Έφη Λάζου: «Το ήξερα ότι θα είχα πρόβλημα με το έργο που έγραψα, αλλά δεν φανταζόμουν και ΕΔΕ…»

Σε αλήστου μνήμης εποχές μάς γυρίζει ο πειθαρχικός έλεγχος ακόμα ενός μέλους της εκπαιδευτικής κοινότητας, εν προκειμένω της θεατροπαιδαγωγού και προέδρου του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου «Διονύσιος Σολωμός», Εφης Λάζου, για τη θεατρική παράσταση «Η Αννα Φρανκ συνομιλεί με τα παιδιά της Παλαιστίνης», χωρίς όμως να της διευκρινίζουν από το υπουργείο Παιδείας σε τι ακριβώς συνίσταται το συγκεκριμένο παράπτωμα.

Της τη χάρισαν μία φορά (βλ. «Από τα παιδιά της Ζακύνθου για τα παιδιά της Παλαιστίνης», «Εφ.Συν.», 16.2.2024), με την παράσταση για την Παλαιστίνη στη Ζάκυνθο, παρουσία του Παλαιστίνιου πρέσβη στην Ελλάδα, Γιούσεφ Ντόρκχομ, με τίτλο «Μια ζωγραφιά, ένα ποίημα, ένα τραγούδι, για τα παιδιά της Παλαιστίνης…», που είχε λάβει χώρα στις 11 Φεβρουαρίου 2024 στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου και την είχαν συνδιοργανώσει η Επιτροπή Ειρήνης Ζακύνθου και ενώσεις γονέων και εκπαιδευτικών.

Και τότε, η εκπαιδευτικός Έφη Λάζου είχε μπει στο στόχαστρο, γιατί η εκδήλωση στην οποία είχε πρωτοστατήσει είχε «πολιτικό πρόσημο» και γιατί δεν έπρεπε να σταλούν στα παιδιά της Παλαιστίνης οι ζωγραφιές που είχαν φτιάξει τα παιδιά της Ζακύνθου χωρίς έγγραφη άδεια – και άλλες τέτοιες προφάσεις εν αμαρτίαις. Δεύτερη δεν της τη χαρίζουν (βλ. «Η Αννα Φρανκ συνομιλεί με τα παιδιά της Παλαιστίνης», «Εφ.Συν.», 24.6.2025).

● Είστε διευθύντρια του Θεατρικού Εργαστηρίου «Φιέρα» για παιδιά και εφήβους. Είναι η πρώτη φορά που ανεβάζετε αντιπολεμικό έργο;

Όχι, εννοείται. Έχουμε ανεβάσει κι άλλα έργα, όπως η «Λυσιστράτη» ή ο «Δράκος» του Σβαρτς, που μιλούσε για τον φασισμό, και ποτέ δεν υπήρχε κάποια αντίδραση, ειδικά τέτοιου μεγέθους. Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο έργο –που το χάρηκαν πολύ τα παιδιά– ενόχλησε συγκεκριμένους κύκλους, όχι μόνο στο νησί μας αλλά και σε όλη την Ελλάδα.

● Ήδη με το που βγήκε η αφίσα της παράστασης άρχισαν οι αντιδράσεις, αν παρατήρησα σωστά, στο Facebook.

Ακριβώς. Από την ανάρτηση της αφίσας της παράστασης κινητοποιήθηκαν κάποιοι κύκλοι πανελλαδικής εμβέλειας, ανθρώπων ισραηλινής καταγωγής, οι οποίοι ενοχλήθηκαν μόνο και μόνο από τον τίτλο του έργου, διότι δεν γνώριζαν το περιεχόμενο – το οποίο είναι αμιγώς φιλειρηνικό. Όταν πια παίχτηκε στο Θέατρο του Σαρακηνάδου, άρχισαν οι ευθείες βολές. Το ήξερα ότι θα είχα πρόβλημα με το έργο που έγραψα –μαζί με τις εύστοχες παρεμβάσεις των παιδιών που συμπλήρωναν το κείμενο– και σκηνοθέτησα, λόγω του λεπτού θέματός του, αλλά δεν φανταζόμουν και ΕΔΕ…

«Δεν πειράζει που έχουν δολοφονηθεί 70.000 άνθρωποι στο όνομα της άμυνας, να μην το καυτηριάζουμε είναι το θέμα»

Θεώρησαν ύβρι το να βάζουμε τους Παλαιστίνιους δίπλα στην Αννα Φρανκ. Προφανώς οι κύκλοι αυτοί προχώρησαν σε καταγγελία στο υπουργείο με τη γνωστή φρασεολογία τους (σ.σ. περί αντισημιτισμού, αντιεβραϊσμού κ.λπ.). Από τη μεριά του, δε, το υπουργείο, όπως και όλη η κυβέρνηση, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι, προχώρησαν στον πειθαρχικό έλεγχο. Δεν τους νοιάζει το ότι σκοτώνονται παιδιά την ώρα που πάνε να πάρουν νερό, αλλά το ότι κάποιοι το καταγγέλλουν αυτό. Από εκεί ξεκινάει το πρόβλημα. Δεν πειράζει που έχουν δολοφονηθεί 70.000 άνθρωποι στο όνομα της άμυνας, να μην το καυτηριάζουμε είναι το θέμα!

