“Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και η προώθηση της αγοραίας παιδείας” / γράφει ο Παναγιώτης Σωτήρης

Η ανακοίνωση της αδειοδότησης τεσσάρων ιδιωτικών πανεπιστημίων ήρθε να επιβεβαιώσει όλες τις κριτικές που είχαν ασκηθεί στη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης να παρακάμψει τη ρητή απαγόρευση του Συντάγματος (την οποία δυστυχώς νομιμοποίησε η πλειοψηφία του ΣτΕ) και να φέρει και στη χώρα μας την ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση. Ιδρύματα που ως ένα βαθμό είναι ακόμη γιαπιά, σε χώρους που δεν αντιστοιχούν ακριβώς σε campus, με προγράμματα σπουδών που δεν είχαν ακόμη πιστοποιηθεί και με διδακτικό ερευνητικό προσωπικό που δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί ούτε ποιο είναι ούτε ποια ήταν η διαδικασία με την οποία επιλέχτηκε και με βάση ποια κριτήρια αξιολογήθηκε, αυτή είναι η εικόνα που δίνουν τα νεοσύστατα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Τα οποία προφανώς και δεν εντάσσονται σε κανέναν εκπαιδευτικό ή αναπτυξιακό σχεδιασμό, ούτε τέτοιες παράμετροι ελήφθησαν υπόψη κατά την αδειοδότησή τους, εάν αναλογιστούμε ότι δόθηκε άδεια για την ίδρυση τριών επιπλέον Νομικών Σχολών, την ώρα που πρόσφατα η τότε αρμόδια υπουργός είχε αρνηθεί το αίτημα του Πανεπιστημίου Πατρών για ίδρυση αντίστοιχης σχολής με το επιχείρημα ότι υπάρχει πλεονασμός σχετικών τμημάτων και αποφοίτων.

Και βέβαια ιδρύματα που δεν έχουν δώσει κανένα εχέγγυο ότι όντως θα προσφέρουν την υψηλού επιπέδου εκπαίδευση που συνήθως ταυτίζουμε με την ανώτατη παιδεία και που δεν υποκαθίσταται προφανώς από το ότι οι διδάσκοντες θα έχουν διδακτορικό τίτλο, όπως με υπερηφάνεια διακηρύσσουν όσοι διοικούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Γιατί στα δημόσια πανεπιστήμια δεν διδάσκουν «κάτοχοι διδακτορικού», αλλά καθηγητές που επιλέγονται με βάση το συνολικό επιστημονικό και ερευνητικό τους έργο πέραν του διδακτορικού τους.

Ούτε προσφέρουν αυτά τα ιδρύματα κάποια εχέγγυα ότι θα προσφέρουν στοιχειώδεις προϋποθέσεις για την πανεπιστημιακή διδασκαλία. Θα έχουν για παράδειγμα τα απαραίτητα εργαστήρια; Πάνω από όλα θα έχουν τις μεγάλες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες που είναι αναντικατάστατες για την πανεπιστημιακή έρευνα;

Αντίστοιχα, το ιδιωτικό νοσοκομείο με το οποίο θα συνδεθεί η υπό ίδρυση ιδιωτική Ιατρική Σχολή θα έχει τα χαρακτηριστικά  ενός πανεπιστημιακού νοσοκομείου, δηλαδή του χώρου όπου είναι οργανωμένος – και με μακρά σχετική εμπειρία και οργανωτική-θεσμική μνήμη –για να συνδυάζει την παροχή κλινικού έργου, με την επιστημονική διδασκαλία και την έρευνα; Ή μήπως αυτό που θα προσφέρουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα υπολείπονται σε πολύ σημαντικό βαθμό των δημόσιων πανεπιστημιακών νοσοκομείων και σχολών, τα πτυχία των οποίων ωστόσο θα ανταγωνίζονται.

Όλα αυτά αποτυπώνουν τον  εμφανώς αγοραίο χαρακτήρα και προσανατολισμό που έχουν αυτά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, δηλαδή την προσπάθειά τους να ανταποκριθούν σε μια «ζήτηση» και όχι σε μια κοινωνική ανάγκη. Βεβαίως, θα βρουν μια πελατεία μεταξύ εκείνων που θεωρούν ότι για παράδειγμα η αδυναμία να πετύχουν τις υψηλές βαθμολογίες που αντιστοιχούν στις σχολές υψηλού κύρους όπως οι Ιατρικής ή οι Νομικές, δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο, εφόσον διαθέτουν την οικονομική ευρωστία ώστε να διεκδικήσουν έναν «παράλληλο» δρόμο. Και προφανώς θα εισπράξουν τη νομιμοποίηση όσων πιστεύουν ότι η οικονομική ευρωστία μπορεί να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο και κάθε δοκιμασία.

Όσο για την παρουσία ανθρώπων που σταδιοδρόμησαν στο δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο, έκαναν καριέρα χάρη στις δυνατότητες που τους έδωσε, συμπεριλαμβανομένης της ερευνητικής υποδομής και τώρα νομιμοποιούν, διά της παρουσίας τους σε θέσεις ευθύνης, αυτή την προσπάθεια αθέμιτου ανταγωνισμού σε βάρος της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Για μην αναφερθούμε και στην περίπτωση πανεπιστημιακού που πέρασε και από θέση ευθύνης στο υπουργείο Παιδείας. Άλλωστε, τα φαινόμενα «περιστρεφόμενων θυρών» ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα πολλαπλασιάζονται σε όλη την Ευρώπη.