Από τον «Ριζοσπάστη»
Η άθλια πραγματικότητα με τις παραλίες σε όλη τη χώρα και κυρίως στις τουριστικές περιοχές, που έχουν καταληφθεί κυριολεκτικά από επιχειρηματικούς ομίλους για εμπορική εκμετάλλευση, ήρθε ξανά στην επικαιρότητα τις τελευταίες μέρες. Αφορμή οι – πέρα για πέρα – δικαιολογημένες κινητοποιήσεις των νησιωτών σε Πάρο και Σέριφο, όπου ψάχνουν με το κιάλι να βρουν ένα κομμάτι ελεύθερης παραλίας για να απολαύσουν ένα μπάνιο.
Και αυτό ήρθε να αναδείξει αυτό που μεθοδικά εδώ και πολλά χρόνια «χτίζουν» οι εκάστοτε κυβερνήσεις με νόμους, διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις και βέβαια με την ανοχή των διοικήσεων δήμων και Περιφερειών που όχι μόνο «κάνουν την πάπια» αλλά με τη στάση τους στηρίζουν το απαράδεκτο φαινόμενο. Δηλαδή, το ότι έχουν μετατραπεί σε τσιφλίκια των ομίλων παραλίες και αιγιαλός στο όνομα της «ανάπτυξης» και των «χρυσοφόρων επενδύσεων».
Χτες, μάλιστα, σε ένα κρεσέντο υποκρισίας, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, εμφανίστηκε ως «Ρομπέν των παραλιών» (μετά από …σούπερμαν της ιδιωτικοποίησης της «Ολυμπιακής» και του ΟΣΕ) και με λεονταρισμούς ξεκαθάρισε προς τις αρμόδιες υπηρεσίες ότι πρέπει να διασφαλιστεί η τήρηση των όρων που προβλέπονται στις συμβάσεις παραχώρησης και να επιβληθούν οι προβλεπόμενες κυρώσεις στους παραβάτες… Πρόκειται για απόλυτη κοροϊδία, όταν είναι η κυβέρνησή του μαζί με τις προηγούμενες που έχουν νομιμοποιήσει ένα τέτοιο καθεστώς.<
Σήμερα, ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει κάποιους σημαντικούς πολιτικούς «σταθμούς» των τελευταίων χρόνων, που ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ έβαλαν το λιθαράκι τους για το σημερινό χάλι.
Πριν παραθέσουμε αυτό το διαχρονικό πολιτικό παλμαρέ της εμπορευματοποίησης ακτών, παραλιών και αιγιαλού, πρέπει να σημειώσουμε ίσως το πιο σημαντικό. Οτι τον Σεπτέμβρη του 2019 και ενώ γινόταν συζήτηση στη Βουλή για τη συνταγματική αναθεώρηση, το ΚΚΕ πρότεινε το εξής: Να τροποποιηθεί το άρθρο 18, ώστε ο ορυκτός πλούτος, τα κοινωνικά αγαθά, οι δημόσιες εκτάσεις σε ορεινούς όγκους, οι αιγιαλοί, οι αρχαιολογικοί χώροι να μην παραχωρούνται σε τρίτους για εκμετάλλευση. Και βέβαια, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ από κοινού αρνήθηκαν να θέσουν στην Ολομέλεια αυτήν την πρόταση.
Στο «πιάτο» των ομίλων παραλίες και αιγιαλός
Τον Απρίλη του 2019 η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ φέρνει προς ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής νομοθετικές της ρυθμίσεις, με τις οποίες παραδίδει στο «πιάτο» των επιχειρηματικών ομίλων αιγιαλούς, παραλίες, ποταμούς, λίμνες, λιμνοθάλασσες, προσφέροντάς τους ταυτόχρονα και νέα «χρηματοδοτικά εργαλεία» για να προωθήσουν τις μπίζνες και την κερδοφορία τους. Πρόκειται για νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που αφορά κύρωση συμφωνίας για την Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων.
