“Υπόμνημα Πολίτη: Για τη Συνταγματική Τάξη και τη Διαφάνεια στο Κοινοβούλιο” / γράφει ο Γιώργος Πολάκης

31 Ιουλίου 2025 θα μείνει ως μια ημερομηνία με βαρύ θεσμικό αποτύπωμα. Η Ελληνική Βουλή απέρριψε την πρόταση για σύσταση προανακριτικής επιτροπής σχετικά με την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ και την καταγγελλόμενη –από την ίδια την Ευρωπαία Εισαγγελέα– εγκληματική οργάνωση διασπάθισης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο πολιτικό· είναι πρωτίστως συνταγματικό και θεσμικό

 Ερώτημα πρώτο: Ποιοι ψήφισαν;

Η απόφαση κρίθηκε με 75 ψήφους βουλευτών της ΝΔ, εκ των οποίων 68 επιστολικές. Συμμετείχαν συνολικά στη διαδικασία 83 βουλευτές. Δεν ανακοινώθηκαν ούτε τα ονόματα των απόντων, ούτε οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκαν “κωλυόμενοι”.

Το άρθρο 70Α του Κανονισμού της Βουλής επιτρέπει επιστολική ψήφο μόνο για εξαιρετικά και επαρκώς αιτιολογημένα κωλύματα (σοβαρή ασθένεια, κύηση-λοχεία, κοινοβουλευτική αποστολή, πανδημία). Κανένα τέτοιο στοιχείο δεν παρουσιάστηκε δημόσια. Καμία κοινοβουλευτική αποστολή, καμία επίσημη ανακοίνωση ασθενείας, καμία διάταξη που να ισχύει σήμερα σχετικά με θέματα πανδημίας. Ακόμα και αν υπήρχαν 2-3 τέτοιες περιπτώσεις ασθενείας κλπ, δεν εξηγείται η μαζικότητα των 68 επιστολικών ψήφων. Αν υπήρχε θέμα πανδημίας δεν έπρεπε να λειτουργεί η Βουλή ή έπρεπε να δούμε τους βουλευτές παρόντες και φορώντας μάσκες να ρίχνουν την ψήφο τους στην κάλπη ή να ψηφίζουν ηλεκτρονικά (όταν ωριμάσει η δημοκρατία μας) και να ανακοινώσει βέβαια το προεδρείο από την έναρξη της συνεδρίας, την ειδική διαδικασία λόγω πανδημίας.  Δεν μπορούσε όμως να το κάνει γιατί προηγουμένως λήφθηκαν πάμπολλες αποφάσεις χωρίς να ανακοινωθεί ότι ισχύουν περιορισμοί πανδημίας. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι έπρεπε να δούμε ζωντανά από το κανάλι της Βουλής  την εικόνα του βουλευτή μέσα στο βουλευτήριο να ψηφίζει.

Όσους  βουλευτές και κόμματα επέλεξαν να αποχωρήσουν, θα τους κρίνει η Ιστορία (και ο Ελληνικός Λαός βέβαια).

Όσοι όμως ψήφισαν, οφείλουν να βγουν στο φως, στην βάσανο της κρίσης του Ελληνικού Λαού.

Καλώ

Τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας στον νομό Ημαθίας να δείξουν το πρόσωπό τους στο λαό της Ημαθίας και να δηλώσουν αν ψήφισαν ή όχι.

Η επιλογή αυτής της μεθόδου απέκρυψε από τον ελληνικό λαό το αυτονόητο: ποιοι βουλευτές παρέστησαν και ποιοι απείχαν από την αίθουσα του Κοινοβουλίου σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή. Είναι προς το συμφέρον της Ελληνικής Δημοκρατίας να εμφανιστούν μόνοι τους οι δι’ επιστολικής ψήφου ψηφίσαντες βουλευτές, για να μην θεωρηθεί σαν τη διαδικασία τύπου Novartis με κουκούλες. Αν ήταν παρόντες, θα τους βλέπαμε όλοι από το κανάλι της Βουλής. Δεν πρόκειται για προσωπικά δεδομένα, ούτε για μάρτυρες «δημοσίου συμφέροντος», για να τους υποχρεώνουν να φορέσουν κουκούλα, και να την βγάλουν μετά την ενδεχόμενη παραγραφή των αδικημάτων, ούτε και προβλέπεται κουκούλα από τον νόμο στη συγκεκριμένη ψηφοφορία, αλλά πρόκειται για θεσμική πράξη ευθύνης.

