“Η Δημοκρατία μας και το κυπριακό Άγος” / γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος

* Η “Δημοκρατία” μας τέκνον μιας εθνικής τραγωδίας.

#  50 χρόνια ελληνικής Δημοκρατίας και ο “Μνησιπήμων Πόνος” της Κυπριακής τραγωδίας…

Είναι από τα σπάνια φαινόμενα (στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία) μια εθνική τραγωδία να συνοδεύεται από ένα θετικό πολιτικό γεγονός…

Πώς μπορεί η τραυματισμένη και “αποκατασταθείσα” Δημοκρατία μας μετά από 50 χρόνια να επουλώσει τις πληγές του Κυπριακού Άγους;

Εν τω μεταξύ και 50 χρόνια μετά την πτώση της Χούντας οι συζητήσεις για το πρωτογενές αίτιο της πτώσης της Χούντας συνεχίζονται χωρίς ίχνος σύγκλισης.

Οι πρώτοι διατείνονται πως η εξέγερση του Πολυτεχνείου έδρασε καταλυτικά στην προϊούσα φθορά της Χούντας και τελικά στην Πτώση της.

Οι δεύτεροι υποστηρίζουν πως η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο επέδρασε καταλυτικά στην πτώση της Χούντας σε συνδυασμό με το κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε στη χώρα μας λόγω της πλήρους ανικανότητας της στρατιωτικής κυβέρνησης των Απριλιανών.

Ο Αττίλας Ι και ΙΙ λείανε το έδαφος για την επιστροφή του Κ. Καραμανλή, ως Εθνάρχου.

Τα γεγονότα, ωστόσο, αποδεικνύουν πως το τέλος της Χούντας και η παλινόρθωση της Δημοκρατίας βάδισαν παράλληλα και σε μία σχέση ΑΙΤΊΟΥ >ΑΙΤΙΑΤΟΥ.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου απλά ενεργοποίησε τις δυνάμεις για την αποκαθήλωση των Απριλιανών.

 ΕΓΙΝΑΝ ΠΟΛΛΑ – ΘΕΛΑΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ

Αν γίνει μια καταγραφή των σημαντικότερων επιτευγμάτων της ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ μετά τη Μεταπολίτευση ίσως θα μάς ξάφνιαζαν ευχάριστα.

Η παράθεση κάποιων δεν συνιστά κατ΄ ανάγκην και την απόλυτη αξιολόγηση: 1.Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ, 2.Το ΕΣΥ, 3.Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ καθώς και της Κύπρου, 4.Η εναλλαγή στην εξουσία διαφορετικών κομμάτων χωρίς πολιτικές αμφισβητήσεις, 5.Μία εμφανής οικονομική ανάπτυξη (με όλα τα προβλήματα),6.Τα μεγάλα έργα (αεροδρόμιο, εθνικοί οδοί, Metro Αθήνα…).

Στα θετικά της Δημοκρατίας ήταν και η λύση του πολιτειακού με δημοψήφισμα (1975). Η βασιλεία ως πολίτευμα καταψηφίστηκε από τους Έλληνες.

Ίσως μπορούσαν να γίνουν περισσότερα και σε πιο πολλούς τομείς. Δυστυχώς, όμως, η Ελλάδα πληρώνει ακριβό τίμημα για την εθνική της ασφάλεια (αμυντικές δαπάνες..).

Κάποιοι μιλούν για έναν πολιτιστικό και γλωσσικό αφελληνισμό στο όνομα της προόδου και της προσαρμογής της χώρας μας στις πολυ-πολιτιστικές κοινωνίες.

Άλλοι θεωρούν πως η απόλυτη πρόσδεση στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ στέρησε και στερεί από την Ελλάδα μία πιο ευέλικτη εξωτερική πολιτική.

      Σε πολιτικό επίπεδο οι συνήθεις κατήγοροι του πολιτικού μας συστήματος εστιάζουν την μομφή τους στις τρεις πολιτικές οικογένειες που μονοπώλησαν την εξουσία τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτές είναι η οικογένεια ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ, η οικογένεια ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ  και η οικογένεια ΜΗΤΣΟΤΆΚΗ.