Συνοπτικά, ο μετέπειτα νόμος 4607 προβλέπει νομιμοποίηση αυθαίρετων τουριστικών και άλλων επιχειρηματικών εγκαταστάσεων σε αιγιαλούς, παραλίες, όχθες ποταμών κ.α., απευθείας παραχωρήσεις χρήσεων αιγιαλών, παραλιών, παρόχθιων ζωνών, υδάτινων στοιχείων, πυθμένων και υπεδάφους, του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτης πλεύσιμου ποταμού κ.ο.κ. Το νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ ψηφίστηκε από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ και είχε χαρακτηριστεί «περιβαλλοντικό έγκλημα» από οργανώσεις και φορείς.
Μπίζνες μέσω των δήμων
Τρία χρόνια νωρίτερα, τον Σεπτέμβρη του 2016, και πάλι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μέσω της ΕΤΑΔ, προχωρά στην παραχώρηση έξι μεγάλων «φιλέτων» κατά μήκος της παραλιακής ζώνης του Σαρωνικού στον δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης για 15 χρόνια. Βασικός όρος που έθεσαν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και η ΕΤΑΔ, για να γίνει αυτή η παραχώρηση, ήταν η εκμίσθωση σε μικρότερα ή μεγαλύτερα επιχειρηματικά σχήματα, τμημάτων αυτών των εκτάσεων που θα αποφέρουν και συγκεκριμένα έσοδα.
Πιο συγκεκριμένα, η παραχώρηση αφορούσε τις εκτάσεις: Κάμπινγκ Βούλας (61.712 τ.μ.), έκταση μεταξύ οργανωμένης ακτής Α’ Βούλας και δημαρχείου Βούλας (83.167 τ.μ.), Ακτή Β’ Βούλας (75.600 τ.μ.), τμήματα αιγιαλού και παραλίας στη ΔΕ Βουλιαγμένης (42.129 τ.μ.), έκταση στη Βάρκιζα δυτικά της οργανωμένης ακτής (21.654 τ.μ.) και έκταση στη Βάρκιζα ανατολικά της οργανωμένης ακτής (182.000 τ.μ.). Για καθεμία από αυτές τις εκτάσεις η κυβέρνηση ζητά περίπου το 21% των ακαθάριστων μισθωμάτων που θα εισπράττει ο δήμος από την παραχώρηση σε ιδιώτες. Και άρα, απαράβατος όρος είναι η εμπορική εκμετάλλευση. Ηδη, σε πολλές από αυτές τις παραλίες, έχουν ξεκινήσει θηριώδεις επενδύσεις που αποκλείουν ουσιαστικά τους κατοίκους και τους επισκέπτες από την πρόσβαση στις ακτές. Μάλιστα, αυτές οι επενδύσεις συνδυάζονται με αυτήν του Ελληνικού που έχει παραχωρηθεί στον Λάτση.
Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι ενδεικτική για το τι σημαίνει παραχώρηση των παραλιών στους δήμους, που μάλιστα εμφανίζεται ως ένα πάγιο αίτημα της Τοπικής Διοίκησης. Γιατί οι δήμοι, ως τμήμα του αστικού κράτους, έτσι κι αλλιώς έχουν συγκεκριμένο προσανατολισμό και βέβαια επιχειρηματική δραστηριότητα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που δεν εμπλέκονται καν οι δήμοι στις παραχωρήσεις γιατί αυτές γίνονται κατευθείαν από τις Κτηματικές Υπηρεσίες, δηλαδή το υπουργείο Οικονομικών. Σε αυτές τις περιπτώσεις εμφανίζεται ως αίτημα η παραχώρηση των παραλιών στους δήμους. Ομως, κάτι τέτοιο οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα, της εμπορευματοποίησης και της επιχειρηματικής εκμετάλλευσης από την πίσω πόρτα αφού η παράδοση των παραλιών από την κυβέρνηση στους δήμους βάζει ως όρο την εμπορική αξιοποίηση… Οπως δηλαδή το παράδειγμα που προαναφέραμε…
«Αναπτυξιακός» οργασμός…
Τον Σεπτέμβρη του 2019 έρχεται το «αναπτυξιακό» νομοσχέδιο της ΝΔ. Σε αυτό το νομοθέτημα ένα ξεχωριστό κεφάλαιο είναι οι διατάξεις για τον αιγιαλό, που στην ουσία ολοκληρώνουν την παράδοσή του στους ομίλους για επιχειρηματική χρήση, με κατάργηση ακόμα και των ελάχιστων περιορισμών που υπήρχαν έως τότε.
