Το Βατικανό θρηνεί για τον Πάπα Φραγκίσκο – Η αλλαγή του τελετουργικού, το πρωτόκολλο διαδοχής

Θλίψη και συγκίνηση στο Βατικανό για τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος απεβίωσε σήμερα το πρωί σε ηλικία 88 ετών μετά από πολλά και σοβαρά προβλήματα υγείας.

Ο Πάπας Φραγκίσκος πέθανε σήμερα το πρωί, στις 7:35 ώρα Ιταλίας, στο δωμάτιό του στον ξενώνα της Αγίας Μάρθας, στο Βατικανό. Είχε αναδειχτεί στον παπικό θρόνο το 2013, όταν διαδέχτηκε τον παραιτηθέντα Πάπα Βενέδικτο τον 16ο. Πριν από περίπου έναν μήνα, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο, όπου είχε νοσηλευτεί για πέντε εβδομάδες, με διπλή πνευμονία. Ο Πάπας της απλότητας, ο Πάπας των φτωχών παρέμεινε -μέχρι την τελευταία στιγμή- κοντά στους πιστούς. Χθες, παρά την κούραση και την αδυναμία του, ευλόγησε το πλήθος στην πλατεία του Αγίου Πέτρου και ευχήθηκε καλό Πάσχα. Τριήμερο εθνικό πένθος κήρυξε η Ισπανία. 88 φορές – όσα και τα χρόνια του Ποντίφικα – ήχησαν οι καμπάνες στην Παναγία των Παρισίων.

Υπερασπίστηκε τους φτωχούς, τους αδύναμους, όλους όσους η κοινωνία πολύ συχνά θεωρεί μόνον ανώφελο βάρος. Και τις ημέρες αυτές, στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, είδαμε να κοιμούνται άστεγοι που ο ίδιος είχε δώσει εντολή να μην τους απομακρύνει, να μην τους πειράξει κανείς.

Η σορός του πάπα Φραγκίσκου πρόκειται να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα μεθαύριο, 23 Απριλίου, για τρεις ημέρες. Απόψε, σύμφωνα με πληροφορίες, υψηλόβαθμος κληρικός πρόκειται να ευλογήσει την σορό, στο εσωτερικό του ξενώνα της Αγίας Μάρθας, τον οποίο είχε επιλέξει ως τόπο διαμονής ο ποντίφικας.

Όπως μεταδίδουν τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης, ο Φραγκίσκος θεωρείται πιθανό να έχασε την ζωή του από εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά την διάρκεια του ύπνου.

Από το Βατικανό έγινε γνωστό, παράλληλα, ότι το ‘Αγιο Έτος των Καθολικών (την έναρξη του οποίου είχε κηρύξει ο Φραγκίσκος στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου) θα συνεχιστεί, αν και θα πρέπει να αναβληθούν -υποχρεωτικά- κάποιες προγραμματισμένες θρησκευτικές εκδηλώσεις.

Η ακριβής ημερομηνία της κηδείας του εκλιπόντα ποντίφικα θα αποφασιστεί από την ολομέλεια των καρδιναλίων. Το ανώτατο όριο για την τέλεσή της, πάντως, το οποίο τίθεται από το τελετουργικό, είναι εννέα ημέρες μετά τον θάνατο του Αγίου Πατέρα των Καθολικών.

Αύριο το πρωί, τέλος, θα συνεδριάσει εκτάκτως το υπουργικό συμβούλιο της ιταλικής κυβέρνησης, για τον καθορισμό των λεπτομερειών σχετικά με την υποδοχή των προσκυνητών και των πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών που θα μεταβούν στην Ρώμη, για το “ύστατο χαίρε” στον Αργεντινό “πάπα των φτωχών”.

Η σορός του θα μπορούσε να μεταφερθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, επιτρέποντας στους πιστούς να αποτίσουν τα σέβη τους ήδη από την Τετάρτη, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Βατικανού Ματέο Μπρούνι σύμφωνα με το Reuters.

Η επίσημη ανακοίνωση του θανάτου του

Ο καρδινάλιος Γιόζεφ Φάρελ, προσωρινός διοικητής του Βατικανού, ανακοίνωσε επίσημα τον θάνατο του πάπα Φραγκίσκου με την ακόλουθη γραπτή δήλωση:

«Αγαπητές αδελφές και αδελφοί, με βαθύ πόνο πρέπει να ανακοινώσω τον θάνατο του Αγίου Πατέρα μας Φραγκίσκου. Στις 7:35 σήμερα το πρωί, ο επίσκοπος της Ρώμης Φραγκίσκος επέστρεψε στον Οίκο του Πατρός. Το σύνολο της ζωής του αφιερώθηκε στην υπηρεσία προς τον Κύριο και την Εκκλησία του.

