλου η γη δεν άλλαξε χέρια), αλλά η εκχώρηση  δικαιωμάτων εκμετάλλευσης των πιο σπάνιων και παρθένων περιοχών της χώρας σε έναν απ’ τους μεγαλύτερους παγκόσμιους κολοσσούς. Και δυστυχώς, δεν είναι η μόνη.

Εκτός της Amazon, η έρευνά μας εντόπισε κι άλλους ενεργειακούς κολοσσούς, διεθνείς ή εγχώριους, που κατασκεύασαν ή κατασκευάζουν αιολικά πάρκα μέσα σε περιοχές αδιατάρακτης (μέχρι πρότινος) ελληνικής φύσης: ΔΕΗ, EDF (γαλλική ΔΕΗ), Ibedrola (ισπανική), EDP (πορτογαλική ΔΕΗ), European Energy (δανέζικη) και πολλές άλλες εταιρείες έχουν καταλάβει συνολικά 1.487 στρέμματα γης και 60 χλμ. δρόμων μέσα στα απάτητα βουνά.

«Έχω να ανέβω στον Χαμίτη ένα χρόνο. Το βουνό έχει γίνει εργοτάξιο. Χάθηκε η μαγεία της κορυφής, του απάτητου. Τώρα, οι εταιρείες έχουν το δικαίωμα να ξεσκίζουν το βουνό μας», λέει ο Γιώργος Κασαπίδης, μέλος του SOS Βέρμιο.

Η ιστορία του Βερμίου δεν είναι μια ιστορία μεταβίβασης ενός κρατικού περιουσιακού στοιχείου (εξάλλου η γη δεν άλλαξε χέρια), αλλά η εκχώρηση  δικαιωμάτων εκμετάλλευσης των πιο σπάνιων και παρθένων περιοχών της χώρας σε έναν απ’ τους μεγαλύτερους παγκόσμιους κολοσσούς. Και δυστυχώς, δεν είναι η μόνη.

Εκτός της Amazon, η έρευνά μας εντόπισε κι άλλους ενεργειακούς κολοσσούς, διεθνείς ή εγχώριους, που κατασκεύασαν ή κατασκευάζουν αιολικά πάρκα μέσα σε περιοχές αδιατάρακτης (μέχρι πρότινος) ελληνικής φύσης: ΔΕΗ, EDF (γαλλική ΔΕΗ), Ibedrola (ισπανική), EDP (πορτογαλική ΔΕΗ), European Energy (δανέζικη) και πολλές άλλες εταιρείες έχουν καταλάβει συνολικά 1.487 στρέμματα γης και 60 χλμ. δρόμων μέσα στα απάτητα βουνά.

Μια στις τρεις απάτητες περιοχές στο στόχαστρο των εταιρειών

Το Reporters United, σε συνεργασία με το Arena for Journalism in Europe, τη νορβηγική κρατική τηλεόραση NRK, το Νορβηγικό Ινστιτούτο Έρευνας για τη Φύση (NINA) και 10 ακόμη ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, ανέλυσε δορυφορικές εικόνες από όλη την Ευρώπη, αποκαλύπτοντας ότι εννέα εκατομμύρια στρέμματα φυσικών και ημι-φυσικών περιοχών (από δάση μέχρι καλλιέργειες) μετατράπηκαν σε τεχνητές επιφάνειες μεταξύ 2018 – 2023 (land take), υπολογισμός μιάμιση φορά μεγαλύτερος απ’ αυτόν της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος.

Διαβάστε την πανευρωπαϊκή έρευνα εδώ.

Στην Ελλάδα, η έρευνά μας εστίασε στην έννοια των απάτητων περιοχών, και ειδικότερα των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ).

Με τους ανθρώπους του Βερμίου στα ίχνη της Amazon

Πριν την επίσκεψή μας ζητήσαμε από την Aer Soleir να μας ξεναγήσει στο έργο της, αλλά αρνήθηκε. Στα βουνά του τόπου τους όμως δέχτηκαν να μας συνοδεύσουν τα μέλη των συλλογικοτήτων SOS Εορδαία, SOS Βέρμιο και SOS Δυτική Μακεδονίας, Νίκος Βουνοτρυπίδης, Γιώργος Κασαπίδης, Θάνος Ζιάκκας και Στέφανος Πράσσος.

Ξεκινήσαμε οδηγώντας στους παλιούς αγροτικούς χωματόδρομους, που έχουν διαπλατυνθεί τόσο ώστε να χωράνε δύο φορτηγά. Όσο κερδίζαμε υψόμετρο, οι φρέσκιες νυχιές της τσάπας στις ξεμπαζωμένες πλαγιές πρόδιδαν την αρχή των νεοδιανοιχθέντων χωματόδρομων. Το Βέρμιο κατέχει την θλιβερή πρωτιά σε επεμβάσεις. Οι 13 από τις 59 ανεμογεννήτριες της εταιρείας χωροθετούνται εντός των δύο ΠΑΔ του Βερμίου και αναλύοντας δορυφορικές εικόνες υπολογίσαμε ότι τα γήπεδά τους έχουν καταλάβει ως τώρα 272 στρέμματα παρθένων εκτάσεων διανοίγοντας 12 χιλιόμετρα νέων δρόμων εντός τους.

Η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) του 2014 έθετε περιορισμούς πλάτους δρόμων στα πέντε μέτρα. Το 2021 η ΑΕΠΟ τροποποιήθηκε και το πλάτος των δρόμων επιτράπηκε να φτάσει τα 10 μέτρα, πιθανότατα ώστε να χωρέσουν οι νέες, μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες. Με διάμετρο φτερωτής (πρόκειται για το σύνολο των πτερυγίων) στα 155 μέτρα, το συνολικό ύψος θα αγγίζει πλέον τα 197,5 μέτρα (από 90 μέτρα φτερωτής στα αρχικά σχέδια). Στην αρχική εκδοχή του το έργο στο Βέρμιο περιλάμβανε περισσότερες ανεμογεννήτριες μικρότερης ισχύος. Κατέληξε στην τωρινή μορφή του μετά από έναν κυκεώνα αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας και δικαστικών προσφυγών.

Συνεχίζουμε ακολουθώντας ένα φορτηγό της εταιρείας που ανεβαίνει προς την κορυφή. Κάθε 200 μέτρα περίπου συναντάμε μεγάλα πλατώματα για την ευκολότερη πλοήγηση των εργοταξιακών οχημάτων, ενώ κάθε 500 μέτρα ένα «ξυρισμένο» ύψωμα έχει μετατραπεί σε γήπεδο χαλικιών που περιμένει υπομονετικά την ανεμογεννήτριά του.

Δίπλα στις αγελάδες, το κόκκινο φρεσκοσκαμμένο χώμα αντικαθιστά το κίτρινο των ξερών χορταριών. Φορτηγά, εκσκαφείς και σπαστήρες σηκώνουν ένα θολό σύννεφο σκόνης και στο πλάι του δρόμου οι στοιβαγμένοι κορμοί του κομμένου δάσους κείτονται πλάι σε βαθιές εκσκαφές για την υπογειοποίηση καλωδίων.

Ολόκληρο το πολύ ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό ρεπορτάζ, με χάρτες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ.

Ο βιασμός του Βερμίου…

“Ο Γολγοθάς του Βερμίου / ατενίζοντας τις ανεμογεννήτριες από τις κορφές του Ολύμπου” / γράφει ο Δημήτρης Τσιμούρας

Φαρέτρα