Από τη στιγμή που Μητσοτάκης και Ερντογάν – μετά την τελευταία τους συνάντηση στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβρη – έδωσαν εντολή στους υπουργούς Εξωτερικών να εμβαθύνουν στον ελληνοτουρκικό διάλογο προκειμένου αυτός να οδηγήσει σε μια συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο, είναι προφανές ότι στο τραπέζι εμφανίζονται προς συζήτηση ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Είναι αυτό που με κάθε τρόπο επιχειρούν να κρύψουν η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αυτογελοιοποιούμενη με δηλώσεις του τύπου «μιλάμε μόνο για την οριοθέτηση γιατί είναι η μόνη διαφορά που αναγνωρίζουμε» και τα «μεγάλα» media που συντονίζονται στους ρυθμούς που υπαγορεύει το Μαξίμου.
Η αλήθεια ωστόσο είναι πικρή και, ευτυχώς, ολοφάνερη:
-
Κάθε συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών προϋποθέτει να έχει ξεκαθαριστεί σε ποιον ανήκει τι. Δηλαδή, διαφορετικά θα οριοθετηθεί η θαλάσσια ζώνη αν τα Ίμια π.χ. ανήκουν στην Ελλάδα και διαφορετικά αν αποδοθούν στην Τουρκία.
Ζωτικά συμφέροντα
Μετά την κρίση των Ιμίων τον Γενάρη του 1996 και την (αμερικανικής έμπνευσης) Συμφωνία της Μαδρίτης έναν χρόνο αργότερα, η ελληνική κυβέρνηση (Σημίτη) έχει αποδεχτεί την ύπαρξη τουρκικών ζωτικών συμφερόντων στο Αιγαίο.
Αυτή η αποδοχή τουρκικών ζωτικών συμφερόντων αποκτά περιεχόμενο απτό καθώς η Τουρκία, με αφορμή την κρίση των Ιμίων, ονόμασε μια εκατοντάδα (και βάλε) νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, από τη Ζουράφα στο βόρειο Αιγαίο μέχρι και νότια της Κρήτης. Μάλιστα έκτοτε ουδέποτε η Τουρκία υπαναχώρησε από αυτήν τη θέση, αλλά αντίθετα την εμπλούτισε φτάνοντας στο σημείο να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία επί των μεγάλων κατοικημένων ελληνικών νησιών που βρίσκονται κοντά στα μικρασιατικά παράλια με το επιχείρημα ότι τα εν λόγω νησιά έχουν δοθεί στην Ελλάδα υπό τον όρο να είναι αποστρατιωτικοποιημένα.
Ολισθηρός δρόμος
Το ερώτημα, λοιπόν, που προκύπτει είναι σε ποια βάση εξελίσσεται η ελληνοτουρκική συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Έχει μήπως αλλάξει θέση η τουρκική πλευρά ή μήπως τελικά η συζήτηση περιστρέφεται στο σε ποιον ανήκουν τα Ίμια και τα υπόλοιπα νησιά επί των οποίων την ελληνική κυριαρχία αμφισβητεί σαφώς και κατηγορηματικά η Άγκυρα; Και καθώς δεν έχουμε καμία ένδειξη περί της παραμικρής αλλαγής της τουρκικής θέσης το συμπέρασμα είναι πως οι έμπιστοι εκπρόσωποι του Μητσοτάκη που χειρίζονται τον διάλογο έχουν μπει στον ολισθηρό δρόμο της διαπραγμάτευσης ζητημάτων κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας.
Αμετακίνητη η Άγκυρα
Επιπρόσθετα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν σε τηλεοπτική του συνέντευξή ξεκαθάρισε ότι ο ελληνοτουρκικός διάλογος δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών (όπως λέει η Αθήνα) αλλά απαιτούνται συνομιλίες και για τα υπόλοιπα ανοιχτά ζητήματα, δηλαδή:
-
ο εξοπλισμός των νησιών με αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς,
-
η υφαλοκρηπίδα (η Τουρκία δεν δέχεται δικαιώματα υφαλοκρηπίδας στα νησιά πέρα από τα 6 μίλια),
-
τα χωρικά ύδατα (τουρκική απειλή πολέμου αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια όπως έχει δικαίωμα από το Διεθνές Δίκαιο),
-
οι (νησιωτικοί) σχηματισμοί με αδιευκρίνιστο καθεστώς (γκρίζες ζώνες με νησίδες, βραχονησίδες και νησιά που σύμφωνα με την Τουρκία δεν έχει διευκρινιστεί το καθεστώς κυριαρχίας τους),
-
ο εναέριος χώρος (η Τουρκία αμφισβητεί τον ελληνικό εναέριο χώρο, που είναι 10 μίλια).