● Η κλήση που λάβατε πώς δικαιολογεί την παραπομπή σας σε επιτροπή με το ερώτημα του πειθαρχικού παραπτώματος;

Δεν τη δικαιολογεί ακριβώς. Δηλαδή δεν υπάρχει «διά ταύτα», αλλά μέσα στον φάκελο που μου επιδόθηκε υπάρχουν έγγραφα από τα οποία συνάγω ότι αφορά το συγκεκριμένο έργο και το περιεχόμενό του. Με βάση αυτό, λοιπόν, δεν καταλαβαίνω τι πειθαρχικό παράπτωμα στοιχειοθετείται και ούτε νομίζω ότι θα στοιχειοθετηθεί. Πιστεύω ότι δεν θα μου ασκηθεί πειθαρχική δίωξη.

Σίγουρα, πάντως, δεν πρόκειται να πάω να πω «Τι ωραίο και φιλειρηνικό είναι το έργο μου, ξανασκεφτείτε το σας παρακαλώ» και τέτοια, γιατί, ως δημόσια υπάλληλος, παίρνω κάθε χρόνο –όπως και φέτος– νόμιμη «άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου με αμοιβή» από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου. Το μόνο που κάνω είναι να δηλώνω το έργο και να το εγκρίνει η δημόσια υπηρεσία. Από εκεί και πέρα, δεν έχει καμία δικαιοδοσία ούτε για το περιεχόμενο του έργου, ούτε για το πόσα παιδιά θα συμμετάσχουν, ούτε για τον χώρο στον οποίο θα παρουσιαστεί, ούτε τίποτα. Οπότε δεν θα λογοδοτήσω σε έναν σχολικό φορέα για μια εξωσχολική δραστηριότητα. Με έχουν καλέσει για συλλογή στοιχείων, όπως λένε.

Αναρωτιέμαι, όμως: Πρόκειται για λογοκρισία στο πνευματικό έργο ενός εκπαιδευτικού ή στο πνευματικό έργο γενικά; Παρεμπιπτόντως να σας πω ότι μέσα σε όλη αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση, νιώθω ευγνώμων και χαρούμενη για την αλληλεγγύη των συναδέλφων μου από όλη την Ελλάδα, των φίλων μου, αλλά και ανθρώπων με τους οποίους είχαμε χαθεί μέσα στα χρόνια, όπως και του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Ζακύνθου που αμέσως κάλεσε όλους τους φορείς του νησιού, τους γονείς, τα σωματεία και τις πανελλαδικές ενώσεις να με στηρίξουν. Τους ευχαριστώ πολύ όλους!

● Μιλήστε μας λίγο για το έργο.

Το έργο είναι μια προσπάθεια να δείξω τον παράλληλο βίο της βίας μέσα από τον διάλογο της εμβληματικής Αννας Φρανκ με παιδιά που μεγαλώνουν στην Παλαιστίνη και βιώνουν αντίστοιχη γενοκτονία. Σε κάποιο σημείο του έργου οι Γερμανοί στρατιώτες λένε: «Η Αννα Φρανκ είναι παιδί Εβραίων, γεννημένη το 1929! Απαγορεύεται στους Εβραίους να περπατάνε στα πάρκα της πόλης ή να κάθονται σε δημόσια παγκάκια!» Μετά, οι Ισραηλινοί στρατιώτες λένε: «Η Λουτζέιν είναι παιδί Παλαιστινίων, γεννημένη το 1996! Απαγορεύεται στους Παλαιστίνιους να κυκλοφορούν στους εβραϊκούς δρόμους ή να εισέρχονται στις εβραϊκές περιοχές χωρίς άδεια εισόδου». Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να ισοπεδώσω ή να αλλοιώσω την ιστορία του κόσμου. Διάβασα πολύ πριν γράψω το έργο. Θεωρώ όμως ότι, αν έρθει αύριο το παιδί μας και μας πει «Εσύ τι έκανες;», τι θα του πούμε; Δεν γίνεται να ανεχόμαστε τη διαιώνιση της φρίκης με διαφορετικούς πρωταγωνιστές κάθε φορά. Πώς θα ζούμε μετά από αυτό;

ΥΓ. Λες, τελικά, το υπουργείο Παιδείας να λειτουργήσει, ερήμην του, σαν χορηγός και να δούμε το έργο να παίζεται σε όλη τη χώρα;