Ως διαπίστωση δεν την αρνείται κανείς, αλλά από την κριτική-μομφή παραλείπεται το γεγονός πως και οι τρεις αυτές οικογένειες εκλέχτηκαν δημοκρατικά από τον ελληνικό Λαό. Προς τι, λοιπόν, η μομφή;

            Το μονοπώλιο της κυβερνητικής εξουσίας στην μεταπολιτευτική Δημοκρατία ανάμεσα στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ το κατάργησε η ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ με το “Πρώτη φορά Αριστερά”. Ωστόσο η εμπειρία από την κυβέρνηση αυτή δεν δικαίωσε τις ιδέες της Αριστεράς και θεωρήθηκε ως μία απομυθοποίηση του χώρου.

Ωστόσο, στην Ελλάδα όπως το έχουμε συνήθεια γκρινιάζουμε για όλα και ξιφουλκούμε κατά της Δημοκρατίας που προέκυψε ως απότοκο της Κυπριακής Τραγωδίας. Μάς φταίνε τα πρόσωπα, μάς φταίνε οι θεσμοί, μάς φταίνε οι άλλοι (ξένος παράγοντας, ΗΠΑ, η ΕΕ, η Παγκοσμιοποίηση…)

Ξεχνάμε, όμως, ως λαός πως η Δημοκρατία δεν είναι ένα πολίτευμα συντελεσμένο, αλλά ένα πολίτευμα εν τω “ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ”. Δηλαδή, ένα πολίτευμα σε συνεχή εξέλιξη και επιδεχόμενο πλήθους αλλαγών….

Εν τω μεταξύ το παροιμιώδες και συνθηματικά διατυπωμένο “Το βάθεμα και το πλάτεμα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ” παραμένει πάντα επίκαιρο και διαχρονικό.

                                           “ΕΝΟΣ ΑΝΔΡΟΣ ΑΡΧΗ….”

Πολλοί, και όχι άδικα, χρεώνουν την επιστροφή και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας το 1974 στον Κ. Καραμανλή.

Ο Καραμανλής έφυγε στη Γαλλία ως εξόριστος με το ψευδώνυμο ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ και επέστρεψε ως ΕΘΝΑΡΧΗΣ. Ένα επίθετο-τίτλος που πολλοί αμφισβητούν αντιτείνοντας πως μόνον ο Βενιζέλος μπορεί να χαρακτηριστεί ως ΕΘΝΑΡΧΗΣ, αφού επί των ημερών του η Ελλάδα μεγάλωσε εδαφικά.

Μπορεί ο καθένας να διαφωνεί με το Ιδεολογικό προφίλ και τις Πολιτικές επιλογές του Κ.Καραμανλή και με το επίθετο “ΕΘΝΑΡΧΗΣ“, αλλά πρέπει να ομολογήσουμε πως εκείνες τις μέρες μόνο αυτός μπορούσε να ενώσει τους Έλληνες και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη για μία ομαλή μετάβαση από τη δικτατορία στη Δημοκρατία.

Εκτός των άλλων η συνεισφορά του Κ.Καραμανλή στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας ανέδειξε και ένα άλλο θέμα, θεωρητικό μεν αλλά χρήσιμο, αυτό του ρόλου του ΑΤΟΜΟΥ στην ιστορική εξέλιξη. Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει για το ρόλο του ΑΤΌΜΟΥ στο ιστορικό “Γίγνεσθαι”, διαβάζοντας ή παρακολουθώντας τα πολιτικά γεγονότα εκείνων των ημερών.

Ωστόσο τη μεταπολιτευτική Δημοκρατία μας, τη λεγόμενη και Γ’ Ελληνιική Δημοκρατία τη στιγμάτισε και η πολιτική παρουσία και εξουσία του Ανδρέα Παπανδρέου που σύμφωνα με όλες τις σχετικές δημοσκοπήσεις (αν αυτό σημαίνει κάτι) θεωρείται ο πιο λαοφιλής Πρωθυπουργός, αν και πολλές φορές αδίκησε το έργο του με τον λαϊκισμό του.

Με τα Πρόσωπα και την Πολιτική τους μπορούμε να διαφωνούμε με τα γεγονότα όχι όμω. Γιατί αυτά μάς διδάσκουν και μάς φρονιματίζουν.

                                        ΜΝΗΣΙΠΗΜΩΝ ΠΟΝΟΣ

Η ανάμνηση και η μελέτη των γεγονότων εκείνων των ημερών δεν δοκιμάζουν και δεν ερεθίζουν μόνον τις αντοχές της ΜΝΉΜΗΣ μας αλλά και τις συναισθηματικές μας αντοχές.