Μας δίδαξε να ζούμε τις αξίες του Ευαγγελίου με πίστη, θάρρος και οικουμενική αγάπη. Ειδικά υπέρ των φτωχότερων και περιθωριοποιημένων. Με απεριόριστη ευγνωμοσύνη για το παράδειγμά του, πραγματικού μαθητή του Κυρίου Ιησού, παραδίδουμε την ψυχή του πάπα Φραγκίσκου στην πλήρη ελέους αγάπη του Θεού».

Δείτε Live την εικόνα από την πλατεία του Αγίου Πέτρου κάνοντας κλικ ΕΔΩ

Η καταστροφή του δακτυλιδιού του Ποντίφικα – Περίοδος της «κενής έδρας» στο Βατικανό

Σύμφωνα το πρωτόκολλο, το Βατικανό μπαίνει σε μια περίοδο πένθους, μια περίοδο η οποία ονομάζεται «κενής έδρας». Κατά το χρονικό διάστημα αυτό, η διακυβέρνηση της Καθολικής Εκκλησίας θα ασκείται από το Κολλέγιο των Καρδιναλίων.

Το πρωτόκολλο αναφέρει ότι η κηδεία του Παπά γίνεται εντός εννέα ημερών. Κατά τη διάρκειά της, τη διαχείριση των καθημερινών υποθέσεων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που αριθμεί σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς, αναλαμβάνει ο Camerlengo (Καμερλένγκο), ο οποίος σήμερα είναι ο Ιρλανδο-αμερικανός καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ.

Σύμφωνα με το Reuters, ο Καμερλένγκο είναι υπεύθυνος για την επίσημη διαπίστωση του θανάτου του Πάπα, πλέον με ιατρική βεβαίωση και ληξιαρχική πράξη. Παραδοσιακά μέχρι τον 20ό αιώνα, αυτή η διαδικασία γινόταν ως εξής: χτυπούσαν το μέτωπο του Πάπα τρεις φορές με ασημένιο σφυρί.

Επίσης, ο Καμερλένγκο σφραγίζει την προσωπική κατοικία του Πάπα, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η απλή σουίτα του στον ξενώνα Santa Marta, ενώ καταστρέφει τη «Δαχτυλίδι του Ψαρά» (Anello Piscatorio) και το μολύβδινη σφραγίδα του, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε κακόβουλη χρήση τους.

Στη συνέχεια, αποφασίζει σε συνεργασία με άλλους καρδινάλιους πότε θα μεταφερθεί η σορός του Πάπα για λαϊκό προσκύνημα.

Η σορός του Πάπα θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, ύστερα από απόφαση του Καμερλένγκο και των καρδιναλίων εκλεκτόρων κάτω των 80 ετών. Το πένθος διαρκεί 9 ημέρες, ενώ η ταφή πραγματοποιείται μεταξύ της τέταρτης και έκτης ημέρας από τον θάνατό του.

Το Κονκλάβιο και η εκλογή του νέου Πάπα

Όσο για το Κονκλάβιο των καρδιναλίων, αρμόδιο για την εκλογή του νέου ποντίφικα, συνήθως συνέρχεται εντός τριών εβδομάδων από την ημέρα του θανάτου του πάπα και έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος σε αυτό, οι καρδινάλιοι ηλικίας μέχρι ογδόντα ετών. Στην φάση αυτή είναι 136 και σε ποσοστό 70% είχαν επιλεγεί από τον Φραγκίσκο. Όλες οι σχετικές ψηφοφορίες είναι μυστικές και για την εκλογή του νέου αρχηγού της Καθολικής Εκκλησίας απαιτούνται τα δυο τρίτα των ψήφων.

«Η διαδικασία δεν προβλέπεται να κρατήσει περισσότερο από έναν μήνα» εξήγησε καθηγητής Ιωάννης Λίλης μιλώντας στο ΕΡΤNews, αναφορικά με τις επόμενες διαδικασίες που θα ακολουθήσει η Καθολική Εκκλησία.

Η μυστική ψηφοφορία, όπως είπε, θα διεξαχθεί στην Καπέλα Σιξτίνα, με τους Καρδινάλιους να παραμένουν κλεισμένοι εντός, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα. Το σήμα για την εκλογή είναι ο γνωστός λευκός καπνός.

Ο ανταποκριτής του ΕΡΤNews στην Ιταλία, έκανε ειδική αναφορά στη συμβολική πράξη της καταστροφής του δαχτυλιδιού του Ποντίφικα, με την οποία σηματοδοτείται το τέλος της θητείας του Πάπα.

