“Ελληνοτουρκικά: Σπριντ προσέγγισης με την Άγκυρα” / γράφει ο Δημήτρης Μηλάκας

Από την αρχή του καλοκαιριού και την πρώτη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, μέχρι τον Σεπτέμβρη και τη δεύτερη συνάντηση των δύο ηγετών στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, οι ενδείξεις για μια ταχύτατη διαδικασία που οδηγεί σε διευθετήσεις στα ελληνοτουρκικά είναι πολλές και ορατές.

Κατ’ αρχάς, έχουμε ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επαφών με σαφές περιεχόμενο. Έχουμε επίσης ενδείξεις ότι παραμερίζονται «διακριτικά» κάποια εμπόδια που λειτουργούσαν ως ανάχωμα, το οποίο εμπόδιζε την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών.

Το ορόσημο, κατ’ αρχάς, του χρονοδιαγράμματος θεωρείται η 7η Δεκεμβρίου. Τότε, στην Κοινή Σύνοδο των Υπουργικών Συμβουλίων των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη, θα επισφραγιστεί με δεκάδες συμφωνίες που θα υπογραφούν κάτι περισσότερο από την πολιτική βούληση των δύο χωρών να παραμείνουν σε τροχιά προσέγγισης.

Οι εν λόγω συμφωνίες έχουν να κάνουν με την προώθηση της συνεργασίας των δύο χωρών σε οικονομικό επίπεδο. Ωστόσο υπάρχουν και συμφωνίες που γίνεται προσπάθεια να ετοιμαστούν, οι οποίες έχουν να κάνουν με πολιτικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα η Συμφωνία για το Προσφυγικό/Μεταναστευτικό καθώς και η Συμφωνία για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (MOE).

Σύμφωνα με όσα επισημαίνουν έμπειροι διπλωμάτες στην Αθήνα, κομβικό σημείο για την επιτάχυνση των εξελίξεων είναι οι συζητήσεις για τα ΜΟΕ, οι οποίες ήδη εξελίσσονται παρασκηνιακά και μέσα στον Νοέμβρη, σε συνάντηση αρμόδιων επιτροπών, θα γίνει προσπάθεια τα συμφωνηθέντα να λάβουν υπόσταση σε έγγραφο που θα υπογραφεί στην πανηγυρική ελληνοτουρκική Σύνοδο του Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι αυτό το διάστημα, από τις αρχές του καλοκαιριού μέχρι και τώρα, Άγκυρα και Αθήνα έχουν προχωρήσει σε κινήσεις που περιγράφουν ΜΟΕ, τα οποία ωστόσο δεν έχουν πάρει ακόμη τη μορφή συμφωνίας.

Η τουρκική πλευρά:

• Σεβάστηκε (σε γενικές γραμμές) το moratorium (μη) πραγματοποίησης ασκήσεων ευρείας κλίμακας τους θερινούς/τουριστικούς μήνες.

• Μείωσε κατά πολύ τις παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου.

• Σταμάτησε τις καθημερινές υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά (και κατοικημένα) νησιά στη μεθόριο.

• Αποκλιμακώθηκαν οι επιθετικές/εμπρηστικές δηλώσεις των Τούρκων αξιωματούχων.

Η ελληνική κυβέρνηση:

• Ακολούθησε το moratorium.

• Δεν αντικατέστησε τα σοβιετικού τύπου αντιαεροπορικά που απέσυρε από τα νησιά στη μεθόριο.

• Δεν αντικατέστησε τα σοβιετικά άρματα που επίσης απέσυρε από τα νησιά.

• Έκλεισε δύο στρατόπεδα εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων σε Ρόδο και Κω.

• Έκλεισε τη δομή φιλοξενίας Κούρδων προσφύγων στο Λαύριο, που επί δεκαετίες χαρακτηριζόταν κέντρο εκπαίδευσης τρομοκρατών από την Τουρκία.

Από τα πιο πάνω γίνεται σαφής η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να ικανοποιήσει το τουρκικό αίτημα αλλά ταυτόχρονα και την αμερικανική οδηγία για μείωση του στρατιωτικού αποτυπώματος στην ελληνοτουρκική μεθόριο. Με τον τρόπο αυτόν η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται πρόθυμη να «ακούσει» τα αιτήματα/οδηγίες για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, εφ’ όσων βέβαια λάβει ανταλλάγματα και διαβεβαιώσεις.

Όλα αυτά περιγράφουν το πλαίσιο της αναζητούμενη συμφωνίας για ΜΟΕ, η οποία καταβάλλεται προσπάθεια να εμφανιστεί προς υπογραφή στη Θεσσαλονίκη στις 7 Δεκεμβρίου.

«Ανοιχτός δρόμος»

Υπάρχουν δύο ακόμη ενδείξεις ότι η διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης κινείται με ταχύτητα:

1. Η «σύνεση» με την οποία η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει τη σαφή αλλαγή της τουρκικής γραμμής στο Κυπριακό.
2. Τα βήματα που γίνονται για το ξεμπλοκάρισμα του εκσυγχρονισμού της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας με αμερικανικά (εκσυγχρονισμός και αγορά F-16) αεροσκάφη.

Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι τα όσα είπε από το βήμα του ΟΗΕ ο Ερντογάν για την αναγνώριση του ψευδοκράτους δεν επηρέασαν στο ελάχιστο τις συνομιλίες των δύο ηγετών, οι οποίες υπήρξαν «παραγωγικές». Απαρατήρητο επίσης δεν περνά και το γεγονός ότι η ηγεσία του ψευδοκράτους στην Κύπρο ουσιαστικά υπονομεύει κάθε διαδικασία συνομιλιών για «δίκαιη» ομοσπονδιακή λύση, κινούμενη απροκάλυπτα προς τον στόχο της αναγνώρισης δύο κρατών στο νησί. Απ’ ό,τι φαίνεται, το Κυπριακό τοποθετείται από την ελληνική κυβέρνηση στο ράφι και σε κάθε περίπτωση παύει να αξιοποιείται ως ανάχωμα που πάνω του σβήνει κάθε προσπάθεια ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Ένα ακόμη (έμμεσο) εμπόδιο στον δρόμο των ελληνοτουρκικών διευθετήσεων που προετοιμάζονται φρόντισε να το παραμερίσει η Ουάσιγκτον. Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι η ομοσπονδιακή δίωξη του «φιλέλληνα» γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ (που αποτελούσε το σημαντικότερο εμπόδιο για τον εκσυγχρονισμό των τουρκικών οπλικών συστημάτων) συμπίπτει με τις ανακοινώσεις Μητσοτάκη – Ερντογάν για το χρονοδιάγραμμα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Η αμερικανική κυβέρνηση «απέσυρε» στα γρήγορα αυτό το εμπόδιο προς χάριν του κλίματος προσέγγισης των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ, οι οποίοι προφανώς έχουν εξοπλιστικές ανάγκες όχι για να πολεμήσουν μεταξύ τους, αλλά για να λειτουργήσουν και να παίξουν τους ρόλους που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο της συμμαχίας.

ΥΓ.: Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ηγεσίες σε Ελλάδα και Τουρκία αναλαμβάνουν υποχρεώσεις διευθετήσεων έναντι των ΗΠΑ, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της κρίσιμης νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Ενδεχομένως, ωστόσο, να είναι η πρώτη φορά που τόσο η τουρκική ηγεσία όσο και (κυρίως) η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζονται εσωτερικά πανίσχυρες, με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στις δύο χώρες να είναι κατακερματισμένες αλλά και στενά διασυνδεδεμένες με τα αμερικανικά κέντρα εξουσίας…

topontiki.gr