Κι αυτό γιατί τα γεγονότα εκείνων των ημερών (ΠΑΘΗΜΑΤΑ=ΠΗΜΑΤΑ) ενεργοποιούν τη Μνήμη μας και γεννούν ΠΟΝΟ αλλά ταυτόχρονα εκτρέφουν και εξωτερικεύουν τις Ενοχές μας για τις Ευθύνες μας ως χώρας στο Κυπριακό Άγος.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ

Η Δημοκρατία, η κάθε Δημοκρατία εκτός των άλλων είναι και μία διαχείριση ΣΥΜΒΟΛΩΝ (Μιτεράν). Τα σύμβολα αυτά οφείλουμε ως πολιτικό σύστημα να επαναξιολογήσουμε κι ανάλογα να οικοδομήσουμε τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ της νέας εποχής. Μια Δημοκρατία όχι των μετρίων και των media, αλλά μία ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ των “αρίστων” που νοιάζονται για το κοινό καλό και όχι για το ναρκισσιστικό Εγώ τους.

Μία ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ που θα δίνει χώρο και ευκαιρίες σε όλους και θα δημιουργεί το κατάλληλο πλαίσιο όπου το ΑΤΟΜΟ θα μπορεί να ξεδιπλώνει όλες τις ιδιαιτερότητές του με στόχο την προαγωγή τόσο του ατομικού του πλούτου (Οικονομικού, Πνευματικού, Κοινωνικού…) όσο και του κοινωνικού (Αλληλεγγύη, Ανεκτικότητα, Διάλογος, Ενσυναίσθηση).

Μία ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ που οι Ευθύνες και τα Δικαιώματα του Πολίτη δεν θα εξαντλούνται στην κάλπη αλλά στην αδιάλειπτη συμμετοχή του στον προβληματισμό και κατάθεση προτάσεων για το “δέον γενέσθαι “.

Στα θετικά της επιθυμητής-και όχι ιδανικής ή εξιδανικευμένης ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ -προσμετράται και η σωστή λειτουργία των κομμάτων ως πυρηνικών συστατικών στοιχείων της. Αυτό θα συμβάλει στην ομαλή εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία μέσω της “Πολιτικής Συμμετρίας” και όχι της μονοκρατορίας ενός κόμματος ή προσώπου. Το φαινόμενο της “ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑΣ” που γνωρίζει η δημοκρατία μας τα τελευταία χρόνια συνιστά τη χέουσα πληγή της.

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ και ΒΙΩΜΑΤΑ

Όλα τα παραπάνω αποτελούν γεννήματα των προσωπικών αναμνήσεων και βιωμάτων ενός εικοσάχρονου(+1) τότε Φοιτητή που γαλουχήθηκε πολιτικά στη Χούντα.

Τότε πολλά ακούγαμε και βλέπαμε, αλλά η πληροφορία ήταν φιλτραρισμένη κατά τέτοιο τρόπο που ο σχηματισμός έγκυρης γνώμης  και διαμόρφωση σωστής γνώσης ήταν πολύ δύσκολο. Το αντίδοτο σε κάθε εθνικό πρόβλημα ήταν τα δημοτικά τραγούδια για την εθνική ανάταση και ανάταξη των πολιτών.

Το όραμα και ο πόθος για μία επιστροφή στη δημοκρατική ομαλότητα και κανονικότητα κυριαρχούσαν στις πολιτικές μας αναζητήσεις. Βέβαια ο καθένας, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, έπλαθε μία δική του, ιδανική εικόνα για τη μέλλουσα Δημοκρατία.

Τώρα, 50 χρόνια μετά, ώριμος και ρεαλιστής, ζω σε μία Δημοκρατία με τις ατέλειές της βέβαια, αλλά δεν παύει ως πολίτευμα να εξασφαλίζει τα αναγκαία για την πραγμάτωση κάθε επιθυμητού στόχου, στο βαθμό που αυτός είναι προσαρμοσμένος στα δεδομένα της εποχής μας και στα αντικειμενικά δεδομένα της.

Σίγουρα θα μπορούσε να ήταν καλύτερη. Ιδανικές Δημοκρατίες δεν υπάρχουν. Αν ρωτούσες ή ζητούσες από τον καθένα να σου περιγράψει τον ιδανικό τύπο Δημοκρατίας, τότε θα διαπίστωνες πως η ιδανική Δημοκρατία υπάρχει μόνον σε φαντασιακό επίπεδο και απέχει παρασάγγας από την Δημοκρατία ως ζώσα πραγματικότητα.