Μόλις ξεκινήσει το Κονκλάβιο, οι καρδινάλιοι απομονώνονται μέσα στην Καπέλα Σιστίνα και ψηφίζουν μυστικά, μέχρι να επιλεγεί νέος Ποντίφικας με πλειοψηφία 2/3. Οι καρδινάλιοι ψηφίζουν μυστικά, γράφοντας το όνομα του επιλεγμένου υποψηφίου τους σε ένα ψηφοδέλτιο και τοποθετώντας το σε ένα δισκοπότηρο πάνω στον βωμό.

Οι καρδινάλιοι που θεωρούνται πιθανοί υποψήφιοι για την παποσύνη αποκαλούνται “papabile” (δηλαδή “πιθανοί Πάπες”). Ήδη τα σενάρια για τον διάδοχό του άρχισαν μέσα σε λίγες ώρες από τον θάνατό του.

Είναι μια αυστηρά καθορισμένη τελετουργία με ρίζες που φτάνουν πίσω στον 13ο αιώνα, όταν οι καρδινάλιοι άρχισαν να «κλειδώνονται» (cum clave, δηλαδή «με κλειδί») για να επιταχύνουν την εκλογή και να αποτρέψουν εξωτερικές παρεμβάσεις.

Έως και το 1978, οι καρδινάλιοι διέμεναν σε πρόχειρα δωμάτια κοντά στην Καπέλα Σιστίνα. Από το 2005, διαμένουν στον οίκο φιλοξενίας Santa Marta, ένα κτίριο με περίπου 130 δωμάτια, το οποίο σφραγίζεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η μεταφορά των καρδιναλίων από και προς την Καπέλα Σιστίνα γίνεται με λεωφορεία, υπό αυστηρή ασφάλεια.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του Κονκλαβίου, οι συμμετέχοντες αποκόπτονται πλήρως από τον έξω κόσμο. Δεν επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων, διαδικτύου ή εφημερίδων, ενώ η Αστυνομία του Βατικανού χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα επιτήρησης για την τήρηση των κανόνων.

Την πρώτη ημέρα της διαδικασίας πραγματοποιείται μία ψηφοφορία, ενώ τις επόμενες ημέρες οι καρδινάλιοι ψηφίζουν δύο φορές την ημέρα. Από την τριακοστή τρίτη ψηφοφορία του κονκλάβιου, τέλος, σε περίπτωση που δεν έχει ακόμη εκλεγεί ο νέος ποντίφικας, η επιλογή των καρδιναλίων θα περιοριστεί στους δυο υποψήφιους που μέχρι εκείνη την στιγμή θα έχουν λάβει τις περισσότερες ψήφους και ο πάπας θα εκλεγεί με απλή πλειοψηφία. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί πραγματική ενότητα και να αποτραπούν οι συμβιβαστικές επιλογές.

Σύμφωνα με τους σχολιαστές, το κονκλάβιο που θα συνέλθει τις επόμενες εβδομάδες, πρόκειται να έχει ως κύρια σημεία αναφοράς του την εκκλησιαστική συνοδικότητα και μια ιδιαίτερη ευαισθησία προς περιοχές του πλανήτη μας στις οποίες η ζωή των ανθρώπων περνά καθημερινά από σημαντικές δοκιμασίες. Χώρες και περιοχές που κάποιοι θα αποκαλούσαν «περιφερειακές» και όχι πρωτεύουσας γεωπολιτικής σημασίας οι οποίες, όμως, ήταν στο επίκεντρο της δράσης του Φραγκίσκου

Μόλις επιλεγεί ο νέος Πάπας, καίγονται τα ψηφοδέλτια και ένας καπνός βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα: Μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει εκλεγεί Πάπας, ενώ ο λευκός καπνός σημαίνει ότι έχει βρεθεί διάδοχος. Στη συνέχεια, ένας καρδινάλιος βγαίνει στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου και ανακοινώνει: Habemus Papam! (“Έχουμε Πάπα!”).

Ο νεοεκλεγμένος Ποντίφικας βγαίνει στο μπαλκόνι, φοράει το λευκό παπικό ένδυμα και δίνει την πρώτη του ευλογία στους πιστού.

Οι περισσότεροι πάπες υπηρετούν μέχρι την ημέρα του θανάτου τους. Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013, σε ηλικία 85 ετών, λόγω της επιδείνωσης της υγείας του, ήταν ο πρώτος ποντίφικας που παραιτήθηκε μετά από 600 χρόνια.