 Ερώτημα δεύτερο: Ήταν επαρκείς οι 75 ψήφοι;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι, σύμφωνα με το ίδιο το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 86 §3):

Για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, αλλά και για τη λήψη απόφασης απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών, όλοι είναι 300 (το θέμα 297 βουλευτές θα το δούμε παρακάτω), απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία δηλ. 151 ψήφοι.

Τα επεσήμανε αυτά ο ίδιος ο συνταγματολόγος και πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, κάνοντας λόγο για «κραυγαλέα θεσμική εκτροπή». Και δεν είναι μόνο θέμα νομικής ερμηνείας – είναι ζήτημα πολιτικής νομιμοποίησης.

ΑΠΟΦ 2682/1987

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ (ΜΕΡΟΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ)

Λειτουργία της Ολομέλειας της Βουλής

Αρθρο 24

1. Η Ολομέλεια της Βουλής συζητεί και αποφασίζει με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που ορίζουν το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής.

2. Αν  το  Σύνταγμα  ή  ο  Κανονισμός  δεν  ορίζουν  διαφορετικά,  η Ολομέλεια  της  Βουλής  δεν  μπορεί  να  αποφασίσει  χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων Βουλευτών, η οποία δεν μπορεί να είναι επίσης “μικρότερη” από  το  τέταρτο (1/4) του όλου αριθμού των βουλευτών.

Σε περίπτωση ισοψηφίας η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται και μετά νέα ισοψηφία   η  πρόταση   απορρίπτεται.

*** Η λέξη κατώτερη αντικαταστάθηκε με την λέξη “μικρότερη”

με την παρ.7 άρθρ.2 της 6483/2001 αποφ.Ολομ.Βουλής,

ΦΕΚ Α 284/18.12.200

Η Νέα Δημοκρατία, ο Πρόεδρος της Βουλής και ο Προεδρεύσας κατά την ψηφοφορία, αυτό το άρθρο επικαλούνται.

Όμως αυτό το άρθρο και αυτή η διαδικασία, οι παρουσίες (απαρτία) και η πλειοψηφία για την σύσταση και λήψη απόφασης από την Βουλή ισχύουν και εφαρμόζονται « 2. Αν  το  Σύνταγμα  ή  ο  Κανονισμός  δεν  ορίζουν  διαφορετικά …».

Έλα όμως που το Σύνταγμα ορίζει διαφορετικά.

Κι αυτή είναι η παρ. 3 του περίφημου άρθρου 86 του Συντάγματος.

ΣΥΝΤΑΓΜΑ 1975/1986/2001/2008/2019 (Θ` ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ)

**Αρθρο 86

1. Μόνο η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους,…

………

3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, με απόφασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Το πόρισμα της επιτροπής του προηγούμενου εδαφίου εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση  ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών».

Υπάρχει επομένως ειδική διάταξη του Συντάγματος, η οποία αφορά αυτό τούτο το αδίκημα, για την διερεύνηση του οποίου διαβίβασε αμελλητί στη Βουλή η Ευρωπαία Εισαγγελέας τον φάκελλο. Έρευνα για την διασπάθιση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Ο Πρόεδρος της Βουλής και η Νέα Δημοκρατία, ο Προεδρεύων και το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, αλλά και πολλοί νομομαθείς από τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας δεν γνώριζαν αυτά που αναφέρω, τα οποία είναι τόσο απλά για τους νομομαθείς;

Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, που έχει μέσα κορυφαίους σχετικούς επιστήμονες, που σε πολλες περιπτώσεις είναι λαλίστατο, τώρα ΓΙΑΤΙ σιωπά;

ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ συνταγματολόγοι της χώρας που για ήσσονος σημασίας θέματα έβγαιναν στα τηλεπαράθυρα, τώρα ΓΙΑΤΙ σιωπούν; Περιμένουν κι αυτοί να περάσει η προθεσμία της παραγραφής; Θα ήταν κρίμα για τη Δημοκρατία μας αν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

 Ερώτημα τρίτο: Είναι οι 151 το απόλυτο όριο, όταν οι βουλευτές είναι μόνο 297 και όχι 300, όπως πρέπει να είναι;

Ναι. Παρά την έλλειψη τριών βουλευτών, λόγω δικαστικών εκκρεμοτήτων ή ακυρώσεων, το Σύνταγμα δεν προβλέπει “αναπροσαρμογή” της απόλυτης πλειοψηφίας. Ορίζει ρητά ότι πρόκειται για το σύνολο των 300 εδρών, όχι των υπηρετούντων βουλευτών.

