Βιβλίο: Κούλα Αδαλόγλου “Tempo perso” / Ο χρόνος και οι επώδυνες ρωγμές του

05/08/2025, 22:16

Προτιμώ εκείνα τα πικρά πράσινα αμύγδαλα της
μνήμης

Χρόνος και μνήμη. Χρόνος χαμένος, χρόνος κερδισμένος, αναζητήσεις, ελπίδες, διαψεύσεις, διαπιστώσεις, όλα σε μια αιώρα που κινείται ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, στο ροζ του χθες και το σκούρο, το σκοτεινό, το dark του σήμερα.

Δέκατη ποιητική συλλογή για την Κούλα Αδαλόγλου το “Tempo perso”, (χαμένος χρόνος), εκδόσεις Σαιξπηρικόν, μια άλλη ματιά συσσωρευμένης μνήμης, ευαισθησίας και γεύσης στα της ζωής, με το ποιητικό υποκείμενο να συνομιλεί ουσιαστικά με τον εαυτό του, (γένους θηλυκού), να καθρεφτίζεται στον καθρέφτη του σήμερα και να αχνοφαίνεται πίσω του το είδωλό του της νιότης.

Θεματικά το παιχνίδι ανάμεσα στο τότε και το τώρα, πισωγυρίσματα και επαναφορά στη σημερινή πραγματικότητα συνήθως στο ίδιο ποίημα, είναι εμφανές στο μεγαλύτερο μέρος της συλλογής. Οι αντιθέσεις έντονες:

Να βάλω φούστα από τούλι; ρώτησε παιχνιδιάρικα.
Εκείνος περιέργως συγκατένευσε
Ήταν που από μισάνοιχτες περσίδες
ξεπηδούσαν δρομάκια της Χίου
και βόλτες στους Αντίπαξους.
δεν φαινόταν ο σκούρος λεκές.
Και πώς σε ασπρόμαυρη ελληνική ταινία
έρχεται αιφνίδια το τηλεγράφημα.
Και “Μην κλαις” της λέει, και τη φιλάει.

Ακόμη και τα χρώματα του τότε άλλαξαν μαζί με τις εγγενείς δυνατότητες που φωσφόριζαν μέσα τους. Τώρα:

σκουριασμένα σύνεργα
αποσκευές σε αγκύλωση […]

Το λαμπερό κίτρινο έγινε γκρι.
Μυρίζει στέρηση.

Ποιος, όμως, μπορεί να μην νοσταλγεί την άνοιξη , έστω κι αν βρίσκεται στο βαθύ φθινόπωρο;

[…] την είχε πιάσει μια άνοιξη
ενώ ήταν βαθύ φθινόπωρο, σχεδόν χειμώνας.
Ήλιος αλλά οι αχτίνες του αιχμηρές και την πλήγωσαν.
Χρυσά τα φύλλα αλλά εύθρυπτα
σκόρπισαν σε κομμάτια.
Την είχε πιάσει μια άνοιξη
και τώρα γύριζε στην εποχή που της έπρεπε.

Μπορεί η ποίηση να είναι διαβατήριο λύτρωσης; Πώς λειτουργούν τώρα οι λέξεις στην αιώρα του χρόνου; Πόσο δικαιώνουν τη λαχτάρα του ποιητικού υποκειμένου για έκφραση;

[…] Πάλευε να τραγουδήσει
αλλά έβγαιναν από τα χείλη της μόνο σύμφωνα
μετά μόνο φωνήεντα
ήχο σωστό δε σταύρωνε. […]

Σε μια εικόνα γεμάτη ευφάνταστη πρωτοτυπία γράφει για τις ατίθασες λέξεις, που δεν θέλουν να γίνουν λόγος:

Ήμουν καλή εργοδότρια.
ποτέ δεν έβαζα τις φωνές
όταν συνωστίζονταν άτονες
όταν αυθαδίαζαν και άλλαζαν το νόημα
όταν δεν βοηθούσαν να γίνει η σκέψη λόγος. […]

Δεν είναι μόνο ο χαμένος χρόνος που πληγώνει. Είναι και το άλλο πρόσωπο της εποχής. Μιας εποχής σκληρής και αμετανόητης για το δρόμο που πήρε. Επιστροφή δεν υπάρχει:

Αίφνης
νιώθουν πως είναι κλεισμένοι
σε μια κάψα από πλέξιγκλας.
Μιλάνε κοιτάζονται αγγίζονται.
αποκομμένοι από οτιδήποτε
σ’ ένα δικό τους σύμπαν. […]

…….

[…] Παρασυρμένη από τον Μικρό Πρίγκιπα
θεώρησα την προσέγγιση ημέρωμα.
Σε φύκια μπλέχτηκα
σε κοραλλιογενείς βράχους τσακίστηκα. […]

Και πέρα από το θέμα, που αναδύεται ανάγλυφα, ο λόγος της είναι ευθύβολος και καίριος όσο ποτέ, με τον χρόνο να τον έχει λειάνει αφήνοντας καμπύλες εκφραστικές, που του προσδίδουν μουσικότητα. Η ωρίμανση του κερδισμένου χρόνου… Στο ομότιτλο ποίημα ο αόρατος συνομιλητής της τη ρωτά κι εκείνη του απαντά:

[…]
– tempo perso, λοιπόν;
– Μπορεί και κερδισμένος χρόνος.
Όταν στον πόνο μεταγγίζεται το φως
και ο ορός σ’ αγγίζει τρυφερά.
Όταν υπομονετικά σαν μακρινή φωλιά σε περιμένει
σφοδρή η ανηφόρα του τόπου και της μνήμης,
φτάνεις αγκομαχώντας. Tempo perso,
διάπλατα οι πόρτες ανοιχτές
πρόσωπα από ήλιο και από βροχή κι ομίχλη
κλείνεις την ομπρέλα σου
και τρυπώνεις στον χρόνο.