Στο σύνολό τους, οι ρυθμίσεις έχουν στόχο να διευκολύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα στην ακτογραμμή εις βάρος της κοινοχρησίας της και αποτελούν συνέχεια του νόμου 4607/2019 της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο νόμος λοιπόν της ΝΔ προβλέπει:
-Κατάργηση της ρύθμισης, με την οποία το ελάχιστο πλάτος μιας παραλίας (πλην εξαιρέσεων) οριζόταν στα 30 μέτρα από τη γραμμή του αιγιαλού.
-Κατάργηση της ρύθμισης που περιόριζε στο 60% ενός αιγιαλού τον χώρο που παραχωρείται σε ομπρελοκαθίσματα. Επανέρχεται αντ’ αυτού η ελάχιστη απόσταση των 100 μέτρων ανάμεσα στις διαδοχικές παραχωρήσεις, που μπορούν να καλύψουν την υπόλοιπη παραλία.
-Ο (εξ ορισμού δημόσιος, εκτός αν υπάρχουν ιδιωτικά δικαιώματα) παλαιός αιγιαλός έπαψε να θεωρείται ανεπίδεκτος χρήσης ιδιωτικών δικαιωμάτων και υποχρεωτικά κοινόχρηστος. Αντιθέτως, χαρακτηρίζεται ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και δύναται να παραχωρείται και να οικοδομείται.
-Ως προς το μίσθωμα για την απλή χρήση ενός αιγιαλού, αυτό υπολογίζεται πλέον όχι με βάση την αντικειμενική και μισθωτική αξία του πλησιέστερου ακινήτου, αλλά του πλησιέστερου εκτός σχεδίου ακινήτου. Η ρύθμιση μείωσε τα μισθώματα, προς όφελος των επιχειρήσεων.
-Στις περιπτώσεις στρατηγικών επενδύσεων, δόθηκε η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης στον επενδυτή του αιγιαλού και της παραλίας που βρίσκονται όχι μόνο σε επαφή με το ακίνητο αλλά και σε παρακείμενο χώρο.
-Δόθηκε η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης της χρήσης του αιγιαλού σε επιχειρηματικά πάρκα με μέτωπο στη θάλασσα.
-Το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (όχθης, πυθμένα κ.λπ.) που υπήρχε μέχρι τότε μόνο για λόγους υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος, εθνικής άμυνας, δημόσιας τάξης, ασφάλειας, υγείας ή προστασίας αρχαιοτήτων και περιβάλλοντος, επεκτάθηκε και σε περιπτώσεις «ασφάλειας βιομηχανικών ή ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων», που γίνεται «λάστιχο» με στόχο να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των μεγαλοξενοδόχων.
Fast track παραχωρήσεων…
Τον Μάη του 2020 η κυβέρνηση, με fast track διαδικασίες, φέρνει Κοινή Υπουργική Απόφαση, με την οποία δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να παραχωρούν την απλή χρήση αιγιαλού και παραλίας για επιχειρηματική εκμετάλλευση με την προσκόμιση κάποιων απλών δικαιολογητικών. Ταυτόχρονα, με διάταξη σε νομοσχέδιο για τον καταδυτικό τουρισμό, αυξάνεται ο χώρος σε παραλία και αιγιαλό μέσα στον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί επιχειρηματική δραστηριότητα. Κι όλα αυτά με πρόσχημα τον κορονοϊό και σε βάρος του ελάχιστου ελεύθερου χώρου παραλίας και αιγιαλού, αλλά και της ανάγκης των εργατικών – λαϊκών οικογενειών να κάνουν ένα μπάνιο χωρίς να χρειαστεί να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για ξαπλώστρες και ομπρέλες.
Πιο συγκεκριμένα, με τη διάταξη «Ειδικές μορφές τουρισμού και διατάξεις για την τουριστική ανάπτυξη» και συγκεκριμένα στο άρθρο 43 προβλέπεται ότι πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον 50% του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αιγιαλού, αντί για το 60% που ίσχυε. Παράλληλα, αυξάνεται από τα 300 στα 500 τ.μ. ο μέγιστος εκμισθούμενος χώρος σε κάθε εκμετάλλευση (θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων) του αιγιαλού και της παραλίας.