“Όταν όλοι είμαστε ένοχοι, τότε θα έχουμε δημοκρατία “ (Καμύ).

Κι ενώ θα έπρεπε, 50 χρόνια εμπειρίας της μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας, να αναστοχαστούμε για το έλλειμμά της και να της δώσουμε νέα πνοή και προοπτική αναλωνόμαστε σε χλιδάτες δεξιώσεις στο προεδρικό Μέγαρο. Δεξιώσεις που απασχολούν μόνον τους selebrities και τους οίκους Μόδας, αφού το ενδιαφέρον για μία ακόμη φορά εστιάστηκε στην ενδυμασία των Κυριών με τα σχετικά σχόλια των media.

Ο έσχατος ξεπεσμός των Θεσμών και της Δημοκρατίας μας.

Για άλλη μία επετειακή εκδήλωση απουσίαζε ο πολιτικός στοχασμός και η “Μελαγχολική Δημοκρατία” μας περιμένει την επόμενη επέτειο για να απελευθερωθεί από τη στειρότητα της πολιτικής μας και να εμπλουτιστεί με νέες και τολμηρές ιδέες.

Είπαμε πως η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα “εν τω γίγνεσθαι” και οξυγονώνεται μόνον από τον ριζοσπαστισμό της πολιτικής αλλά και από την ικανότητά της να μετουσιώνει σε θεσμούς και πολιτικές νοοτροπίες-συμπεριφορές κάθε νέο στοιχείο που αναβαθμίζει την ποιότητα της πολιτικής και σε τελευταία ανάλυση τον άνθρωπο-Πολίτη ως πυρηνικού στοιχείου της Δημοκρατίας.

             Από την ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ στην ΜεταΔημοκρατία

Στη μετα–δημοκρατία η πολιτική υποχώρησε και την πραγματική εξουσία την ασκούν οι νόμοι της αγοράς και τα διάφορα οικονομικά συμφέροντα. Αυτή η γιγάντωση των αγορών στο όνομα μιας «οικονομικής αναγκαιότητας» -που προβάλλει ως φυσικός νόμος/νομοτέλεια – αποδυνάμωσε τις πολιτικές λειτουργίες και απονεύρωσε κάθε πολιτική σκέψη. Έτσι στη μεταδημοκρατία ανιχνεύεται μια αποπολιτικοποίηση και απο–ιδεολογικοποίηση των λειτουργιών της δημοκρατίας. Αυτή η δημοκρατική δυσανεξία αντανακλά και την υπολειτουργία της «πολιτικής κοινωνίας» αφού οι θεσμοί τυπικά λειτουργούν, αλλά η πραγματική εξουσία και οι καίριες αποφάσεις λαμβάνονται από εξωθεσμικά κέντρα χωρίς πολιτική νομιμοποίηση.

Στο πλαίσιο της μετα–δημοκρατίας η έννοια πολίτης έχει διαφορετικό περιεχόμενο, αφού έπαψε να είναι το υποκείμενο των πολιτικών διεργασιών ή δεν του δίνονται ευκαιρίες για παραγωγή πολιτικής σκέψης. Ο Κόλιν Κράουτς σημειώνει σχετικά: «Όλα τα συστατικά μέρη της δημοκρατίας επιβιώνουν, ωστόσο οι πολίτες περιορίζονται στον ρόλο παθητικών και χειραγωγημένων ατόμων». Ο πολίτης στη μετα–δημοκρατία διακρίνεται από έναν διάχυτο φαταλισμό και γι’ αυτό αρέσκεται στο ρόλο του θεατή, του οπαδού και του χειροκροτητή. Έτσι καθίσταται εύκολο θύμα της κολακείας των ισχυρών και των λαϊκιστών.

Ίσως η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία μας να χρειάζεται τη δική της “Μεγάλη Ιδέα” για τις αναγκαίες υπερβάσεις. Κι ας έχουμε πάντα κατά νου την προτροπή του ποιητή Γ. Σεφέρη.

           “Και όμως πρέπει να λογαριάσουμε πώς προχωρούμε..Και όμως πρέπει να λογαριάσουμε κατά πού προχωρούμε “.

*ΠΗΓΗ:  Blog ΙΔΕΟπολις Ηλία Γιαννακόπουλου