Άρθρο 74 κανονισμού της Βουλής

2. Οπου το Σύνταγμα ή ο Κανονισμός απαιτεί  την  απόλυτη  πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών για τη λήψη απόφασης, η πλειοψηφία αυτή υπολογίζεται με βάση το συνολικό αριθμό των εδρών της βουλής.

Αυτό σημαίνει ότι ίσως και τρεις εκλογικές περιφέρειες δεν εκπροσωπούνται, αλλά παρ’ όλα αυτά θεωρούνται τυπικά “καλυμμένες”, στερώντας από τους πολίτες της χώρας την πλήρη αντιπροσώπευση. Πρόκειται για θεσμική ανωμαλία, όπου οι αποφάσεις κρίνονται όχι από την ψήφο του λαού, αλλά από την καθυστέρηση της Δικαιοσύνης ή τις εσωτερικές ισορροπίες κομμάτων.

Ερώτημα 4ο. 

Τι λένε «κυβερνητικές πηγές».

Όπως σημειώνουν, σύμφωνα με το άρθρο 67 του Συντάγματος, η Βουλή δεν μπορεί να αποφασίσει χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών, η οποία ωστόσο δεν μπορεί να είναι μικρότερη από το ένα τέταρτο του συνόλου των βουλευτών. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον 75 βουλευτών. Δεδομένου ότι δεν προβλέπεται άλλη σχετική διάταξη περί απαρτίας, η απαιτούμενη απαρτία για τη λήψη απόφασης είναι 75 βουλευτές, χωρίς καμία εξαίρεση στο Σύνταγμα. (Παρατηρήσεις του συντάξαντος το υπόμνημα: Δηλαδή ο συνταγματικός νομοθέτης ενώ γνωρίζει ότι απαιτείται πλειοψηφία 151 βουλευτών, αρκείται για την απαρτία στους 75; Και πως θα γινουν 151; Πάμε και όπου βγει; Μήπως πίσω από αυτό κρύβεται η βούληση του Συνταγματικού νομοθέτη να μην διωχθεί ποτέ κανένας Υπουργός ή Υφυπουργός; Δηλαδή επιβεβαιώνεται αυτό το οποίο λένε, ότι η χώρα μας αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία στην ατιμωρησία);

Αναφορικά με την αναγκαία πλειοψηφία για τη λήψη απόφασης, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα του άρθρου 67. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το άρθρο 86 παρ. 3, που απαιτεί την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών (151 ψήφοι) για τη σύσταση ειδικής επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης. Αυτή η ειδική πλειοψηφία αφορά όχι τον αριθμό παρόντων βουλευτών, αλλά το ποσοστό θετικών ψήφων. Τυχόν αντίθετη ερμηνεία συγχέει τον αριθμό παρόντων με την απαιτούμενη πλειοψηφία, καταλήγοντας σε ερμηνευτικά σφάλματα, όπως η αξίωση για παρουσία 200 βουλευτών σε περιπτώσεις αυξημένης πλειοψηφίας. (Παρατηρήσεις του συντάξαντος το υπόμνημα: Δηλαδή η παρουσία στη Βουλή 200 βουλευτών είναι ερμηνευτικό σφάλμα; Είναι τόσο «βαρύ» για τη δημοκρατία μας να απαιτείται να παρευρεθούν 200 βουλευτές; Τότε η παρουσία 300 βουλευτών τι είναι; Και πώς επιτυγχάνεται με ευκολία η παρουσία π.χ. 297 βουλευτών για θέματα που ενδιαφέρουν σφόδρα τα πολιτικά κόμματα, όπως η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η εκλογή Προέδρου της Βουλής κλπ; Θα ήταν πολύ «κουραστικό» για τους βουλευτές να συμμετέχουν μαζικά και σε θέματα διαφάνειας;  Μήπως στη διάσκεψη των Προέδρων συμμετέχουν εκπρόσωποι των κομμάτων που δεν γνωρίζουν το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής; Μήπως από εκεί ξεκινάει το κακό; Συμφώνησαν λένε για την επιστολική ψήφο στη διάσκεψη των Προέδρων. Πώς θα λειτουργήσει νόμιμα η Βουλή, δεδομένου ότι οι αποφάσεις της δεν κρίνονται από την δικαιοσύνη, αντίθετα η δικαιοσύνη είναι υποχρεωμένη να εφαρμόζει τις αποφάσεις της Βουλής;)