Παρά το επικοινωνιακό μπαράζ που προβάλλει την «ανάγκη» της μετατροπής του Αιγαίου σε μια «συνεκμεταλλευομένη» θάλασσα ειρήνης, οι δυσμενείς για την ελληνική πλευρά όροι, κάτω από τους οποίους έχει στρωθεί το τραπέζι του τρέχοντος ελληνοτουρκικού διαλόγου, δεν είναι δυνατόν να κρυφτούν.
Υπό αυτήν την έννοια τα όσα είπε ο Σαμαράς στη συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής» και προκάλεσαν τη διαγραφή του από τη Νέα Δημοκρατία, χάλασαν – για μια δυο μέρες – τη «σούπα».
Τι είπε ο Σαμαράς:
-
«Είμαστε υποχρεωμένοι να διαπραγματευθούμε την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Τουρκία! Όχι να συζητήσουμε εάν τα νησιά έχουν ΑΟΖ…».
-
«Η Τουρκία ζητά να έχουμε συμφωνήσει εκ των προτέρων ότι χάνουμε τη δικαιοδοσία των νησιών μας – δηλαδή την οικονομική εκμετάλλευση τεράστιων θαλασσίων εκτάσεων».
-
«Η Τουρκία ζητά να παρακάμψουμε εντελώς το Δίκαιο, αποδεχόμενοι συνεκμετάλλευση αιολικών πάρκων στο Αιγαίο, πάνω σε ΑΟΖ δικής μας δικαιοδοσίας! Μας ζητάει δηλαδή να μοιραστούμε τα “δικά μας” ή, έστω, να τα συνεκμεταλλευθούμε! Οπότε τι ακριβώς “συζητάμε”;».
Η μπάλα στην εξέδρα
Ωστόσο τα όσο εύστοχα επεσήμανε ο πρώην πρωθυπουργός χάθηκαν και πέρασαν σε δεύτερο πλάνο μετά τη διαγραφή του και την επικοινωνιακή της διαχείριση. Έπειτα από μόλις μερικές ώρες από την ανακοίνωση της διαγραφής ουδείς ασχολείται με την ουσία των όσων είπε ο Σαμαράς για τα ελληνοτουρκικά. Η συζήτηση και το ενδιαφέρον προσανατολίστηκαν στο «πόσο αποφασισμένος είναι ο Μητσοτάκης για να διασφαλίσει την κυβερνητική σταθερότητα» ή στο αν ο πρώην πρωθυπουργός «θα κάνει νέο κόμμα» και «αν κάποιοι βουλευτές της Ν.Δ. θα τον ακολουθήσουν».
Με απλούστερα λόγια, η «μπάλα» βγήκε από το γήπεδο, αλλά το τραπέζι του ελληνοτουρκικού διαλόγου παραμένει στρωμένο με ζητήματα που άπτονται της ελληνικής κυριαρχίας, τα οποία διαπραγματεύονται οι εξ απορρήτων του Κυριάκου Μητσοτάκη.
ΥΓ.: Το μεσοδιάστημα μέχρι την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ είναι λογικό και αναμενόμενο να επιβραδύνουν οι εξελίξεις (και για τα ελληνοτουρκικά) σε τρέχοντα ζητήματα, καθώς οι εμπλεκόμενοι βρίσκονται σε στάση αναμονής μέχρι να αποσαφηνιστούν οι θέσεις του νέου «πλανητάρχη». Ταυτόχρονα, αυτό ακριβώς το μεσοδιάστημα είναι επικίνδυνο καθώς η απερχόμενη αμερικανική διοίκηση θέλει να «τρέξει» μείζονες επιλογές της (όπως για παράδειγμα ο πόλεμος στην Ουκρανία) προκειμένου να δεσμεύσει ή να δυσκολέψει τις επιλογές το επερχόμενου Τραμπ. Σε κάθε περίπτωση το τρέχον μεσοδιάστημα της μεταβίβασης της εξουσίας στην Ουάσιγκτον θα ήταν ωφέλιμο για την Αθήνα αν η κυβέρνηση φρόντιζε ειλικρινώς να ενημερώσει τις πολιτικές δυνάμεις για το περιεχόμενο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, διαμορφώνοντας μια εθνική γραμμή βασισμένη στη μέγιστη δυνατή συναίνεση.
—