Απλή τελετή κηδείας, όπως έζησε

Αναφορικά με τις τελευταίες του επιθυμίες, ο Πάπας είχε αφήσει λεπτομερείς οδηγίες ο ίδιος, εν ζωή, για την κηδεία του, η οποία θα διαφοροποιηθεί σε αρκετά σημεία από τις κηδείες των προηγούμενων Παπών. Η κηδεία του θα είναι απλή, θα υπάρξει λαϊκό προσκύνημα, αλλά το ξύλινο φέρετρο για πρώτη φορά θα είναι κλειστό.

Ζήτησε ακόμη να μην τηρηθεί το τυπικό του να υπάρχουν τρία φέρετρα που είναι το ένα από μόλυβδο, ένα από ξύλο κυπαρισσιού κι ένα ξύλο οξιάς και μπαίνει το ένα μέσα στο άλλο.

Όταν θάφτηκε ο Βενέδικτος ΙΣΤ’, το φέρετρό του περιείχε επίσης νομίσματα που κόπηκαν κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του, καθώς και έναν μεταλλικό σωλήνα που περιείχε έναν τυλιγμένο χάρτινο πάπυρο, που ονομάζεται rogito – ένα έγγραφο 1.000 λέξεων που αναδιηγείται τη ζωή και τη βασιλεία του. Ο Φραγκίσκος πιθανότατα θα ταφεί με το δικό του rogito που περιγράφει λεπτομερώς την δικιά του πορεία.

Σύμφωνα με την επιθυμία του, ο Αργεντινός Πάπας, «ο Πάπας που είχε έρθει σχεδόν από την άκρη του κόσμου», δεν θα ταφεί στην κρύπτη του Βατικανού του Αγίου Πέτρου, κάτω δηλαδή από τον ναό, που είναι οι περισσότεροι από τους προκατόχους του, αλλά στην εκκλησία της Ρώμης αφιερωμένη στην Παναγία, Σάντα Μαρία Ματζόρε. Εκεί που είχε πάει ο ίδιος, πριν από λίγες ημέρες, για να προσευχηθεί μπροστά στη βυζαντινή εικόνα της Παρθένου Σάλους Πόπουλι Ρομάνι.

Άρα, είναι η πρώτη φορά που θα δούμε στην κηδεία ένα νέο τελετουργικό που κανείς δεν ξέρει αν θα επικρατήσει και από εδώ και μπρος. Θα εξαρτηθεί από το ποιος θα είναι ο διάδοχός του. Ηθελε να γίνουν όλα πιο απλά.

Ιστορικά, οι πάπες συχνά ταριχεύονταν και σε ορισμένους αφαιρούνταν τα όργανά τους πριν από την ταφή – σε μια εκκλησία κοντά στη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη φυλάσσονται οι καρδιές περισσότερων από 20 παπών σε μαρμάρινες λάρνακες, που διατηρούνται ως ιερά λείψανα – αλλά οι πρακτικές αυτές έχουν εκπέσει. Καθώς ο Πάπας Φραγκίσκος αναπαύεται, καθημερινά θα γίνονται προσευχές και λειτουργίες ρέκβιεμ στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και σε ολόκληρο τον καθολικό κόσμο.

«Ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα που προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να αναπροσανατολίσει την ουσία αλλά και τη δημόσια εικόνα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, της Λατινικής Εκκλησίας, με τη μέριμνά του για τους φτωχούς και τους αδύναμους» τόνισε ο κ. Μανόλης Βαρβούνης, καθηγητής Δ.Π.Θ., κοσμήτορας Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών.

«Ήθελε να δείξει ότι η Εκκλησία πρέπει να απαγκιστρωθεί από τα παλιά τελετουργικά και να πλησιάσει περισσότερο τον πονεμένο άνθρωπο, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου. Αυτή ήταν η βασική αρχή της πολιτικής του, της εκκλησιαστικής του πολιτικής και της στάσης του ως Πάπας» εξήγησε ο κ. Βαρβούνης.

«Θα ζήσω το Πάσχα αυτό όπως μπορώ», είχε απαντήσει στους δημοσιογράφους τη Μεγάλη Πέμπτη, μετά τη συνάντησή του με τους φυλακισμένους στο σωφρονιστικό ίδρυμα της Ρώμης, Ρετζίνα Τσέλι. Ήταν το τελευταίο δώρο του στους ξεχασμένους και καταφρονημένους και σε όλους τους πιστούς.

Η μεγάλη πρόκληση για την Καθολική Εκκλησία τώρα είναι να καταφέρει να βρει έναν άξιο συνεχιστή του έργου του.

topontiki.gr

 —

Φαρέτρα