Σχετικά με τη διαπίστωση της απαρτίας και την αρμοδιότητα διεξαγωγής της ψηφοφορίας, οι κυβερνητικές πηγές επικαλούνται το άρθρο 69 παρ. 4 του Κανονισμού της Βουλής, σύμφωνα με το οποίο υπεύθυνος είναι ο Προεδρεύων. Κατά συνέπεια, αφού το ζήτημα έχει κριθεί, δεν εκκρεμεί πρόταση προς ψηφοφορία. ( Παρατηρήσεις του συντάξαντος το υπόμνημα: Αν ο προεδρεύων λειτουργεί κομματικά και όχι συνταγματικά θα βρεθούμε μπροστά σε νομικό αδιέξοδο; Αν ο προεδρεύων έχει προσωπικό όφελος να ληφθεί απόφαση προς μια κατεύθυνση, δεδομένου ότι η δικαισύνη δεν ελέγχει τις αποφάσεις του, που οδεύει η δημοκρατία μας;)

Αναφορά γίνεται και στη χρήση επιστολικής ψήφου, όπου κατά την κυβερνητική πληροφόρηση, η Νέα Δημοκρατία κάνει χρήση της σε μικρότερο βαθμό από άλλα κόμματα. (Παρατηρήσεις του συντάξαντος το υπόμνημα: Κλασσική περίπτωση διάχυσης ευθυνών. Η δημοκρατία λειτουργεί σύμφωνα με τις ορέξεις των κομμάτων για την παραβίαση του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής; Έχει κάποια σημασία για τη δημοκρατία μας και τον πολίτη ποιο κόμμα παρεβίασε περισσότερες φορές το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής; Και μπορεί να συγκριθεί η μαζική επιστολική ψήφος για να επιτευχθεί ένας πολιτικός-κομματικός στόχος, με πραγματικά κωλύμματα βουλευτών για αυτοπρόσωπη παρουσία στη βουλή, όπως εγκυμοσύνη, λοχεία, αποστολή βουλευτών στην αλλοδαπή με απόφαση της Βουλής, πανδημία; Γιατί δεν ανακοινώνεται ποιοί ψήφισαν με επιστολική ψήφο;)

Και ναι μεν δεν προβλέπεται διαδικασία δικαστικής ακύρωσης της απόφασης της ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ της 31/7/2025 για την σύσταση προανακριτικής επιτροπής, αλλά το συμπέρασμα είναι ένα:

 Συμπέρασμα: Ο λαός δεν εκπροσωπείται όταν αποκρύπτονται οι ψήφοι

Η ουσία του κοινοβουλευτικού συστήματος είναι η αντιπροσώπευση και η λογοδοσία. Οι βουλευτές εκλέγονται για να εκφράζουν δημόσια τη βούληση των πολιτών, όχι να ψηφίζουν κρυφά μέσω επιστολικής ψήφου, χωρίς να γνωρίζουμε καν αν βρέθηκαν στην Αθήνα την ημέρα της ψηφοφορίας.

Αν η ψήφος τους είναι τόσο “εύθραυστη” που δεν μπορεί να αντέξει το φως της δημοσιότητας, τότε η δημοκρατία μας ασθενεί σοβαρά.

Δεν πρόκειται για απλή «νομοτεχνική απόκλιση». Πρόκειται για συνταγματική εκτροπή, που θα μείνει στην ιστορία ως στιγμή απόκρυψης ευθυνών και συσκότισης της αλήθειας.

Ως Έλληνας πολίτης, έχω το δικαίωμα –και το καθήκον– να το πω καθαρά:

Αυτό που συνέβη στη Βουλή στις 30 Ιουλίου/προς 31 Ιουλίου 2025 δεν είναι Δημοκρατία. Είναι Προσβολή της Δημοκρατίας.

Για την λήψη απόφασης απόρριψης της προανακριτικής έπρεπε να πέσουν μέσα στην κάλπη τουλάχιστον 200 ψήφοι με φυσική παρουσία των βουλευτών. Έτσι ώστε, εγώ ο πολίτης, να δω τον βουλευτή που ψήφισα να με εκπροσωπεί στο Κοινοβούλιο, αν ψήφισε ή όχι σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Να μπορέσω να αξιολογήσω την συμπεριφορά του με την ψήφο μου στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Με εξαιρετική εκτίμηση

Γιώργος Πολάκης

Συνταξιούχος δικηγόρος

Πρώην δήμαρχος Ηρωικής Πόλης Νάουσας

Υ.Γ.

Ζητώ συγγνώμη αν το παρόν υπόμνημά μου απευθύνεται περισσότερο σε νομομαθείς.

—

Φαρέτρα