Η επίκληση της πανδημίας του κορονοϊού για την επέλαση των επιχειρηματικών συμφερόντων στις παραλίες και τον αιγιαλό ήταν καθαρά προσχηματική, αφού: Η μεγαλύτερη δυνατή κατάληψη των παραλιών από ιδιώτες προβλεπόταν σε διάταξη που επέκτεινε τις χρήσεις σε παραλίες και αιγιαλό για επιχειρηματικά συμφέροντα μέσα στο «αναπτυξιακό» νομοσχέδιο, μήνες πριν, από τον Σεπτέμβρη του 2019. Και είχε αποσυρθεί λόγω των έντονων αντιδράσεων.
Όλοι μαζί έστησαν το τείχος στο Ελληνικό…
Τον Μάρτη του 2021, με τις ψήφους των βουλευτών της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ, ψηφίζεται στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών με το οποίο η κυβέρνηση εξασφαλίζει στους επενδυτές, εν προκειμένω στη «Lamda» του ομίλου Λάτση, όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις, προνόμια και «παρεκκλίσεις» ακόμα και από αυτό το αντιδραστικό νομοθετικό πλαίσιο, για να ξεκλειδώσει το «έργο» του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού.
Με αυτό ουσιαστικά παραδίδεται όλο το τμήμα του παραλιακού μετώπου του Ελληνικού στον επιχειρηματικό όμιλο και κατά συνέπεια αποκλείεται η πρόσβαση των κατοίκων προς τη θάλασσα, ενώ εκδιώκονται σωματεία και αθλητές από το Εθνικό Αθλητικό Κέντρο του Αγίου Κοσμά. Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή η αντιπαράθεση ανάμεσα στα τρία αυτά κόμματα ήταν ποιος βοήθησε περισσότερο ως κυβέρνηση για την υπογραφή και την προώθηση της σύμβασης, παίρνοντας τις ανάλογες πρωτοβουλίες για να μπουν «επιτέλους» οι μπουλντόζες και να προχωρήσει η «μεγάλη επένδυση».
Στρατηγικές επενδύσεις…
Τον Σεπτέμβρη του 2021 έρχεται νομοσχέδιο από τη ΝΔ που περιλαμβάνει σειρά από επιθετικές «προσφορές» προς τους επιχειρηματικούς ομίλους και τους επενδυτές. Το νομοσχέδιο έχει τίτλο «Στρατηγικές επενδύσεις και βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της επιτάχυνσης διαδικασιών στις ιδιωτικές και στρατηγικές επενδύσεις».
Ένα από όσα προβλέπει είναι η παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας για την πραγματοποίηση Στρατηγικών Επενδύσεων. Και συγκεκριμένα, επιτρέπουν την παραχώρηση στον φορέα της επένδυσης του δικαιώματος χρήσης αιγιαλού, παραλίας, συνεχόμενου ή παρακείμενου θαλάσσιου χώρου ή του πυθμένα. Η διάταξη αυτή αποτελεί κυνική ομολογία ότι η εκμετάλλευση του περιβάλλοντος από επιχειρηματικά συμφέροντα, που το εκθέτει σε διαρκή κίνδυνο, βρίσκεται στον πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής και είναι ο ηθικός αυτουργός για την καταστροφή του στον βωμό των κερδών.
Ουσιαστικά πρόκειται για κωδικοποίηση των λεγόμενων «αναπτυξιακών» νόμων τόσο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΝΔ, αλλά και άλλων διάσπαρτων διατάξεων που έχουν στόχο την προσέλκυση νέων κερδοφόρων επενδύσεων με φοροαπαλλαγές, ελαφρύνσεις, κρατικές ενισχύσεις, επιδοτήσεις και λοιπά προνόμια.
Με τις νέες διατάξεις γίνονται βελτιωτικές παρεμβάσεις για να καταστούν «περισσότερο ελκυστικά τα καθεστώτα ενισχύσεων του νόμου 4399/2016», δηλαδή του «αναπτυξιακού» νόμου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όπως ανέφερε τότε η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Ανάπτυξης. Αναπροσαρμόζονται δηλαδή τα επενδυτικά κίνητρα και πεδία με βάση και τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, που συνδυάζονται με την κλιμάκωση των αντιλαϊκών «προαπαιτούμενων».
